‘Bijenonderzoeker’ Frens Pries genomineerd voor Klokhuis Wetenschapsprijs
Met zijn onderzoek Bestrijding van honingbijensterfte dingt Frens Pries, onderzoeker bij de Inholland-opleidingen in het cluster LifeSciences & Chemistry, mee naar de Klokhuis Wetenschapsprijs. Vanaf deze week kun je stemmen via de website van Het Klokhuis. “Dit geeft het maatschappelijk belang aan van mijn onderzoek. En dat het goed is om kinderen te leren hoe belangrijk honingbijen zijn voor onze voedselproductie”, zegt Frens, die erg enthousiast is over zijn nominatie.
Het doel van de prijs is om een breed en jong publiek bekend te maken met wetenschappelijk onderzoek in Nederland. De winnaar van de prijs wordt bekendgemaakt op woensdag 7 november. De uitreiking vindt plaats tijdens de Junior Opening van InScience in Nijmegen.
Frens vindt het belangrijk dat de jeugd weet dat er problemen zijn met de honingbij, zodat kinderen leren dat deze problemen consequenties hebben voor ons voedsel én ook voor de natuur. “Denk bijvoorbeeld aan vogels die insecten eten. De teruggang van soorten en aantallen insecten is volgens mij een belangrijk thema bij biologieles voor de jeugd.”
De bestrijding van de varroamijt
De gezondheid van bijen staat wereldwijd onder druk. Dit is niet alleen een ecologisch probleem, maar ook een potentieel gevaar voor de productie van (voedings)gewassen: bijen spelen een essentiële rol in de bestuiving. In 2017 kreeg Frens Pries een RAAK-PRO-subsidie van 1 miljoen euro om de komende jaren te kunnen werken aan een oplossing voor een van de grootste bedreigingen van bijengezondheid: de varroamijt.
Pries is aangesloten bij de Inholland-onderzoeksgroep Research and Innovation Centre Agri, Food & Life Sciences en werkt nauw samen met Inholland lector Nelleke Kreike (Green Biotechnology). Hij doet zijn onderzoek in samenwerking met de Europese stichting Arista Bee Research, zaadveredelaar Bejo Zaden (met een eigen imkersorganisatie) en Hogeschool Van Hall Larenstein. Zij beogen met dit onderzoek de specifieke genen van de honingbij te identificeren die zorgen voor resistentie tegen de varroamijt.
Bijen resistent maken met behulp van gentechnologie
“Er zijn vier redenen waarom het slecht gaat met de honingbij”, legt Pries uit. “De varroamijt is daarvan veruit de belangrijkste. Het chemische bestrijden van deze parasiet lukt prima, maar is schadelijk voor de bij en is niet duurzaam. Daarom moet de bij zelf resistent ‘gemaakt’ worden, beter gezegd: er moet geselecteerd worden voor resistente bijen. Dit is alleen succesvol als we een ‘dna-merker’ hebben, waarmee we imkers kunnen helpen bij de teelt. Anders is de teelt veel te bewerkelijk voor hobbyimkers, en onbetaalbaar voor beroepsimkers.”
Arista Bee Research selecteert voor het project in Spanje, Frankrijk, Duitsland en de Benelux bijenvolken die actief de varroamijt herkennen in het broed en het besmette broed ook verwijderen. Door deze varroa-resistente volken te observeren in speciale observatiekasten, kunnen onderzoekers individuele bijen signaleren die dit besmette broed verwijderen. Deze observatie vindt plaats bij Van Hall Larenstein. Vervolgens wordt het DNA van deze bijen geanalyseerd door studenten en onderzoekers van Inholland. Zij zorgen voor identificatie van de genen die betrokken zijn bij het varroa-resistent gedrag.
Met deze kennis zal een genetische test ontwikkeld worden die het imkers makkelijker maakt hun volken te telen op varroa-resistentie. Hiermee kunnen complexere en tijdrovendere tests vermeden worden.
Binnen de Life Sciences & Chemistry-opleidingen van het Domein Agri, Food & Life Sciences doen studenten onder leiding van docent-onderzoekers al meer dan vijf jaar onderzoek naar bijengezondheid.
Bekijk ook de uitzending De bijenkoning van Brandpunt, met een reportage over Bart Jan Fernhout, die jarenlang werkte aan een resistente honingbij. Een veelbelovend antwoord op de massale bijensterfte.