Amsterdam,
24
september
2018
|
08:00
Europe/Amsterdam

Tandenpoetsen met je smartphone

Janneke Scheerman, WitGebit app

Een vaste beugel maakt het lastig voor jongeren om hun gebit goed te verzorgen. Als gevolg van slechte mondhygiëne kunnen onder andere ontkalkingen van het glazuur en tandvleesontsteking ontstaan. Dat is zonde, vindt promovenda Janneke Scheerman, verbonden aan de onderzoekslijn GGZ-Verpleegkunde: “Deze ontkalkingen zijn na het verwijderen van de vaste beugel zichtbaar als witte of bruine vlekken op het gebit”. Scheerman voerde daarom promotieonderzoek uit naar het ontwikkelen en evalueren van een smartphone app - de WitGebit app - ter verbetering van de mondverzorging en -hygiëne van jongeren met vaste apparatuur. Aankomende 26 september promoveert ze op haar onderzoek.

Na haar studie Mondzorgkunde bij Inholland studeerde Scheerman (zie foto) Gezondheidswetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam waar ze in 2010 haar Master behaalde. In 2012, na vier jaar als docent bij Inholland gewerkt te hebben, startte ze parttime met haar promotieonderzoek. “Ik wilde daarin bij voorkeur beide studies combineren. Tijdens de studie Gezondheidswetenschappen leerde ik hoe je op een planmatige wijze gezondheidsprogramma’s kunt ontwikkelen, namelijk met behulp van Intervention Mapping. Dit is een beslissingsprotocol dat richtlijnen en werkdocumenten biedt om stapsgewijs, op basis van wetenschappelijk bewijs, gezondheidsprogramma's te ontwikkelen en te implementeren. Door het systematische gebruik van empirische gegevens en theoretische inzichten te begeleiden, helpt Intervention Mapping onderzoekers bij het identificeren en selecteren van geschikte gedragsveranderingsmethodieken. Tot mijn verbazing was dit protocol nog niet toegepast binnen de mondzorg. Zo kwam ik op het idee om een mondzorgprogramma via Intervention Mapping te ontwikkelen.”

De app
De WitGebit app is een zelfsturend programma en is thuis te gebruiken. De app richt zich op twee mondgezondheidsgedragingen: het onderhouden van een goede mondhygiëne (het beheersen van een goed tandplaqueniveau) en het gebruik van een voldoende hoeveelheid fluoride. Na installatie vult de beugeldrager een aantal registratievragen in. Op basis van deze informatie verstrekt de app informatie, persoonlijk advies en korte instructievideo’s. Vervolgens helpt de app persoonlijke doelen op te stellen, actieplannen te formuleren en herinneringen in te stellen. De app heeft ook een timer ter ondersteuning van het poetsen. Voor de geïnteresseerden: de WitGebit app is gratis te downloaden voor zowel voor Android als iOS.

De ontwikkeling
Onderzoek heeft aangetoond dat programma’s die zich richten op de causale factoren van het gedrag (gedragsdeterminanten) met succes gedrag veranderen en deze gedragsverandering bestendigen. Om deze reden heeft Scheerman eerst onderzoek verricht naar de factoren van het gedrag. “Naast uitgebreid literatuuronderzoek naar de psychosociale factoren heb ik het huidige mondhygiënegedrag verder onderzocht. Honderdzestien jongeren met vaste beugel vulden in dit kader vragenlijsten in. Daarnaast bleek uit twintig interviews met jongeren dat twee keer poetsen per dag nog wel lukt, maar dan vaak niet zo lang als aanbevolen. Ook mondhygiënemiddelen, zoals ragers, werden slechts af en toe gebruikt, terwijl frequent gebruik hiervan tot minder tandplaque leidt. Van fluoridemondspoeling zagen ze meestal het nut niet in. Waar ze wel het nut van inzien? Hun mobiel. Die hebben ze te pas en te onpas in hun hand en daar heb ik gebruik van gemaakt.”

Gedrag beïnvloeden
Smartphones bieden, vanwege hun functionaliteit en bereik, een goede mogelijkheid om preventieve mondzorg te leveren. Het aanbieden van zorg via mobiele apparaten wordt Mobile Health (mHealth) genoemd. “Toen ik zes jaar geleden begon aan mijn onderzoek was ik hier nog redelijk uniek in. Nu zie je dat ook andere aanbieders, zoals Oral-B en Philips, een app hebben ontwikkeld. Het merendeel van die apps richt zich voornamelijk op het verhogen van de motivatie om het gebit te reinigen en maken weinig gebruik van de mogelijkheden en functies die mobiele telefoons bieden. De apps verschaffen met name informatie over de voortgang van de behandeling en promoten mondzorgproducten. De WitGebit app biedt naast het verschaffen van gezondheidsinformatie ook een coachingsprogramma, daarmee vergroot je de kans op een gedragsverandering en het behoud hiervan.”

Versie 2.0
Werkt de app helemaal naar tevredenheid? “De app is bewezen effectief, het gebruik ervan verandert daadwerkelijk de mondhygiëne. Een kleine kanttekening is dat ondanks een verbetering de mondhygiëne na de interventieperiode nog niet optimaal is. Dit blijft een uitdaging, omdat je eenmaal te maken hebt met een doelgroep met andere prioriteiten dan hun mondgezondheid. Ook is er nog ruimte voor verbetering in het design en de gebruiksvriendelijkheid van de app.” Of ze de app hierop gaat verbeteren? “Dit is afhankelijk van de tijd en financiële middelen die ik tot mijn beschikking heb. Het lijkt me interessant om de app ook nog op andere gezondheidsgedragingen en -uitkomsten te richten, zoals het verminderen van suikergebruik ter preventie van mondziekten en tegelijkertijd ook ter preventie van diabetes en obesitas.”

Na haar promotie blijft Janneke Scheerman bij de opleiding Mondzorgkunde werkzaam als docent en is zij betrokken bij (inter)nationale onderzoeksprojecten ten aanzien van mHealth, gedragsverandering en mondzorg. Voor meer informatie: janneke.scheerman@inholland.nl.

Reacties (0)
Het bericht is verzonden, deze zal worden geplaatst na goedkeuring.