Beter tweedetaalleren met handen en voeten?
Hanneke Pot promoveert 30 november aan Universiteit van Amsterdam
Hoe vierjarige kleuters op te vangen als zij de basisschool binnenkomen zonder Nederlands? Om dat uit te vinden heeft Hanneke Pot voor haar promotie effectonderzoek gedaan op twintig Randstedelijke basisscholen. De (docent)onderzoeker van de Pabo van Inholland Rotterdam verdedigt op 30 november haar proefschrift aan de Universiteit van Amsterdam. Met haar onderzoek sluit Hanneke aan op de Inholland-onderzoeksgroep Onderwijzen en Leren in Diversiteit.
Lees ook het interview met Hanneke dat de Volkskrant deze week publiceerde.
Een logische oplossing lijkt woordenschatonderwijs ‘met handen en voeten’ zoals via Total Physical Response (TPR). Met deze aanpak worden kinderen niet meteen gedwongen tot spreken en kunnen zij laten zien of ze de leerkracht begrijpen door reacties op eenvoudige doe-opdrachtjes, zoals ‘Klim op de stoel’. Maar leren zij zo inderdaad meer woorden?
In het onderzoek werkte Hanneke met Ik & Ko, een trainingsprogramma voor kleuterklassen waarvan kinderen met een taalachterstand deel uitmaken. Kleuters kregen op drie manieren extra woordschatactiviteiten aangeboden: volgens de reguliere aanpak via Ik & Ko of via face-to-face TPR (met de leerkracht) of via TPR op een iPad (zonder de leerkracht). In beide TPR-varianten werd gewerkt met doe-opdrachtjes, werden ‘doelwoorden’ los aangeboden en meer dan twintig keer herhaald, anders dan in de reguliere aanpak.
De woordenschattoetsen wezen uit dat de drie onderzochte manieren niet voor elkaar onderdoen. Dát er extra woordenschatactiviteiten worden aangeboden in een groepje tweedetaalleerders - buiten de klas in een rustige ruimte (of individueel op de iPad) - lijkt belangrijker dan hóe dat gebeurt.
Beginnende tweedetaalleerders met de kleinste woordenschat leren bij deze activiteiten vooral woorden begrijpen; die met een grotere woordenschat leren vooral woorden gebruiken. Al maakt TPR qua effect niet het verschil, TPR via de iPad legt van de drie aanpakken het minste beslag op de leerkracht en maakt (p)re-teaching van woorden daardoor beter te organiseren. Het uitvoeren van face-to-face TPR heeft daarentegen de meeste invloed op het denken van leerkrachten over woordenschatonderwijs aan jonge tweedetaalleerders.
Pot, J.A. (2018). Tweedetaalleren met handen en voeten; studies naar de effecten van Total Physical Response bij vierjarige beginnende tweedetaalleerders. Proefschrift Universiteit van Amsterdam.