Dilemma’s van nu en in de Griekse oudheid

Hadden de grote strijders uit de Griekse Oudheid ook last van moderne psychologische aandoeningen als Post Traumatisch Stress Syndroom? Of is PTSS echt iets van deze tijd? Dat was het dilemma dat gastspreker Ineke Sluiter de goedgevulde Grote Sint Laurenskerk van Alkmaar tijdens de 19^e Van Foreest Publiekslezing dinsdag 5 maart voorschotelde. Een niet voor-de-hand-liggende vraag die een zeer onderhoudende lezing tot gevolg had. Had Achilles nu een trauma of gewoon een kort lontje?

Spreker Ineke Sluiter is hoogleraar Griekse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Leiden en houdt zich vooral bezig met de vraag hoe de relatie is tussen een tijdsgebonden cultuur en diens medische en sociale wetenschap. Hoe nieuw zijn bepaalde innovaties of bestonden ze al in de oudheid en noemden we het anders? Dat doet ze aan de hand van nauwgezette analyse van oude en nieuwe verhalen.

Vergelijking
Ze voerde het publiek terug naar de Griekse Oudheid, de tijd van grote strijders als Achilles of Epizelus, de tijd van de Trojaanse Oorlog en de strijd om Marathon. Ze trok vergelijkingen met beschrijvingen van bijvoorbeeld de oorlog in Vietnam in de jaren zestig van de vorige eeuw. Waren de strijders in de oudheid nu minder vatbaar voor oorlogstrauma’s. Of werd het juist wel beschreven in de oude teksten, maar lezen we er overheen?

Conclusie
De conclusie van Sluiter is dat we veel meer delen met die oude Grieken dan we vermoeden. Epizelus had waarschijnlijk inderdaad shellshock. Achilles? Die was waarschijnlijk toch ook flink getraumatiseerd. Want hoe heroïsch die oude Griekse oorlogen ook zijn beschreven, het was natuurlijk ook gewoon heel bloederig en wreed in die tijd.

Sluiter eindigde met de constatering dat beschrijvingen van de psyche altijd samenhangen met de tijd waarin die beschrijving wordt gedaan. “Geschiedenis is tweerichtingsverkeer. Wij zijn straks ook geschiedenis. Daarom moeten we ons gedrag ook zien in onze tijd. Onze beschrijvingen passen alleen nu”, aldus Sluiter.

Studeren
Sluiter wist vooraf aan de lezing ook iets te zeggen over studeren. In de Griekse Oudheid studeerde men het hele leven. Zo zie je maar dat studeren en je je hele leven ontwikkelen en bijleren niets nieuws is.

Muziek
Zoals gebruikelijk werd deze 19^e Van Foreest Publiekslezing ingeleid door het Regionaal Jeugdorkest Artiance onder leiding van Otto de Jong, en door debutant Ronald van der Veen op het Van Hagerbeer/Schnitgerorgel van de meer dan 500 jaar oude Alkmaarse Grote Kerk. Speciaal woord was er van comitélid Willem Moolenaar voor de mede-oprichter van de Van Foreest Publiekslezing, Joost Cox, die afscheid neemt van het organiserend comité van de Van Foreest Publiekslezing.

Over de Van Foreest Publiekslezing
De Van Foreest Publiekslezing is een gezamenlijk initiatief van Noordwest Ziekenhuisgroep, gemeente Alkmaar en Hogeschool Inholland Alkmaar. De lezingen zijn gehouden door Ineke Sluiter (2019), Frank van de Goot (2018), Menno de Bree (2017), Jelle Brandt Corstius (2016), Sjoerd Kuyper (2015), Bert Keizer (2014), Paul Mijksenaar (2013), Henkjan Honing (2012), Jan Blokker (2011), Auke van der Woud (2010), Paul Scheffer (2009), Jan van Hooff (2008), Douwe Draaisma (2007), Nelleke Noordervliet (2006), Marita Mathijsen (2005), Joost Zwagerman (2004), Herman Beliën (2003), Herman Pleij (2002) en Henk van Os (2001).