Prioriteit voor preventie: ga met elkaar in gesprek

Voorkomen is beter dan genezen, dat zal iedereen beamen. Preventie in het sociaal domein is dan ook van groot belang. Toch blijft het vaak bij mooie woorden en blijven concrete investeringen en duurzame programma’s uit. Hoe kunnen alle spelers in het brede sociaal domein de handen ineenslaan en samen werk maken van de preventie-opgave? Die vraag, en het overhandigen van het ‘Pleidooi voor Preventie’ aan een vertegenwoordiger van de landelijke politiek, stond donderdag 15 maart centraal tijdens de tweede Kennisuitdaging van het Kennisplatform Sociaal Domein Noord-Holland in de Haarlemse Philharmonie.

Pleidooi
Uit handen van Carla Kolner, programmamanager Kennisplatform Sociaal Domein Noord-Holland, ontving Henk Reinen het ‘Pleidooi voor Preventie’. Reinen, werkzaam bij het ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), nam het pleidooi ‘Prioriteit voor Preventie’ dankbaar in ontvangst. “Het is een goed initiatief en sluit mooi aan op wat er in Den Haag gebeurt. Preventie is breder dan voorkomen, het betekent dat je moet investeren in voorzieningen en begeleiding. Voor preventie is een lange adem nodig, het is nooit klaar.”

Ook de lokale politici Jur Botter, wethouder D’66 in Haarlem en Tom Horn, wethouder PvdA in de Haarlemmermeer, onderstreepten het belang van preventie. Zij gingen in debat met Anne Versluis (Stem in de stad), Dick Jansen (regiodirecteur DOCK Haarlem), Inge Veenstra (directeur ZorgBalans) en Anne-Ruth Leenman (projectleider bij de gemeente Haarlem) over de vraag hoe het pleidooi een serieus onderwerp van gesprek is en blijft in de politiek. Na een verhitte discussie, waarin werd gesproken over handelingsverlegenheid, verschuilen achter wetgeving, stroperige raadsvergaderingen en verwachtingen, was ook hier de slotconclusie dat de partijen met elkaar in gesprek moeten. Ook met de politiek. Die handreiking namen de beide wethouders graag ter harte.

Jeukwoorden
Om de dag luchtig af te sluiten, gaf columnist Japke-d. Bouma, bekend van haar wekelijkse column in de NRC, een top tien van jeukwoorden in de zorg. “Jeukwoorden, dat zijn holle, lege woorden die niets betekenen en verhullen wat je echt bedoelt. Voorbeelden in de zorg zijn er volop! Zoals doelgericht signaleren, leefwereld, een stukje verbinding en sociaal domein. Kom mensen, doe me een lol en laten we er per direct mee stoppen!”

Over het Kennisplatform
In het Kennisplatform Sociaal Domein Noord-Holland slaat een groot aantal gemeenten, maatschappelijke organisaties, onderwijsinstellingen en cliënt- en burgerorganisaties de handen ineen. Het initiatief voor deze samenwerking werd genomen door drie kernpartners: het netwerk Regio’s aan Zet en de Kenniskring Wijk, Teams en Toegang waarin Noord-Hollandse gemeenten samen optrekken en de Werkplaats Sociaal Domein Noord-Holland Noord (ondergebracht bij de onderzoekslijn Maatschappelijk Werk van Hogeschool Inholland).

Preventie betekent: voorkomen dat iets gaat gebeuren. Toch blijft het vaak bij mooie woorden. Samenwerking en concrete investeringen zijn daarvoor nodig. De bereidheid tot samenwerking is er zeker, dat merk je tijdens de deelsessies in de ochtend en ook later, tijdens het plenaire middagprogramma. Maar de verschillende partijen moeten elkaar wel weten te vinden. Dat is al een eerste pluspunt van de Kennisuitdaging. “Tijdens de deelsessies kom je er al snel achter dat je allemaal hetzelfde nastreeft. Namelijk goede zorg bieden. Het is heel inspirerend om nu eens niet óver maar mét elkaar te praten”, aldus een van de deelnemers tijdens de lunch.

Rode draad
De onderwerpen tijdens de deelsessies waren zeer divers. Van Stop de schulden tot Kwetsbaarheid bij ouderen, en van Collectieve interventies als preventiestrategie tot Integrale vroeghulp. Het was aan debatleider Martijn de Greve om in een half uur tijd uit al deze sessies een rode draad te vinden. Daarvoor nodigde hij de tien deelsessieleiders en per deelsessie één deelnemer op het podium uit en prikkelde ze tot het kort en bondig verwoorden van hét dilemma in de zorg. Een rode draad werd niet gevonden. Wel kon worden geconcludeerd dat iedereen ervan overtuigd is dat preventie een noodzaak is en dat alle partijen in het sociaal domein nodig zijn om goede preventieve zorg te bieden.

Cijfers
Om goede preventieve zorg te bieden, is het belangrijk elkaar te kennen. Klasien Horstman, hoogleraar Filosofie van de Publieke Gezondheidszorg aan de Universiteit Maastricht, verwoordde dit in haar lezing kort maar krachtig: “Als je elke twee jaar opnieuw trouwt, zet dat toch ook geen zoden aan de dijk.” Bij de publieke verantwoording wordt dankbaar gebruik gemaakt van cijfers. Maar steeds vaker zie je dat cijfers niet meer gebruikt worden om te verantwoorden, maar om beleid te maken. “Cijfers raken zo besmet, het wordt eerder een bewijs- en onderzoekstool. Zoals bij project Hartslag Limburg. Om de gegevens te kunnen meten, moesten de activiteiten van sociaal werkers gestandaardiseerd worden. Dág persoonlijk contact en maatwerk. En na vier jaar ging de stekker uit het project, want toen was de betreffende onderzoeker op het onderwerp gepromoveerd. Dat staat recht tegenover project Laarbeek, waarbij de bewoners van het dorp zelf kwamen met het initiatief om een afvalrace te organiseren. Dit leidde tot bewustwording, gezonder leven en sociale interactie. Maar geld? Ho maar. Het was per slot van rekening geen ‘evidence-based’ project.”