Showcase Sluislab: witte vlag voor eilanduitvinders

Het is prachtig weer en we zijn in ‘the middle of nowhere’: op de oostpunt van het Zeeburgereiland in Amsterdam, waar naast Restaurant Kaap Amsterdam een grote woestenij met zand ligt. Heel veel zand, dat je via een houten poort kunt betreden. Dé plek voor Sluislab Inholland om een showcase te organiseren met sociale, duurzame en kunstzinnige concepten die voor het eiland bedacht zijn.

“We staan hier op het enige stukje eiland waar nog geen bestemmingsplan voor is”, vertelt lab-lead Karel Koch bij de opening van het programma. Een van de ideeën is om hier een voedselbos te gaan ontwikkelen: dit is bedacht door lector Patrick Huntjens in samenwerking met een aantal studenten. Wij vinden het een mooie plek om de placemakingprojecten van onze studenten en partners voor het Zeeburgereiland te presenteren.”

Vooruitgeschoven post
Inholland Amsterdam/Diemen verhuist in 2024 naar de Sluisbuurt op Zeeburgereiland. “Sluislab is een soort vooruitgeschoven post met allerlei activiteiten rondom sociale innovatie”, zegt Karel: “We zijn aan het experimenteren: hoe kun je met elkaar een eiland uitvinden? Die verhuizing is de reden dat we hier met studenten en onderzoekers in samenwerking met bewoners en andere partners actief zijn.”

Bewoners, lokale bedrijven, de gemeente, maar ook steeds meer kunstenaars haken aan. “Op dit moment ontwikkelen we een mooi programma met het Sandberg Instituut, de masteropleiding van de Rietveld Academie.”

Landingsvaartuig
De opening van de showcase wordt gepresenteerd vanaf een opmerkelijk podium: een soort landingsvaartuig, gemaakt door Rob Voerman. Geen traditioneel kunstwerk, maar een multifunctioneel gebruiksvoorwerp. Rob licht dat zelf toe: “Je kunt ‘m gebruiken als foodtruck of als podium bij een debat of kleine voorstelling. Als je dit onderdeel naar beneden klapt ontstaat er een projectiescherm. Pauzemomentje? Even lekker om je heen kijken? Daarvoor is de hoge kant zeer geschikt. Wil je er een luifel of andere dingen aan vastmaken? Ook in dat opzicht is hij flexibel.”

En laat ditzelfde object nou ook worden ingezet bij het verbeelden van ideeën die kunstenaars, ontwerpers, studenten en onderzoekers hebben vormgegeven voor de ontwikkeling van het eiland. Jules van den Langenberg van het Sandberg Instituut vertelt daar meer over: “We programmeren tijdelijke en permanente interventies in de buurt. Zoals een Koreaanse barbecuetafel die door een jonge kunstenares is gemaakt voor de Sportheldenbuurt en daadwerkelijk wordt gebruikt. In die schone Hollandse wereld is een vies hoekje gemaakt, want die barbecue wordt natuurlijk hartstikke goor. En ja, dan ontstaat er opeens een heel ander soort gesprek tussen de bewoners.” Deze constatering leidt tot hilariteit bij het aanwezige publiek.

“Het volgende plan is om met dit landingsvaartuig naar het bouwterrein te gaan en dan voorstellen te laten zien van verschillende kunstenaars”, besluit Jules. Ik nodig jullie uit om in augustus en september met Karel en mij het terrein op te komen!” 

Witte vlag
Om de showcase een officieel tintje te geven, wordt er een witte vlag gehesen. “We geven ons over!”, grapt Karel. Maar nee, er is toch sprake van een andere symboliek: die van het lege canvas, het eiland waar we zelf invulling aan geven. En waarvoor nog veel denkkracht nodig is, dus iedereen die aan de slag wil met Sluislab is welkom.

Hierna volgt een mooi programma met workshops en presentaties. Componist en geluidskunstenaar Sophie Jurrjens trapt af met haar speciaal voor dit nu nog lege gebied gecomponeerde geluidswandeling.

Ethisch hart
Geïnspireerd door het idee van het voedselbos zijn bewoners en studenten nu al aan de slag gegaan met een permacultuurtuintje, een duurzame landbouwmethode waarbij je de bodem niet uitput, maar juist blijft voeden. Sluislab vroeg permacultuurontwerper Gé Visser om ze te helpen. Permacultuur is zoveel meer dan alleen landbouw, vindt Gé: “Het gaat om het creëren van een community. De permacultuur heeft een ethisch hart; het gaat over zorg voor de aarde én voor mensen. Ik denk dat het daarom zo mooi past op een terrein als dit: connecties leggen onder, maar ook boven de grond. Dan krijg je een heel sterk systeem.”

Bewoner Laura Koopmans, zelf student biologie bij de UvA, meldde zich aan om met medebewoners van haar appartementencomplex het tuintje te verzorgen. Maar ze gaan nog een stap verder: “We willen een grotere tuin aanleggen. We hebben daar subsidie voor aangevraagd, maar de bodem van het placemakingterrein bleek niet geschikt. Uiteindelijk hebben we een andere plek – van 150m² – op het eiland gevonden.”

Die plek ligt buiten de woonwijk en de brede en drukke IJburglaan loopt ertussen. Slechts tien minuten lopen, maar de mentale afstand is vele malen groter. Dus nu is de volgende puzzel: hoe betrek je mensen bij de toekomstige gemeenschappelijke tuin? De workshopdeelnemers gaan aan de slag met creatieve oplossingen.

Queertet
Een groep studenten richt zich op een uitdaging rondom de queer community. Veel mensen associëren deze community vooral met de regenboogvlag, maar weten niet goed wat het nu eigenlijk inhoudt. De studenten ontwikkelden een Engelstalig ‘queertet’ om kennis over te brengen op een losse manier. Deelnemers aan de workshop beginnen gelijk fanatiek te spelen: “Heb jij van de less-known sexualities de pansexual?” “En mag ik van jou van gender expressions de masculin? En de androgyn? En de gender nonconforming? Kwartet!” Zodra er een kwartet compleet is, leest een van de studenten de uitleg op de kaarten voor.

Nog meer sociale activiteiten passeren de revue. Zo heeft architect Jeffrey Bolhuis ‘Wielemaatjes’ ontworpen: te verplaatsen modules die door alle bewoners op Zeeburgereiland gedeeld en gebruikt mogen worden voor diverse toepassingen. Ze bevorderen de interactie en het vertrouwen tussen bewoners. Jeffrey volgt met behulp van trackers waar ze zijn en wat ermee gebeurt. En in Project Sprint hebben studenten een dansworkshop voor ouderen ontwikkeld, die ze gelijk bij het publiek uittesten met behulp van persona’s. Dan sta je zomaar met z’n allen de jive te dansen in de zon en voelt de zandvlakte opeens niet zo leeg meer.