Vorming volgens de leerkracht
Verkennend onderzoek naar brede vorming in het basisonderwijs
Brede vorming is een onderwerp dat de afgelopen jaren weer op de agenda van het basisonderwijs is gezet. Diverse pedagogen, filosofen en overkoepelde instanties houden zich ermee bezig. Er worden discussies gevoerd, onderzoeken gedaan en theorieën uitgewerkt. Maar hoe kijken leerkrachten in het basisonderwijs naar dit onderwerp? Schenken zij er in hun onderwijspraktijk ook meer aandacht aan?
Docent-onderzoeker Peter Elshout en lector Mascha Enthoven van de onderzoekslijn De Pedagogische Opdracht voerden een verkennend onderzoek uit om deze vragen beantwoord te krijgen. Niet geheel tot hun verbazing waren de leerkrachten die zij spraken niet bekend met de term ‘brede vorming’. “Het abstractieniveau van de discussie rondom brede vorming is vaak hoog, waardoor het niet altijd even duidelijk is wat de betekenis voor de praktijk is,“ verklaart Elshout.
Gelijke vraagstukken
Toch betekent de onbekendheid met de term niet dat het onderwerp niet leeft. Elshout legt uit: “‘Hoewel leerkrachten de theoretische termen vaak niet paraat hadden, ging het gesprek wel degelijk over dezelfde onderwerpen. Een van de meest duidelijke punten van overlap tussen de theoretische discussie en de gesprekken met leerkrachten was bijvoorbeeld de spanning tussen het aanbieden van waarden die je als leerkracht belangrijk vindt (socialisatie) en het maken van ruimte zodat de leerling zelf een unieke persoon kan worden (subjectificatie). Dus in hun dagelijkse praktijk blijken leerkrachten tegen dezelfde vraagstukken aan te lopen als waar wij als onderzoekers mee bezig zijn.”
Collectief
“Dit biedt natuurlijk een prachtige kans voor ons om - uitgaande van de ervaring van de leerkracht - een collectief op te bouwen waarin leerkrachten, lerarenopleiders en studenten met elkaar onderzoeken wat het betekent om leerkracht te zijn en, in dit specifieke onderzoek, wat het betekent om kinderen breed te vormen,” vult Enthoven aan. Een uitgebreid artikel over het onderzoek staat in het Tijdschrift voor Lerarenopleiders 41(2) 2020.
Vervolg
Een vervolgonderzoek staat ook al in de steigers. Hierin gaan studenten een half jaar lang de vormingsmomenten die ze dagelijks tegenkomen bijhouden en bestuderen. “Ons doel is om te kijken wat we kunnen leren van de groei die deze studenten doormaken in het herkennen en benutten van vormingsmomenten,” licht Elshout toe.