Meer dan de helft van de volwassen Nederlanders heeft ernstig overgewicht, met een verhoogd risico op een slechtere gezondheid. En ondertussen liggen de zoete, spotgoedkope snacks nog altijd overal voor het grijpen. De vooruitzichten zijn allesbehalve optimistisch. Om een échte verandering op gang te brengen, moeten er ijzersterke alternatieven komen.
Maar gezondheidsproblemen zijn niet de enige uitdaging op het gebied van voeding. Zo kampen we onder andere met verlies van biodiversiteit, ontbossing, voedselverspilling en vervuilend transport.
Feike van der Leij, lector Health & Food, doet onderzoek naar deze thema’s. Hij stelt dat de veldboon een veelbelovende oplossing biedt: deze eiwitrijke boon van eigen bodem is een ideaal ingrediënt in de transitie van dierlijk naar plantaardig eiwit. Bovendien is het een duurzaam alternatief voor importsoja.
"In de eiwittransitie 1.0 is dierlijk eiwit steeds meer vervangen door plantaardig eiwit. Nu zijn we toe aan eiwittransitie 2.0: geen importsoja maar lokaal geteelde eiwitbronnen zoals veldbonen."
Gezonde keuzes maken voor mens én planeet is tegenwoordig uiterst complex. In deze podcastaflevering van Onderzoekers over de Toekomst legt Feike uit wat voor rol de eiwitrijke veldboon hierin kan spelen. Hij vertelt over de veldboon als eiwitrijk, duurzaam alternatief voor importsoja en legt uit waarom de transitie van dierlijk eiwit naar plantaardig eiwit volgens hem essentieel is.
De veldboon is rijk aan eiwit, een belangrijke brandstof en bouwstof voor ons lichaam. Dit maakt de veldboon een veelbelovende oplossing voor veel gezondheidsproblemen. "Maar het punt is: gezond eten is vaak niet lekker. De kunst is dus om gezond eten lekker te maken," stelt Feike. En dat is precies waar hij met studenten en werkveldpartners aan werkt.
Een plantaardig dieet is veel gezonder voor de aarde én de mens. “Maar we hoeven heus niet allemaal vegetariër te worden,” vindt Feike. Wel moeten we volgens hem toe naar een duurzamer, circulair landbouwsysteem. De veldboon als plantaardige eiwitbron is een stuk duurzamer dan dierlijke eiwitten, en bovendien een uitstekend alternatief voor importsoja. Het kost minder water, minder energie en als de veldboon in de buurt geteeld kan worden, scheelt het ook in vervuilend transport.
Direct naar meer over de veldboon als alternatief voor importsoja
De verleiding van vette of zoete snacks rond etenstijd, supermarkten waar de ongezonde producten voor het grijpen liggen... mede daardoor groeit het aantal mensen met overgewicht. Het is noodzakelijk om met goede alternatieven te komen. Feike doet onderzoek naar de veldboon als veelbelovende oplossing voor gezondheidsproblemen. Deze boon van eigen bodem is rijk aan eiwit, een belangrijke brandstof en bouwstof voor ons lichaam. De boon kan dan ook een belangrijke rol spelen in de overgang van dierlijke naar plantaardige eiwitten.
De helft van de Nederlandse bevolking kampt met overgewicht. Het is dus hoog tijd dat gezond eten toegankelijker en lekkerder wordt. Maar gezonde keuzes maken voor mens én planeet is tegenwoordig uiterst complex. Gelukkig is er een hypergezonde, duurzame oplossing: onze eigen veldboon. Feike vertelt hierover in deze podcast van Onderzoekers over de Toekomst. Ze gaan in gesprek over de veldboon als eiwitrijk, duurzaam alternatief voor importsoja. De transitie van dierlijk eiwit naar plantaardig eiwit is essentieel, stelt Feike. "We hoeven heus niet allemaal vegetariër te worden. Maar we hebben op deze manier te weinig aardes om iedereen te voeden."
Op 24 april 2023 verscheen het opinie-artikel 'Voer een suikertaks in én een subsidie op groente en fruit’ in het Parool. Lector Health & Food bij Inholland, Feike van der Leij, pleit samen met lectoren Herman Peppelenbos en Annet Roodenburg van HAS green academy voor het inzetten van financiële prikkels voor een gezondere samenleving. “Om een echte verandering op gang te brengen is een hogere belasting op suiker noodzakelijk. Door tegelijkertijd de btw op groente en fruit te verlagen, hoeft dat consumenten niets extra’s te kosten”, aldus de lectoren.
Ondervoeding bij ouderen is een onderschat probleem, dat bij een verslechterende gezondheid zorgt voor minder herstel of soms zelfs geen herstel. Ondervoede ouderen liggen daarnaast gemiddeld langer in het ziekenhuis, waardoor zorgkosten stijgen. In het project PLINT Ondervoeding willen Feike en mede-onderzoekers thuiswonende ouderen met risico op ondervoeding helpen door op verschillende manieren aandacht aan de preventie van ondervoeding te schenken. De veldboon komt daar in het spel als voedzaam ingrediënt waarmee ze eiwitrijke, gezonde muffins maken.
"Dierlijk eiwit wordt meer en meer vervangen door plantaardig eiwit, dat is de eiwittransitie 1.0. Nu zijn we toe aan eiwittransitie 2.0: geen importsoja maar lokaal geteelde eiwitbronnen zoals veldbonen," aldus Feike. Samen met studenten, werkveldpartners en medeonderzoekers richt hij zich in het project Bean me up! op de voedselontwikkelingen met de veldboon. Wat zijn de uitdagingen en kansen van veldbonen als eiwitbron? Hoe tover je de boon om in een ijsje?
"Een ongezond voedingspatroon is goed voor een kwart van de sterfgevallen aan chronische ziekten. En de vooruitzichten zijn niet optimistisch. Het is dus tijd voor een échte verandering."
Vleesvervangers, veevoer en industriële producten zoals biodiesel: soja kent vele toepassingen. Maar duurzaam is het helaas niet. Importsoja veroorzaakt namelijk ontbossing, verlies van biodiversiteit, bodemverschraling door monocultuur en vervuilend transport. “De veldboon is een goed alternatief voor soja en kan gewoon hier in Nederland worden verbouwd”, zegt Feike. Hij werkt met medeonderzoekers, studenten en werkveldpartners daarom aan de ontwikkeling en vermarkting van veldbonen als duurzaam alternatief voor importsoja.
Een plantaardig dieet is niet alleen veel gezonder voor de mens, maar ook voor onze aarde. Plantaardig eten bespaart onder andere water en veroorzaakt een stuk minder uitstoot van broeikasgassen. “Maar we hoeven heus niet allemaal vegetariër te worden,” vindt Feike. Wel moeten we volgens hem toe naar een duurzamer, circulair landbouwsysteem. “Dieren horen onderdeel van de kringloop te zijn, maar een stuk minder prominent dan nu. En laat die dieren dan gras eten, in plaats van eiwitrijk krachtvoer zoals veldbonen en haver. Een koe kan heel goed op gras.”
In plaats van de eiwitrijke veldboon te verwerken in veevoer, kan het gebruikt worden voor menselijke consumptie. Deze plantaardige eiwitbron is een stuk duurzamer dan dierlijke eiwitten, en bovendien een uitstekend alternatief voor importsoja. Het kost minder water, minder energie en als de veldboon in de buurt geteeld kan worden, scheelt het ook in vervuilend transport.
De velden met veldbonen in Nederland groeiden de laatste drie jaar in oppervlakte van 1.100 hectare naar 2.500 hectare, en de verwachting is dat dit de komende jaren opnieuw gaat verdubbelen. En dat lijkt goed nieuws, aangezien de veldboon zeer geschikt is voor menselijke consumptie. Maar daarbij moeten we wel voorkomen dat deze eiwitrijke boon vooral gebruikt wordt als vervanger van krachtvoer voor vee, zoals ook gebeurt bij soja.
Feike legt aan Vroege Vogels van BNN Vara uit waarom de veldboon niet opgeslokt moet worden door de veehouderij en waarom het beter op ons eigen bord terecht kan komen als plantaardige, gezonde, duurzame eiwitbron.
“Als we willen werken aan duurzaamheid, kan dat alleen door het bieden van financiële impulsen. De veldboon moet dus op de politieke agenda.”
