Studeren met een gehoorbeperking: een schrijftolk helpt!

Ricardo van de Ridder studeert Social Work bij Inholland Amsterdam en is slechthorend. Als vierdejaarsstudent volgt hij nu het uitstroomprofiel Langdurige Complexe Zorg (LCZ) in Haarlem. Om de lessen goed te kunnen volgen maakt hij gebruik van soloapparatuur en een schrijftolk. Tolknet heeft daar een filmpje over gemaakt met Ricardo in de hoofdrol.

Officieel is hij doof geboren, maar omdat Ricardo goed kan liplezen en met behulp van twee hoortoestellen geluiden kan herkennen, functioneert hij in de praktijk als slechthorende. “Daarnaast ben ik in staat om de Nederlandse gebarentaal te gebruiken en te volgen. Met hoortoestellen herken ik ongeveer 40% van alle geluiden. Maar zonder hoor ik helemaal niets, ben ik dus geheel doof.”

In het filmpje vertelt Ricardo dat het op het voortgezet speciaal onderwijs en het mbo nog wel lukte om de lessen te volgen, maar op het hbo niet. Hij licht toe: “Door mijn gehoorbeperking is het lastig om aantekeningen te maken omdat ik de docent moet aankijken zodat ik het mondbeeld kan aflezen om de uitleg over de lesstof mee te krijgen. Zodra ik schrijf, mis ik informatie. Daarom kon ik niet meekomen in de lessen. Maar dit voelde voor mij als falen. Ik schaamde me ervoor en durfde geen schrijftolk aan te vragen.” Onder andere om die reden stopte hij met zijn hbo-opleiding.

Eenmaal terug bij Inholland vroeg hij gelijk een schrijftolk aan. Daar heb je recht op als je doof of slechthorend bent. “Je krijgt tolkuren toegekend die je kunt inzetten voor bepaalde situaties zoals werk en onderwijs.” De schrijftolk vertaalt de gesproken taal van de docent en/of studenten met behulp van een speciaal toetsenbord naar een tekst die je kunt lezen op de laptop of tablet. “Op die manier kan ik de docent volgen, maar ook de communicatie met de anderen in de klas. De schrijftolk typt alles uit. De tekst wordt opgeslagen en kan ik later thuis rustig nalezen of eventueel gebruiken voor mijn verslagen.”

Talking stick
Ricardo maakt bij Inholland ook gebruik van solo-apparatuur. “Dat is een speciaal hoorhulpmiddel waardoor de docent via een microfoon met mij kan communiceren. De ontvanger om mijn nek stuurt het geluid van de docent en anderen in de klas gelijk door naar mijn gehoorapparaten waar het versterkte wordt.” Bijgeluiden worden juist gedempt.

Docenten Hanneke Oostwoud Wijdenes en Marleen Meijaard verzorgen de lessen LCZ in Haarlem. Zij dragen een microfoon om hun hals. Hanneke: “Het is een soort ‘talking stick’. Wat wel opvalt is dat er meer bewuste aandacht is in de klas. Daar komt bij dat Ricardo goed voor zichzelf kan opkomen. Alles wat gezegd wordt is daardoor heel belangrijk.”

Marleen voegt toe: “Heel toevallig is er nog een dove studente in dezelfde klas. Om haar en Ricardo een podium te geven hebben we ze een keer gevraagd om aan de klas te laten zien hoe je ‘psychische kwetsbaarheid’ en aanverwante begrippen in gebarentaal uitbeeldt. Zo mooi om te zien hoe iemand kan groeien na zo’n moment!”

Opleidingscommissie
Naast het volgen van lessen werkt Ricardo uiteraard ook in projectgroepen met zijn studiegenoten. “Communicatie is alleen mogelijk als zij duidelijk praten en mij tegelijk aankijken. Als ze door elkaar gaan praten volg ik het ook niet meer. Maar nu ik ook daarbij de schrijftolk kan inzetten heb ik daar minder last van, want zij typt toch alles mee. Ik kan altijd hierop terugvallen als ik de ander niet goed heb begrepen. Hierdoor kan ik actief samenwerken met anderen. De schrijftolk ondersteunt mij ook bij vergaderingen van de opleidingscommissie Social Work Noord, waar ik voorzitter van ben.”

Last van een isolementsgevoel? “Absoluut niet! Ik zie mijn gehoorbeperking als een mogelijkheid om op een ander manier toch te kunnen deelnemen aan de samenleving en het onderwijs. Dankzij mijn hulpmiddelen kan ik een bijdrage leveren en ervaar ik mijn ‘beperking’ niet als een last. Daarnaast zie ik mijn doofheid ook als een kracht om iets voor andere doven en slechthorenden te betekenen als aankomend maatschappelijk werker. Ik kan hen als ervaringsdeskundige ondersteunen bij hun problemen of hulpvragen. Daarnaast kan ik met ze communiceren via de Nederlandse Gebarentaal, waardoor de communicatie optimaal blijft. Voor de cliënt is dat wel zo fijn.”

Extra tijd
Inholland stelt ook andere faciliteiten beschikbaar voor Ricardo, zodat hij als slechthorende zijn studie met succes kan doorlopen. “Ik maak bijvoorbeeld gebruik van extra tijd voor het maken van de tentamens en voor de mondelinge toetsen. Ik mag bij de mondelinge gesprekken ook de schrijftolk inzetten. Deze voorzieningen heb ik geregeld via mijn studentendecaan.”