Inspirerende voorproefjes bij SLUISlab Picknick Showcase

Het is 30 graden, het bouwzand brandt onder je voeten en toch krijg je energie van een intensief dagje SLUISlab. Vierendertig studenten nemen hun gasten mee in het ontwerpend onderzoek dat ze dit jaar hebben gedaan. Niet met een PowerPointpresentatie in Teams, maar met verrassende workshops en mini-safari’s op Zeeburgereiland: dit is leren door te doen. En het werkt inspirerend.

Weleens een bootje gebouwd van een lege wasverzachterfles en chipszak? Of ligt een margarinekuipje toch beter op de golven? Voor de deur van Nautilus worden scheepjes te water gelaten in een opblaasbad. Student Julia de Groot pitcht het concept van Social ReSAILcling vanaf een vlotpodium, gemaakt van plastic afval. Een hedendaagse variant op de Titanic: het gevaar is allang geen ijsberg meer, het is nu een berg plastic die het oceaanleven dreigt te verstikken. Laten we dat materiaal nu maar eens gaan gebruiken om onszelf te redden, is de moraal van Julia’s verhaal.

Bewustwordingscampagne
Vandaag werken de bezoekers mee aan het eerste hoofdstuk van een ‘positive provocation’ campagne voor SAIL Amsterdam. Het begint klein, met shampooflessen en een kinderbadje, maar vanaf nu gaan ze opschalen. De komende jaren zullen de bootjes steeds serieuzer worden. Het eindpunt is SAIL 2025. Het doel is om dan een IJ-waardige boot van plastic afval in de SAIL Parade te laten meevaren. Zo wordt het opruimen van de plastic soep gekoppeld aan SAIL; een bewustwordingscampagne die zowel het evenement als het milieu ten goede komt.

Een voorproefje in het klein: dat is de rode draad van de SLUISlab Picknick Showcase en gelijk ook de gedachte achter het ontwerpend onderzoek dat SLUISlab aanzwengelt met professionele partners. Voorzichtig beginnen met kleinschalige prototypes, testen wat werkt, aanpassingen doen en weer verder. Lablead Karel Koch is trots op het feit dat er ondanks de coronabelemmeringen toch zo veel onderzoeksprojecten zijn gedaan. “We zijn dit jaar begonnen met experimenteren in de wijk, samen op zoek gegaan naar manieren om de Amsterdamse Sluisbuurt vorm te geven. Het mooie is dat het niet alleen bij kartonnen modellen is gebleven, er zijn echt prototypes gemaakt waar partners mee verder willen. Daarmee zullen we de komende tijd steeds zichtbaarder worden op het eiland.”

Minisafari
SLUISlab-studenten nemen de bezoekers in kleine groepjes mee op minisafari door de Sportheldenbuurt, via zelfbouwproject Nautilus, de oude waterzuiveringssilo’s en de skatebaan naar het braakliggende terrein aan het water waar straks de nieuwe wijk gebouwd wordt.

De projectresultaten worden met verve op drie verschillende locaties gepresenteerd, door studenten die zich de afgelopen tijd de kunst van het ontwerpend onderzoek eigen hebben gemaakt. Het blijft niet bij kijken en luisteren; bezoekers moeten meedoen. Er wordt geplant, gebouwd, geknutseld, gemediteerd en gesport. Zo worden de deelnemers ongemerkt onderdeel van het onderzoek: het is de ideale manier om nieuwe data te vergaren waar de onderzoeker weer verder mee kan.

Buurtkoffer
Een project dat grotendeels is gericht op het ophalen van informatie uit de wijk, is de buurtkoffer van Emma Stoop. Haar grote houten rolkoffer – prototype nummer 2 – staat vandaag bij de keet van bouwende aannemer Dura Vermeer. ‘Voorbij de Usual Suspects’ is de werktitel, ze studeerde erop af in het lab. Emma onderzocht hoe je bewonersparticipatie laagdrempeliger kunt maken: hoe bereik je ook de groepen die normaliter niet van zich laten horen? In een tijd dat de digitalisering nog een tandje werd opgevoerd, gooide Emma het over een heel andere boeg. Een grote opvallende kist op wielen, met van alles erop en eraan: een prikbord, brievenbus, tafelblad, schrijfwaren, limonade, koffie en zelfs een cactus. Ze gaf de koffer bewust geen strak design. “Het oogt gezellig rommelig, en dat maakt nieuwsgierig.”

Emma ging bij haar interventies expres een eindje bij de koffer vandaan staan op straat. En dat werkte, mensen kwamen spontaan een kijkje nemen. De eerste test leidde al tot vijftig interacties in een uur tijd. De Buurtkamer van SLUISlabpartner Dynamo benaderde haar gedurende het onderzoek met een verzoek om kwetsbare groepen in de wijk te bereiken; die lieten zich verleiden door de analoge aanpak op straat. Ze hingen briefjes op, stopten een reactie in de brievenbus of deden hun verhaal bij een bakje koffie. De Buurtkamer wil door met de koffer, maar ook andere partners, studenten en leercoaches kunnen hem gebruiken voor hun onderzoek, om respondenten en vrijwilligers te vinden, te netwerken of nieuws te verspreiden.

Work like a Beast
Aan de andere kant van de bouwplaats, op het zogenoemde ‘placemaking terrein’ is alvast een voorschot genomen op het plan van een duurzame broedplaats met de naam ‘Het Baggerbeest’. Een kweektuin van big bags in de gedaante van Het Baggerbeest toont een voorproefje van de publieke pluktuin die het team bedacht voor op het dak van de broedplaats. Samen tuinieren en daar de vruchten van plukken: duurzaam en inclusief. ‘Work like a Beast’ heet het project.

Ze hebben er een specialist bijgehaald die hen heeft geadviseerd over duurzaam bodemgebruik en zijn vervolgens planten gaan opkweken. “In Nederland zit op veel plaatsen nog minder leven in de grond dan in het zand van de Sahara, zegt Gé Visser, expert in permacultuur. “Je moet niet de plant, maar de bodem voeden en een ecosysteem creëren dat zichzelf in balans houdt en de biodiversiteit stimuleert.” Dat hebben ze hier gedaan met een heel diverse verzameling: aardbeien, smeerwortel, blauwe bes, rabarber, mais, druiven en een olijfwilg die stikstof aan de bodem afgeeft. Het team heeft een groepje jongeren uit de buurt bereid gevonden de planten te verzorgen.

Ruilmarkt
De laatste workshop van de dag gaat over hoe je op een makkelijke manier iets kunt betekenen voor elkaar. Het studententeam Swap-Swap Society presenteert Slow Down Sunday, ook een programma dat sociale cohesie en duurzaamheid in één concept verenigt. Door op vaste tijdstippen een ruilmarkt te organiseren – denk aan kinderkleding, speelgoed, gereedschap – kunnen bewoners en gebruikers van de nieuwe wijk elkaar helpen aan tweedehands spullen, óók door ze zelf te maken.