Wat werkt bij het versterken van empowerment?

Handreiking kwetsbare gezinnen

Wat is er nodig om empowerment te realiseren en te versterken? In het eindsymposium Werkplaats Sociaal Domein Noord-Holland op 17 november deelt het lectoraat Empowerment en Professionalisering de uitkomsten van drie jaar praktijkonderzoek op dit onderwerp. Hoe doe je dat gezamenlijk met bijvoorbeeld ervaringsdeskundigen, gemeenten of professionals? Mark van Dijk is docent-onderzoeker bij een van de leerateliers binnen dit onderzoek: Samenwerken met het informele netwerk. “Professionals weten wel dat het goed is om buren, kennissen en familie te betrekken, maar ze missen hiervoor vaak concrete handvatten.” 

Meld je aan voor het symposium in de Filmkoepel in Haarlem

Het eindsymposium wordt georganiseerd vanuit het Kennisplatform Sociaal Domein Noord-Holland, waarin het lectoraat met diverse Noord-Hollandse partners samenwerkt. In dit leeratelier gebeurt dat met een ervaringsdeskundige jongere en met de organisaties Parlan, Kenter Jeugdhulp, CJG Alkmaar en JIMwerkt. Zij onderzochten hoe ambulant spoedhulpverleners het informele netwerk van kwetsbare gezinnen intensiever kunnen betrekken. “Een ambulant spoedhulpverlener komt voor een crisisinterventie en is nog geen maand betrokken bij het gezin”, vertelt Mark. “Je wilt op dat moment de veilige situatie herstellen en concreet van nut zijn. Maar je bent als crisishulpverlener slechts een passant in het leven van het gezin. Hoe zorg je ervoor dat het gezin zelf, samen met haar netwerk, de problemen duurzaam kan aangaan?” 

Rennende blije jongen

Paradigma-shift van Wat naar Wie 
Om dat te onderzoeken, is gesproken met jeugdhulpprofessionals, verwijzers, gezinnen met ervaring in de crisishulp en hun netwerk. Ook was er ruimte om binnen het werkveld te experimenteren met opgedane inzichten. “We hebben uit dit onderzoek geleerd dat professionals wel weten dat het belangrijk kan zijn om het netwerk te betrekken, maar dat het – zeker in de crisisperiode – veel meer van ze vergt. Omdat het afwijkt van hun huidige werkwijze én omdat er in die korte periode ontzettend veel van de professional wordt gevraagd,” zegt Mark. “Het komt uiteindelijk neer op een paradigma-shift: de professional moet overstappen van het stellen van de Wat-vraag (wat kan jou helpen?) naar de Wie-vraag (wie kan jou helpen?).

Concrete tips in Handreiking 
Noor Tromp is als senior onderzoeker vanuit jeugdhulporganisatie Parlan betrokken. Zij ziet het ook in de praktijk: “Je voelt als crisishulpverlener heel sterk het appèl om iets te doen in het gezin. Kinderen naar school brengen, mee naar de huisarts. Zeker als het je direct gevraagd wordt, is het moeilijk om hier niet op in te gaan. Maar eigenlijk moet jij als professional het gezin de vraag stellen: wie kan jou hierbij helpen? De dieperliggende vraag is eigenlijk: wie vertrouw jij? We merkten in het onderzoek dat professionals zochten naar concrete tools voor het stellen van deze wie-vraag. Met de handreiking ‘Kwetsbare gezinnen en de vertrouwde mensen om hen heen’ geven we professionals handvatten om het netwerk in kaart te brengen om de wie-vraag effectief in te zetten."

De handreiking is samengevat in een overzichtelijke infographic.

In gesprek via een spel 
Nog een concrete tool die voor de professional is ontwikkeld, is het gesprekskaartenspel. Noor vertelt hierover: “Dit spel kan de professional spelen met het gezin om zo samen in gesprek te gaan over de belangrijke mensen om het gezin heen: wie is er voor jou, wie vertrouw jij, met wie kun jij hard lachen? De gedachte hierachter is dat het voor iedereen belangrijk is om iemand om je heen te hebben. Dat je daar bewust van wordt én je realiseert dat het normaal is om steun te vragen.”

Passend bij transformatie jeugdhulp 
Het onderzoek biedt concrete resultaten die zowel het werkveld als het onderwijs kan meenemen. “De inzichten passen bij de transformatie binnen de jeugdhulp; namelijk het versterken van de eigen kracht”, meent Noor. “Ik vind dat we als jeugdhulporganisatie verplicht zijn om te werken aan duurzamere ondersteuning voor gezinnen.” Mark vult daarbij aan: “Juist ook aan de huidige studenten moeten we onze opgedane ervaring terugkoppelen. Zodat zij dat direct kunnen toepassen in de opleiding en straks in hun werkende leven. Bovendien integreren we de inzichten in het curriculum.”