Mindfulness als hulpmiddel voor studenten

Dit voorjaar volgden twaalf studenten van Hogeschool Inholland acht weken lang een training mindfulness. Deze werd aangeboden door de onderzoekslijn Studiesucces in het kader van een onderzoek naar de invloed van mindfulness op het studiesucces en welzijn van studenten. Pabo-studenten Amber en Derk hebben nog dagelijks baat bij de training die zij gevolgd hebben.

“Mijn doel was om het stresslevel in tentamentijd omlaag te krijgen en dat lukt door dan extra ademmeditatie te doen naast m’n dagelijkse oefeningen,” vertelt Amber Tolman, derdejaars Pabo-student. Het doel van eerstejaars Pabo-student Derk Roemers is breder en niet speciaal studiegericht: “Ik ben dromerig en heb moeite met me te concentreren. Ik merk het resultaat in de sociale omgang met mensen. Ik ben niet meer de hele tijd bezig met hoe iemand over me denkt. De negatieve automatische gedachten zijn er nog wel, maar ik kies ervoor om er op dat moment niets mee te doen.”

En dat is ook precies wat mindfulness is, namelijk aandachtig zijn van het huidige moment en kiezen voor een bewuste respons. Iedereen kan het, het is slechts een kwestie van trainen. “Oefeningen moet je inderdaad wel met regelmaat doen om het effect te laten hebben, dus het is handig om ze in je dagelijkse routine op te nemen,” weet Amber. “Zo heb ik iedere dag om 16.30 uur een alarm op m’n mobiel ingesteld. Dan doe ik een ademruimte, dat is een korte ademhalingsoefening die eigenlijk altijd en overal kan.”

Niet zweverig
Ondanks dat dat misschien zweverig klinkt, hebben Amber en Derk dat helemaal niet zo ervaren. “Iedereen was eigenlijk heel nuchter. Persoonlijke dingen delen mocht, maar hoefde niet. De sessies waren heel praktisch doordat we bespraken waar iedereen behoefte aan had en daarmee aan de slag gingen. En we bespraken hoe het ging met oefenen,” vertelt Amber. Sabine van Dijken, onderwijskundig adviseur binnen Inholland en trainer in mindfulness vult aan: “Mindfulness vergt inderdaad wel oefening en regelmaat, dus buiten de sessies moesten studenten thuis ook oefenen. Dat vraagt wel commitment en iedere dag zo’n twintig à dertig minuten tijd. Verschillende yoga- en meditatie-apps, een werkmap en een groepsapp ondersteunden daarbij. Het is intensief, maar het levert ook wat op.”

Stressloos studeren
De mindfulness-training helpt met het versterken van leer- en veerkracht. “Het kan een middel zijn om succesvoller door je studie te gaan”, legt onderzoeker Nikkie Gubbels uit. Zij werkt voor de onderzoekslijn Studiesucces binnen de onderzoeksgroep Onderwijzen en Leren in Diversiteit. “Dat studenten steeds meer mentale druk ervaren tijdens hun studie, is met regelmaat in het nieuws. Binnen de onderzoekslijn Studiesucces richten we ons op het vinden van oplossingen om stress te verminderen en een gezonde balans te vinden. Deelnemers aan de mindfulnesstraining gaven aan dat ze deze als positief ervaren hebben. Dat ze nu bewuster kunnen omgaan met energiegevers en –nemers en weten welke oefeningen ze kunnen doen om rustig te blijven in tijden van stress en focus te krijgen en houden, zowel binnen de studie als daarbuiten. Dat is een veelbelovend resultaat en we gaan kijken hoe we dat een vervolg kunnen geven.”

Mindfulness inbedden
Sabine, Amber en Derk zijn in ieder geval al overtuigd. Sabine merkt op: “We zeggen in de klas wel honderd keer per dag tegen studenten dat ze moeten opletten, maar we leren ze niet hoe. Met Mindfulness krijgen je de tools hiervoor aangereikt, dus zo gek is het niet om dat een vaste plek in de school of opleiding te geven. Bij IBMS op de Haagse Hogeschool bijvoorbeeld, zijn mindfulness workshops onderdeel geworden van het SLB keuzeprogramma. Hogeschool Utrecht heeft mindfulness binnen de studie Fysiotherapie ingezet voor langstudeerders en weer andere opleidingen koppelen het direct aan de beroepsbeoefening (bijvoorbeeld Rechten bij de UvA, Communicatie bij de HU). Of wat te denken van docenten die een training Mindfulness hebben gedaan en daardoor anders voor de klas staan en bewust en met aandacht studenten begeleiden.”

Om meer studenten te laten ervaren wat mindfulness voor hen kan betekenen wil de onderzoekslijn een vervolg geven aan de mindfulnesstraining. “We denken aan het opnieuw aanbieden van een training aan studenten. Of een training voor docenten, zodat zij mindfulness in de klas kunnen inzetten,” vertelt Nikkie, “We willen kijken of bij een volgende groep de resultaten net zo positief zijn. Dan kunnen we ook betrouwbaardere conclusies trekken over de relatie tussen mindfulness, studentenwelzijn en studieprestaties. Daar is namelijk meer voor nodig dan de ervaringen van twaalf studenten. De eerste resultaten zijn positief, maar voor gedegen onderzoek heb je nu eenmaal een wat langere adem nodig.”

Dag van het onderwijs, 8 november 2018
Tijdens de dag van het onderwijs stond een van de workshops in het teken van mindfulness voor studenten. Tijdens deze workshop presenteerde de onderzoekslijn Studiesucces resultaten van haar onderzoek naar mindfulness en studentwelzijn en deelden een docent en twee studenten hun ervaringen met mindfulness en studeren. Een inkijkje: