Studenten onderzoeken glastuinbouw in Marokko
Vijf studenten, ‘Green Juniors’ van de opleiding Tuinbouw & Agribusiness van Hogeschool Inholland, deden internationale ervaring op en gingen op onderzoek uit in Marokko. De opdracht: verken de mogelijkheden voor Hogeschool Inholland om bij te dragen aan het tuinbouwonderwijs van de University of IAV Hassan II in Agadir. Mede mogelijk gemaakt door een voucher van het versnellingsprogramma Internationalisering van Groenpact.
Op verkenning
“We zijn in de literatuur gedoken en hebben geïnventariseerd: hoe ziet de tuinbouw in Marokko eruit? Wat speelt er?” vertelt Bas van Dijk. Samen met een medestudent vertegenwoordigt hij de afstudeerrichting management en greenports in de projectgroep. De andere drie projectleden studeren af in teelttechniek & veredeling. “Ik heb dit project gekozen, omdat ik weet dat de tuinbouw verder internationaliseert.”
Managementvaardigheden
Als voorzitter van de projectgroep zorgde Bas voor afspraken met studenten en docenten van de universiteit en met een aantal kwekerijen in Marokko. Al snel kwamen zij erachter dat er les wordt gegeven in het Frans. “Engels spreken ging wel wat moeizaam hoor. Maar we hebben aan de hand van de interviews goed kunnen vaststellen dat het echt ontbreekt aan managementvaardigheden in het onderwijs. Dat geldt ook voor het bedrijfsleven.”
"Ze kunnen geweldig telen, maar weten vervolgens niet hoe ze een afzetmarkt kunnen bereiken. Hier liggen grote kansen, ook voor de werkgelegenheid."
“Vanuit de Marokkaanse overheid is recent opgelegd dat 10 à 20 procent van de lessen moet bestaan uit managementlessen. De docenten geven echter aan dat ze zelf nooit op die manier zijn onderwezen. Daarom weten ze ook niet goed hoe zij hun studenten kunnen begeleiden. Ze kunnen geweldig telen, maar weten vervolgens niet hoe ze een afzetmarkt kunnen bereiken. Hier liggen grote kansen, ook voor de werkgelegenheid.”
Duurzamere teelt
In Marokko is duurzaam waterverbruik een belangrijk punt. Er is veel droogte en het grondwaterpeil daalt in rap tempo. Iets wat trouwens bij de Marokkaanse studenten en ondernemers niet bekend was. “Zij zijn niet bezig met de grote klimaatproblemen en weten er nog niet veel vanaf,” vertelt Bas. Plastic kassen zijn er wel, maar tuinbouw in glazen kassen is nieuw. Dit terwijl in Marokko kassen minder verwarmd hoeven te worden, waardoor ze minder CO2 zouden uitstoten bij de teelt.
Op de campus van de Marokkaanse universiteit is het afgelopen jaar een glazen kas van één hectare geplaatst, zodat de studenten kunnen gaan leren en ervaren hoe dat werkt. “Dit was zo bijzonder voor hen. Een gesloten watersysteem zou het verbruik van water echt drastisch naar beneden brengen. Ook is het noodzakelijk dat ze het zeewater op een meer duurzame manier gaan ontzilten. Nu gooien ze het gewonnen zout weer terug in zee, dus die wordt steeds zouter.” Ook hier zien de studenten kansen om de Nederlandse kennis en kunde op het gebied van duurzaamheid in te zetten.
"Een glazen kas is zo bijzonder voor hen. Een gesloten watersysteem zou het verbruik van water echt drastisch naar beneden brengen."
De praktijk in
Een van de hoogtepunten van verkenningsreis was natuurlijk het bezoeken van de Marokkaanse kwekerijen. Dit viel voor de enthousiaste studenten een beetje tegen. “Toen ik belde waren ze heel enthousiast, maar vervolgens kreeg ik bijna geen contact meer. Dat is een voorbeeld van de cultuurverschillen die we tegenkwamen,” vertelt Bas.
Eenmaal aangekomen gingen de deuren maar op een kiertje open, ook vanwege een heersend tomatenvirus. “We hebben nog wel een bedrijf bezocht dat biologische bestrijdingsmiddelen levert, vooral in de vorm van beestjes. Dat was heel interessant. Ook weten we uit interviews dat er behoefte is aan cursussen voor het personeel. Over teelttechnieken, managementvaardigheden, nieuwe technieken: over de hele tuinbouw eigenlijk.“ De Nederlandse teelt en de Marokkaanse teelt kunnen elkaar mooi aanvullen, omdat de seizoenen precies zijn omgedraaid. “In de winter is het voor ons duur om tomaten te produceren, terwijl het dan in Marokko juist veel gunstiger is dan in hun hete zomers.”
Grenzeloos Nederlands onderwijs
Raymond Hedges, teamleider Tuinbouw & Agribusiness van Inholland, is blij met de verkenning van de projectgroep. “Alle wegen in de glastuinbouw leiden naar Nederland.” Toch is het succes van Nederland niet één op één over te nemen. “Het systeem in Nederland is ingericht op basis van de vier o’s: onderwijs, overheid, onderzoek en ondernemer. Onze studenten doen onderzoek, en het onderwijs is heel goed aangehaakt op het bedrijfsleven. Hup, de praktijk in, ook tijdens de opleiding. Dit is in veel landen anders georganiseerd.”
Het stokje naar de docenten
De kansen zijn in beeld. Ook is er een eerste zicht op bijkomende uitdagingen zoals taal en cultuur. Na de eerste verkenning en aanbevelingen van de studenten, zijn nu de docenten aan zet. Om het onderzoek voort te zetten, kunnen ook zij met behulp van de voucher van het Versnellingsprogramma Internationalisering van Groenpact afreizen naar Marokko. “Het zou geweldig zijn als we onze kennis kunnen gaan delen met de University of IAV Hassan II in Agadir,” zegt Raymond. “Ontmoetingen tussen studenten, gastlessen, cursussen ontwikkelen, mensen ter plekke scholen, train de trainers organiseren. Als we ook het bedrijfsleven hierbij kunnen betrekken, dan hebben we echt een hele mooie samenwerking in het vooruitzicht.”