Wat is het bestaansrecht van banken?
Hoewel banken in het leven zijn geroepen om met investeringen de economie te stimuleren, zie ik hen tegenwoordig vooral controleren. Wat zou de rol van de banken moeten zijn anno nu? Dat was een van de vragen die gesteld werd tijdens de kick-off van het onderzoeksproject Pop-up research (PUre) op 23 maart.
Ik zit in de auto en luister naar BNR Nieuwsradio. Ik hoor een item over de ondergang van Silicon Valley Bank in de VS en de miljardenovername van de Zwitserse bank Credit Suisse. De geschiedenis van 2008 gaat zich herhalen, schiet het door mijn hoofd. Toen begon de bankencrisis. Ik maak me zorgen en vraag me af: wat was de bedoeling van alle maatregelen op basis van de bankencrisis? Zijn destijds wel goede maatregelen genomen? Hebben we die goed kunnen uitvoeren?
Waarvoor zijn banken op aarde?
Even terug naar het begin, want wat is het bestaansrecht van de banken? Waarvoor zijn ze op aarde? In de eerste plaats zijn banken in het leven geroepen om transacties te bevorderen. In andere woorden, investeren in bedrijven in Nederland om te zorgen dat de economie meer gaat draaien. Als je daar nu naar kijkt, zijn banken huiverig om financiering te geven, vooral aan mkb-bedrijven. Terwijl Nederland leunt op het mkb. Dus als banken er niet voor hen zijn, waarvoor zijn ze er dan?
Persoonlijk contact leidt tot vertrouwen
In de loop der tijd zijn er naast investeren veel activiteiten bijgekomen, zoals sparen, hypotheken en digitaliseren. Ook is de fysieke bank verdwenen, die is niet meer te zien in het straatbeeld. Als je iets nodig hebt, moet je bellen voor een afspraak op kantoor waar je willekeurig iemand tegenkomt. Kortom, de bank is niet meer míjn bank, want het persoonlijke contact is er veel minder. Terwijl juist persoonlijk contact leidt tot vertrouwen.
Controleren als hoofdtaak
In mijn ogen zijn zekerheid bieden en veilig kunnen bankieren een te groot onderdeel in wat banken tegenwoordig doen. Hebben de regels voor veiligheid geleid tot minder witwassen? Dat vraag ik me af. Criminelen vinden wel hun weg. Het lijkt wel of controleren hun hoofdtaak is geworden. Dat staat haaks op de ondernemende rol waarvoor zij ooit zijn opgericht: het stimuleren van de economie door het investeren in bedrijven. Daarom vraag ik me af: wat is anno nu het bestaansrecht van de banken? Controle of ondernemen?
Effect op de BV Nederland
Dit was een van de vragen die we aan elkaar stelden tijdens de kick-off van het onderzoeksproject PURe. Tussen de ruim 30 gasten waren ondernemers, bankiers, mensen van de vereniging van banken en van de consumentenbond en onderzoekers. Allemaal mensen met een drukke agenda die een halve dag vrij hadden gemaakt om mee te denken en te praten over onderzoeksvragen voor het project.
We toetsten tijdens de kick-off welke vragen en zorgen er leven in de bankenwereld en de middag bracht ons nieuwe inzichten. Samen met studenten gaan we dit onderzoeken: wat is het effect op de ‘BV Nederland’ van de overheidsmaatregelen op de bankenwereld naar aanleiding van de financiële crisis uit 2008? Onder de BV Nederland verstaan we alle ondernemers en consumenten.
‘Fijn dat ik ben uitgenodigd’
Het is mooi om het er met allerlei partners over te hebben; over welke uitdagingen zij ervaren die nu in de maatschappij spelen. Ook was er commitment om samen te kijken naar die uitdagingen. “Wat fijn dat ik uitgenodigd ben, want ik kan nu meepraten”, zeiden vele van hen. Daarom zat ik er met een trots gevoel, want we doen het met z’n allen.
Beeld: Bart Stoutjesdijk, student Creative Business
Over dit onderwerp heb ik vele jaren columns geschreven.
Na de crisis in 2008, waar de banken in wezen overeind zijn gehouden door de Overheid, lees de belastingbetaler, zou je zeggen dat ze een wake-up call hebben gehad. Niks is minder waar.
De crisis lijkt zich in grotere vorm te gaan herhalen. Tot aan 2020 leende de Centrale Banken voornamelijk geld aan commerciele banken om hun tekorten te kunnen zuiveren. Toen begonnen de Centrale Banken in 2020 rechtstreeks geld te lenen aan beleggingsmaatschappijen, die het in de markt stopten door aandelen aan te kopen. Die stegen in waarde en het zag er naar uit dat de economie gered was. Maar in feite is deze reddingsactie regelrechte diefstal. Er is weinig geld in bedrijven geïnvesteerd. In feite is hetzelfde gebeurd als in 2008, uitstel van executie met de rekening voor de belastingbetaler. Degenen die er grote winsten mee hebben gemaakt zijn er al met het geld vandoor. Het gaat dus over veel meer dan het bestaansrecht van de banken. Ook de Centrale Banken zijn inmiddels een dief van onze portemonnee.