De loopbaan anno 2021: geen ladder, maar klimrek
Vandaag, op 9 maart wordt online de nieuwe Economische Verkenning Rotterdam (EVR) gepresenteerd met daarin de nieuwste gegevens over de Rotterdamse economie. Samen met twee regionale onderwijspartners schreef de Inholland-onderzoekslijn HRM en Persoonlijk Leiderschap een artikel over studie- en beroepskeuze in een veranderende arbeidsmarkt. "Loopbanen gaan niet meer recht omhoog. Het is eerder een klimrek waarin je alle kanten op kunt. Terug, opzij of diagonaal."
De EVR 2021 besteedt aandacht aan de gevolgen van de coronacrisis op de economie en de arbeidsmarkt. Toen lector Petra Biemans en associate lector Jeany van Beelen-Slijper gevraagd werden hieraan een bijdrage te leveren, hoefden ze niet lang na te denken over een onderwerp. Zij doen veel onderzoek rondom de thematiek van loopbanen, van de profiel- en studiekeuze van studenten tot de carrièrestappen van werkenden. "Ons uitgangspunt is dat mensen zich een leven lang blijven ontwikkelen. Een duurzame loopbaan begint niet pas op de arbeidsmarkt, maar al veel eerder. Wil je dat jongeren goed geëquipeerd aan hun beroepsleven beginnen, dan is het belangrijk dat ze al vanaf de middelbare school bewuste studie- en beroepskeuzes maken," zegt Petra.
Pijnpunt
En daar zit een pijnpunt. Want zowel leerlingen en studenten als hun ouders en studiebegeleiders hebben vaak een beperkt zicht op wat er op de arbeidsmarkt allemaal mogelijk is. Die arbeidsmarkt is aan enorme veranderingen onderhevig en bovendien zo groot dat je nooit alle opties kunt overzien. Beroepsbeelden kloppen vaak niet (meer), zowel bij oude als bij nieuwe beroepen. Petra: "Bij een dronepiloot denken velen dat ze dan de hele dag met zo’n drone rondjes kunnen vliegen, terwijl het erom gaat dat je regelt dat je mág vliegen." Belangrijk is dat goed gekeken naar iemands talenten en passies. Helaas is de gemiddelde studiekeuzetest niet meer dan het afvinken van lijstjes. Dan kan het zomaar gebeuren dat je uitkomt bij paardentandarts zoals een vriend van Petra’s zoon overkwam. Terwijl hij helemaal niks met die beesten heeft! Bovendien zijn het momentopnames: zowel kind als arbeidsmarkt ontwikkelen door.
Klauteren op het klimrek
Om op de arbeidsmarkt van nu en morgen hun weg te kunnen vinden, moeten jongeren kennismaken met het hele brede palet op de beroepenmenukaart. Dat doen ze door te exploreren en te ervaren. Het is belangrijk dat ze zich die onderzoekende houding al jong eigen maken, te beginnen bij de LOB-activiteiten in het voortgezet onderwijs. Dat gebeurt nu niet omdat ook de studiekeuzebegeleidingsprogramma’s afvinklijstjes zijn en onvoldoende aansporen om op een andere manier te ontdekken, op onderzoek te gaan en te ervaren. Niet alleen de recht gebaande paden afgaan, maar ook eens links of rechts kijken. Zoals het later in het ‘echte’ leven ook gaat. "Leerlingen maken dan bewustere keuzes, blijkt uit onderzoek. Hoe eerder ze meemaken dat een loopbaan in een snel veranderende wereld eerder een klimrek dan een ladder is, hoe makkelijker het ook later is om op een ander stukje van dat klimrek verder te klauteren. Je hebt er immers al ervaring mee," aldus Petra. Dan ga je sneller even een stapje terug, een paar stapjes opzij of diagonaal naar een ander deel van het rek: een ander bedrijf, beroep of sector. Zeker tijdens de coronacrisis is die flexibiliteit belangrijk.
Een stewardess die nu (tijdelijk) geen werk meer heeft, die kan wel aan de slag als gastvrouw in de zorg. Een hele andere omgeving, maar wel eentje die onverwachte kansen en mogelijkheden biedt voor wie bereid is zo’n alternatief pad te bewandelen.
Open en wendbaar
In coronatijd staat het exploreren en ervaren door het gebrek aan stage- en snuffelmogelijkheden behoorlijk onder druk. Dat geldt niet alleen voor Inholland, maar ook voor andere onderwijsinstellingen in de regio. Petra: "Zo ontstond het idee om voor onze bijdrage aan de EVR samen te werken met de Hogeschool Rotterdam en Albeda. In ons artikel gaan wij - elk vanuit onze eigen invalshoek - in op de implicaties die corona heeft op het regionale beroepsonderwijs en de werkgelegenheid. Wij benadrukken de noodzaak van een open houding en wendbaarheid van alle spelers op de arbeidsmarkt, zodat ze zich steeds opnieuw kunnen aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen." Niet alleen tijdens de pandemie maar ook later: de crisis zet zaken op scherp, maar ook daarna blijft continue aanpassing nodig. Niet alleen van (toekomstige) werknemers maar ook van werkgevers: zij kunnen meer investeren in het opleiden van hun personeel in plaats van ze “kant-en-klaar” te kopen. De werkende van morgen al bij studie- en beroepskeuzeprocessen voorbereiden op de arbeidsmarkt van morgen is volgens Petra en Jeany niet alleen een mooie kans, maar ook een must voor de houdbaarheid van onze maatschappij.
Bekijk op de site van Economische Verkenning Rotterdam de gehele bijdrage.