Maak Plaats voor het Symbioceen op Zeeburgereiland
Afgelopen 7 april organiseerde An Kramer, onderzoeker van het lectoraat Design Thinking, het event Maak Plaats. Zij deed dit in samenwerking met theatergroep Gouden Haas op Zeeburgereiland in Amsterdam. Met voorstellingen, theatrale interventies en podcasts onderzoekt Gouden Haas de emotionele impact die de klimaatcrisis op ons heeft. Het concept symbioceen stond centraal tijdens dit event vol workshops, wandelcolleges en een theatervoorstelling. Het doel? De volgende onderzoeksstap zetten naar nieuwe stedelijke ontwikkelingen, waarbij de mens, natuur en techniek in balans zijn.
Een radicaal ander perspectief op duurzaamheid
De Maak Plaats - een bewust dubbelzinnig woord - was een ‘soort van’ conferentie om inzichten te delen en bovenal te ervaren. Filosoof Glenn Albrecht bedacht het concept symbioceen en gaf een online keynote tijdens het event. Symbioceen beschrijft de balans tussen mens, natuur en techniek, zonder dat de een de ander overheerst. Onderzoeker An Kramer laat zich inspireren door de volgende vragen: Hoe zou het zijn als we onszelf niet langer zien als het topje van de evolutie, het evenbeeld van een hogere macht of als de rentmeesters van de wereld? Dat we accepteren dat wij mensen ‘gewoon’ natuur zijn en in symbiose (moeten) samenleven met onze omgeving?
Samen met ruim zeventig bezoekers werden deze vragen behandeld tijdens wandelcolleges en workshops. Ze verspreidden zich over Zeeburgereiland met diverse sprekers, waaronder collega’s van het kenniscentrum Creative Business Philippa Colin en Donagh Horgan. Samen met futuroloog Edwin Gardner, Arita Baaijens en Chihiro Geuzenbroek lieten zij deelnemers op verschillende manieren de huidige en toekomstige relatie met natuur ervaren. Zij werden uitgenodigd om een radicaal ander uitgangspunt te ontdekken, waarbij de mens niet centraal staat. Een hoopvolle missie, waarbij een grote verbeelding een vereiste is.
Indringende voorstelling
Theatergroep Gouden Haas raakte alle aanwezigen met hun indringende voorstelling ‘Herinner ons’, over het geruisloze verdwijnen van vele dier- en plantensoorten. Het Nederland van onze ouders en grootouders zag er aanmerkelijk anders en diverser uit dan het huidige. Kunnen we nog wat doen, of is dat een menselijke illusie?
Lector Design Thinking Guido Stompff vertelt over het belang van dit event:
Het lastige van het symbioceen is dat niemand het zich al kan voorstellen: het is een filosofisch concept dat tot nadenken zet. Dat zien we helaas vaak bij transities: we herkennen problemen en weten zelfs wat anders moet. Maar hoe dan? Dat vraagt om verbeeldingskracht en het vermogen om gezamenlijk onderzoek te doen en alternatieven te ontwerpen als vorm van onderzoek. Activistisch, in de zin dat het tot actie aanzet.
Samenwerken voor natuurinclusieve en betaalbare woonwijk
Het NRC publiceerde op 5 april 2024 een artikel over symbioceen in de Baaibuurt op Zeeburgereiland, waarvoor An geïnterviewd werd samen met bewoner Marijn van der Eyden. De Baaibuurt is volgens hen een perfect voorbeeld, omdat de natuur hier niet gereguleerd, maar ook niet verwilderd is. Er is een bepaalde verbondenheid met de omgeving. De studenten, kunstenaars en ondernemers leven op een organische wijze samen met elkaar en de natuur. Ze onderhouden moestuinen, er lopen kippen op het terrein en er worden spullen onderling geruild en uitgeleend. Mede door het groen en de gedeelde buitenruimte voelen de bewoners zich verbonden met elkaar. Zo hebben ze op een kleine schaal een samenleving gecreëerd, zonder een top-down organisatie. Kramer wil onderzoeken hoe dit op grotere schaal binnen een stad past als alternatief voor de gemeenteplannen. Samen met architecten en stedenbouwkundigen wordt er onder andere nagedacht over woningen in een natuurinclusieve en betaalbare wijk.
Het event Maak Plaats was een vervolg op de Summer Research School Symbioceen, die in juni 2023 plaatsvond. Beide events zijn georganiseerd vanuit de Sprong Verbeelding in Transities.