Social Work Debatavond: waarom is correct rapporteren belangrijk?
Inholland-studenten in gesprek over de verantwoordelijkheid van (aankomende) zorgverleners
Als een kind bij de ouders wordt weggehaald is dat een heel ingrijpende beslissing. Dan is het wel belangrijk dat alle feiten kloppen in het dossier. Half november hield de opleiding Social Work Amsterdam van Hogeschool Inholland een debatavond over de noodzaak van correct rapporteren door sociaal werkers om te voorkomen dat rechters onterecht ingrijpen in de levens van burgers. De dialoog werd gezocht met studenten en docenten en zes gastsprekers, die ieder vanuit hun eigen professie bij het thema betrokken zijn. Zo’n vijftig geïnteresseerden volgden het debat via de livestream.
Voorafgaand aan het debat werd de 2Doc documentaire Goede Moeders vertoond. Daarin stelt verloskundige Sylvia von Kospoth dat veel uithuisplaatsingen van jongen kinderen voortvloeien uit slecht gefundeerde rapportages van hulpverleners. Met verstrekkende gevolgen. Ouders staan vaak zwak tegenover een machtig apparaat van de Raad van de Kinderbescherming, kinderrechters en jeugdbeschermers. Dus als een kind wordt weggehaald uit een gezin, moeten de feiten kloppen, zegt Sylvia. En als aankomende zorgverleners moeten studenten beseffen dat zij daar een hele belangrijke rol in hebben.
Panel van experts
Het doel van de avond was om met elkaar te ontdekken wat er gedaan kan worden. Welke concrete actiepunten kunnen de onderwijsorganisatie, docenten maar ook studenten meenemen? De sprekers en het publiek werden aan de hand van stellingen uitgenodigd actief met elkaar in gesprek te gaan. Live aanwezig waren Nienke Vlotman (gedragsdeskundige bij Jeugdbescherming Regio Amsterdam (JBRA), Mieke Krol (Mieke Krol Advocaten) en Mariska Vrede (ervaringsdeskundige bij JBRA). Online te gast waren Peter Dijkshoorn (jeugdpsychiater en landelijk ambassadeur lerend jeugdstelsel), Sylvia von Kospoth (hoofdrolspeelster uit Goede Moeders ) en Harry Berndsen (sociaal pedagoog en onderzoeker uit de documentaire). Gastvrouw was Magteld Beun, docent en coördinator opleiding Social Work bij Hogeschool Inholland.
Prikkelende stellingen
Jonge mensen worden te veel losgelaten, terwijl ze daar nog niet klaar voor zijn, of een hbo'er is niet deskundig genoeg om goede rapportages te maken, dat moet je overlaten aan gedragswetenschappers. De stellingen deden de gemoederen snel oplopen. "Er komen soms zaken in dossiers op basis van slechts een paar interviews en subjectieve percepties", zegt Harry Berndsen. "Omdat bij sociaal werkers de wetenschappelijke grondhouding ontbreekt voor gedegen feitenonderzoek."
"En is een fout eenmaal in het dossier opgenomen, dan krijg je die er niet gemakkelijk meer uit," weet advocate Mieke Krol. "Terwijl het wel gaat om iemands kind!" Peter Dijkshoorn pleit er daarom voor dat jonge medewerkers enige tijd onder supervisie komen te staan van een ter zake kundige. "Bij leren hoort niet-weten en fouten maken en dat mag ook. Maar bij zaken die zo complex en ingrijpend zijn, is dan wel begeleiding nodig".
Daartegenover reageren Nienke Vlotman, voorheen zelf gezinsvoogd, en ervaringsdeskundige Mariska Vrede. Zij benadrukken het belang van het contact met het gezin en kennis van de situatie, wat juist gezinsvoogden of gezinsmanagers voor hebben op de net afgestudeerde gedragswetenschapper in zijn kantoortje. Centraal daarbij staat goed luisteren - actief en reflectief - en het vanuit een grondhouding van gelijkwaardigheid met ouders en kinderen aan de slag gaan.
Adviezen voor de toekomst
Dat er moet wat veranderen, daarover zijn alle partijen het eens. Ook Mylène van der Kroon, studente Social Work, beaamt dat: "Ik vind het een zeer belangrijk thema omdat er nog veel te verbeteren valt binnen de jeugdzorg, je merkt dat de professionals uit het werkveld met weerstand reageren op de documentaire maar juist het praten over deze problemen biedt ruimte voor verandering! Ik vind dat de opleiding Social Work leerlingen beter moet voorbereiden op het rapporteren, dit is in de documentaire namelijk het begin van veel fouten. Gedragswetenschappers moeten dichter bij de cliënt komen te staan en niet de rapportage van de sociaal werker meteen als waarheid aannemen."
Welke punten kunnen studenten uit het debat meenemen? "Het gaat erom dat we samen tot een beter lerend systeem komen waarin we meer kunnen betekenen voor kinderen," stelt Peter Dijkshoorn. "Dus niet of het vandaag slecht is, maar wel hoe het volgend jaar beter is. Oplossingen moeten dan liggen in het met elkaar in gesprek blijven, liefst in multidisciplinaire samengestelde teams werken en samen met het gezin, het netwerk en partijen zoals jeugdzorg of school.
"Daarbij moet er zoveel mogelijk over de grenzen van het eigen vakgebied heen worden gekeken. Jullie komen later allemaal in een ander werkveld terecht," zegt Nienke Vlotman. "Dus wissel nu vast telefoonnummers uit, dat scheelt straks in de communicatie." Ook de opleiding zelf ziet mogelijkheden tot verbetering als het gaat om het aanleren van rapportageschrijven; ook worden de gastsprekers uitgenodigd om mee te denken over het curriculum van Social Work. "Besef de enorme verantwoordelijkheid die je hebt ten opzichte van kwetsbare groepen," wil Sylvia von Kospoth de sociaal werkers in opleiding meegeven. "En wees je ontzettend bewust van de impact van woorden."