'Bedrijfovernames agrarische sector kunnen beter'
Inholland zoekt samen met experts naar betere werkwijze in West-Nederland
Bedrijfsovernames in de agrarische en foodsector zijn ingrijpend. Het is maatwerk en er gaan onder andere financiële, juridische en emotionele uitdagingen mee gepaard. Inholland neemt deel aan een onderzoek naar betere trajecten voor ondernemers die een bedrijf overnemen of overdragen. Ervaringsdeskundigen denken mee in een Living Lab.
Inholland en zes andere hogescholen ontwerpen samen een infrastructuur bij bedrijfsovernames. Het doel is om in 2022 meer succesvolle bedrijfsovernames te laten plaatsvinden.
‘Verbetering altijd mogelijk’
Een van de ervaringsdeskundigen die reageerden op de oproep om mee te denken, is Richard Verbeek van KraGd Notarissen. Als notaris begeleidt hij al jarenlang glastuinbouwers bij bedrijfsovernames en -overdrachten. “De glastuinbouw is de afgelopen jaren flink geprofessionaliseerd. Er gaat veel geld in om. Begeleiding en advies hebben er daarom een belangrijke plek. Het gaat over de gehele linie al goed, maar verbetering is altijd mogelijk.” Daarom is hij blij met het onderzoek door Inholland en de andere hogescholen.
Bij het beroep van tuinder komt veel emotie kijken, want ze maken een levend, tastbaar product. In elke tomaat zit een stukje liefde.
“Veel overnames vinden plaats binnen een familiebedrijf, van ouder op kind", zegt Richard. "Men is dan meestal vooral heel trots, de verkoopprijs is minder relevant. Een fusie van twee bedrijven is een wat rationeler proces, waarbij het belangrijk is dat de partijen elkaar goed aanvoelen. Ten slotte zijn er de overnames, waarbij iemand een bedrijf koopt of juist van de hand doet. Dan speelt de prijs een grote rol. Er kan dan veel veranderen, wat zeker voor een startende tuinder een uitdaging kan zijn.”
Richard praat graag door met de ondernemers die hij adviseert. “Ik wil weten hoe mensen in elkaar zitten en hoe bedrijven opereren. Bij het beroep van tuinder komt veel emotie kijken, want ze maken een levend, tastbaar product. In elke tomaat zit een stukje liefde.” Volgens hem verlopen overnametrajecten beter als ondernemers er de tijd voor nemen. “Er is vaak meer en vroeger advies mogelijk dan de meeste mensen – ook adviseurs zelf – denken. Gelukkig zitten wij vaak in zo’n vroeg stadium aan tafel.”
'Overnames zijn echt maatwerk'
In het onderzoek van Inholland is aandacht voor sociaal-emotionele aspecten en het juridische en financiële traject, maar bijvoorbeeld ook voor andere verdienmodellen, klimaatvraagstukken en nieuwe eisen van de kritische maatschappij. “Bedrijfsovernames in de agrifoodsector gaan nog te vaak fout”, zegt Inholland-onderzoeker Gerry Kouwenhoven. “Dat komt mede omdat er veel partijen bij betrokken zijn, die niet altijd samenwerken of niet op de hoogte zijn van elkaars bestaan. Dat terwijl een overname echt maatwerk is. Adviseurs horen te weten wie aanvullende expertise kan bieden. De financiële en emotionele gevolgen kunnen heel groot zijn voor de ondernemers."
In het Living Lab ontstaat een duurzaam netwerk waarin we met elkaar leren en kennis, methoden en materialen delen. Ook voor onze studenten is het een leerzame omgeving, want ondernemende vaardigheden zijn van groot belang.
Voor het onderzoek richt Inholland een Living Lab duurzame bedrijfsovernames op. Gerry wil als projectmanager alle partijen die bij een overnametraject betrokken zijn, in het Living Lab bij elkaar brengen. "Zo ontstaat een duurzaam netwerk, een leergemeenschap waarin we met elkaar leren en kennis, methoden en materialen blijven delen. Ook voor onze studenten is dit leerzaam, want voor deze toekomstige professionals zijn ondernemende vaardigheden van groot belang. Sommigen zullen later zelf een bedrijf starten, overnemen of overdragen. En ook als medewerker van een bedrijf moeten ze ondernemend zijn."
Studenten van verschillende opleidingen gaan participeren binnen het onderzoek. Ze houden interviews en nemen deel aan focusgroepen, want de visie en ideeën van de nieuwe generatie ondernemers zijn belangrijk.
Doe mee in het Living Lab
Het Living Lab wordt opgezet door de onderzoekslijn Voedsel in de metropool van het Research and Innovation Centre Agri, Food & Life Sciences (RIC-AFL). De studenten en docent-onderzoekers van Inholland werken in het Living Lab graag samen met iedereen uit de agrarische sector in West-Nederland die ervaring heeft met overnames. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Gerry.
De overige hogescholen die deelnemen aan het onderzoek zijn Hogeschool Utrecht, NHL Stenden, Van Hall Larenstein, Windesheim, Aeres Hogeschool en HAS Hogeschool. Het onderzoek wordt mogelijk gemaakt door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Regieorgaan SIA.