'Benut àlle talenten'
"In Iran hadden mijn grootouders een vakantiehuis midden in het dorp. Als kind ging ik daar heel graag naar toe. Het gaf mij rust. Vanuit het huis zag ik de dorpskinderen naar school lopen. Elke dag, minstens één of twee kilometer, in de hitte. Als ik groot ben, dacht ik toen, wil ik minister worden. Want een minister kon - in mijn kinderogen - veel bereiken. Ik wilde er dan voor zorgen dat iedereen de kans heeft om het beste uit zichzelf te halen. En kan doen wat hij of zij wil.
Toen ik laatst voor onderzoek in Zuid-Afrika was, kwam dat gevoel in volle hevigheid terug. Wij verbleven in Stellenbosch: het Wassenaar van Zuid-Afrika. Het is heel Europees ingericht: de boulevard, de prachtige natuur - noem maar op. Puur genieten! Maar dan rijd je van Kaapstad naar Stellenbosch en kijk je naar buiten. Eerst dacht ik: wat is dit nou? Aan de ene kant van de weg zie je prachtige villa’s met alles erop en eraan. En aan de andere kant liggen de townships. Ik kende dat niet. In Nederland heb je ook van die plekken waar oude auto’s, afval en andere troep wordt gedeponeerd. Ik dacht dat het zoiets was. Maar nee. Het waren plekken waar mensen woonden. En niet zo’n beetje mensen ook.
Eén witte bedelaar
En dan ga je dineren in een van die prachtige wijnlanden en zie je op korte afstand de lichtjes in de townships. En dan realiseer je je dat die mensen helemaal niet dezelfde mogelijkheden hebben als andere, witte Zuid-Afrikanen. Niks gelijke kansen! De inwoners daar hebben nergens recht op: niet op onderwijs, niet op zorg, op niets. Dat verbaasde me: de westkust van Zuid-Afrika is een welvarend gebied. Maar ik begreep de borden langs de weg opeens wel. In Nederland staat er dan iets als Let op, tien minuten vertraging. Maar daar staat: let op, hier niet uit de auto stappen - het is gewoon niet veilig genoeg. Ook ik voelde me onveilig. Ik durfde niets alleen te doen. Terwijl….als je nadenkt begrijp je wel waarom zoveel bewoners van de townships bedelen of zelfs beroven. Als je niks hebt, is het misschien logisch dat je dat doet om je kinderen te eten te geven, om in leven te blijven. De apartheid is bijna dertig jaar geleden verdwenen. Op papier.
Even relativeren
In Nederland hebben alle politieke partijen het over kansengelijkheid. Ik denk dan altijd: waar hebben we het hier over? Hier kan iedereen naar school, heeft iedereen recht op zorg en wordt ook je sport nog vergoed als je ouders dat niet kunnen betalen. Wel hebben sommigen meer mogelijkheden dan anderen. Denk bijvoorbeeld aan het schooladvies: daarbij wordt gekeken naar de sociale achtergrond van kinderen. Ik wil zeker niet de problemen van mensen die het moeilijker hebben bagatelliseren. Maar toch…wel even relativeren. Hier in Nederland gaat niemand dood van de honger. En die kinderen in Iran moesten misschien een eind lopen, maar ze konden wél naar school. Gelijke kansen betekent niet dat je iedereen gelijk moet behandelen. Als je dat doet, doe je de een tekort en voor de ander doe je teveel. Je moet écht kijken naar de situatie en op basis daarvan handelen.
Een nieuw doel voor een betere wereld
Ik vind dat we op wereldniveau aandacht moeten vragen voor die kansengelijkheid - net zoals we dat doen voor het klimaat en voor duurzaamheid. Voeg één goal toe aan de 17 doelen voor een betere wereld van de Verenigde Naties. Dat verbreedt onze kansen voor de toekomst. Ga maar na hoeveel talenten nu onaangeboord blijven! Niet alleen in de Zuid-Afrikaanse townships, maar ook in andere delen van de wereld wordt misschien maar vijf procent benut van het totale potentieel. Talenten die ons kunnen helpen bij het aanpakken van de grote uitdagingen waar de wereld voor staat. Ik weet dat ik met dit blog weinig kan bereiken. Maar alles begint met bewustwording. Daar hoop ik op bij onze studenten. Zij zijn de toekomst!"
