De 21ste verjaardag van Inholland met Dieteke van der Ree
‘Het werk hier geeft me een eerlijke en ruimere blik op de veranderende samenleving’
Docent sociologie Dieteke van der Ree gaat volgend jaar met pensioen. “Dan heb ik 21 jaar bij Inholland gewerkt. Stoppen met werken zal wennen zijn. Gelukkig is er in mijn tuin altijd veel te doen en heb ik een grote belangstelling. Er zullen zeker mooie nieuwe dingen op mijn pad komen.”
Werken als docent bij Inholland, stond niet meteen in de sterren geschreven. Dieteke “Na mijn middelbare school koos ik voor een opleiding als algemeen verpleegkundige en kon ik aan de slag in een academisch ziekenhuis.” Eenmaal aan het werk, bleek Dieteke nog niet uitgeleerd te zijn en begon ze aan een docentenopleiding in de verpleegkunde. Daar werd ze gegrepen door het vak sociologie waar het draait om de sociale relaties tussen mensen in een maatschappelijke context. Enthousiast gooide ze nog een keer het roer om en ging ze naar de universiteit voor een deeltijdstudie sociologie. Dieteke: “Die studie paste mij perfect. Sociologen zijn ontzettend nieuwsgierig.”
Prikkelen van nieuwsgierigheid
Dieteke begon bij Inholland als begeleider van economiestudenten bij tijdelijke projecten, maar al snel accepteerde ze een baan als (parttime) docent sociologie bij de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening in Rotterdam. Sindsdien prikkelt ze eerste- en tweedejaarsstudenten tot het ontwikkelen van diezelfde nieuwsgierigheid. “Dat is soms een uitdaging”, vertelt ze. “Studenten kiezen de studie meestal niet vanwege mijn vak. Ze willen vooral later mensen helpen, maar hebben daar nog geen duidelijk beeld bij.”
Steeds diversere studentenpopulatie
In de loop der jaren heeft Dieteke de studentenpopulatie diverser zien worden. “Net als onze maatschappij, maar ik zie nog wat anders. Er zijn veel studenten met drie petten op; een, studie, een kind én een baan om in het levensonderhoud te voorzien. Dan is studeren wel een hele kluif. Ik probeer daar alert op te zijn. Zodra ik vragende ogen zie in de klas, probeer ik te achterhalen waar de hindernis zit.” Dan merkt ze dat haar studenten het lastig vinden om de theoretische kennis te relateren aan de praktijk. “De stage komt pas na het tweede jaar als er gerichtere keuzes zijn gemaakt. Hierdoor ontbreekt een goed beeld van de werkvloer.” Wat dat betreft kijkt ze met enige weemoed terug op de tijd dat ze nog deeltijdstudenten les gaf. “Die werkten naast hun studie als dienstverlener. Dat leidde tot interessante gesprekken en onderlinge discussies.” 
Steeds minder gaan zenden
Zelf is ze ook een andere docent geworden. Dieteke: “We zijn meer projectmatig en groepsgewijs gaan werken. En zodoende steeds minder gaan zenden. Daarvoor heb ik mijn programma aangepast. In het begin vertel ik veel, maar daarna probeer ik de rollen om te draaien en krijgen de studenten het woord.” Bijvoorbeeld bij de module macht en afhankelijkheid. Twee begrippen die in het vak sociologie veel ter sprake komen en voor toekomstige SJD'ers belangrijk zijn. Dieteke: “Als mijn studenten straks aan het werk zijn, vertellen zij hun cliënten wat ze moeten doen om hulp te krijgen. Bijvoorbeeld welke formulieren nodig zijn en wanneer die uiterlijk moeten worden ingeleverd. Dat is een bepaalde vorm van macht en een grote verantwoordelijkheid.”
Bruggetjes leggen naar hun eigen leven
Sinds een paar jaar, pakt Dieteke bij haar lessen de roman Het Pauperparadijs van Suzanna Jansen erbij. “Dat gaat over armoede en werkloosheid, voordat Nederland een verzorgingsstaat werd. Ik vraag studenten sociologische begrippen in de tekst te herkennen. Is er sprake van macht en afhankelijkheid? En hoe zit dat met stigmatisering? Kennen ze dergelijke situaties in hun eigen leven? Zo probeer ik bruggetjes te leggen naar hun eigen leven. Ik stimuleer ze er met elkaar over in gesprek te gaan. Mijn vak kan je niet op eigen houtje doen. Je moet openstaan voor input en signalen van buiten.” Niet alle studenten zijn overigens enthousiast over deze aanpak. Dieteke: “Lezen is duidelijk geen favoriete bezigheid meer. Dat vind ik wel lastig. Soms voel ik me een roepende in de woestijn. En met een uitgeknipt krantenartikel, red ik het ook niet altijd. Jammer, want de krant staat vol over macht en afhankelijkheid. Dat zeg ik ook altijd in mijn klas.”
Studenten zijn mondiger geworden
“Maar daar staat ook veel moois tegenover”, haast Dieteke zich te zeggen. “Studenten zijn mondiger, ze hebben mijlen voorsprong op het gebruik van social media en zijn als sponsen. Ze zijn op de hoogte van zoveel gebieden. Dat vind ik ontzettend leuk. Werken bij Inholland heeft me een eerlijke en ruimere blik op de veranderende samenleving gegeven. Ik ben op gegroeid in een beschermde bubbel, maar tijdens mijn werk kwam ik er meer dan ooit achter hoe veelkleurig de samenleving en welke problemen er spelen. Dat had ik nooit kunnen leren als ik geen docent ben geworden. Dat voelt als een cadeau.”
21 jaar geleden?
In 21 jaar is er veel veranderd. De manier waarop studenten benaderd worden. Zoveel Engels, zo bedrijfsmatig. Al dat opleuken, hoeft voor mij niet zo. Vroeger waren we minder gevoelig voor de vorm van ons lesmateriaal.
Wie was jij toen je 21 was?
Toen ik 21 was, rondde ik mijn opleiding tot verpleegkundige af. Mijn nieuwsgierigheid bracht me op een ander pad. Ik heb er nooit spijt van gekregen dat ik weer ben gaan studeren. Dat heeft me veel gebracht.
Wat geef jij de 21-jarige van nu graag mee?
Dat ze niet zozeer op zoek moeten naar antwoorden maar naar het stellen van de juiste vragen. Dat is heel moeilijk. Daarvoor moet je jezelf toestaan kritisch te kijken en met open blik een onderwerp aangaan. Dat kan je leren.
Wat had je zelf willen weten toen je 21 was?
Pas op veel latere leeftijd ontdekte ik dat je van gebaande paden kan afwijken. Ik zie het aan mijn eigen kinderen en hoe zij bijvoorbeeld in relaties staan. Er is meer aandacht voor de individuele behoefte. Jongeren denken sneller: je hebt een leven samen en daarnaast een leven alleen.
Over 21 jaar?
Ik hoop dat niet alle lesstof digitaal wordt maar dat boeken en kranten blijven bestaan. Dat er nog steeds docenten zijn, die net als ik, met een uitgescheurd krantenbericht de klas in komen lopen. Al roepend: “Wat ik nou toch heb gelezen…”