Een diagnostische vraag vertelt hoe jouw leerling denkt
Reken-wiskundedidactiek op de basisschool
Binnen het basisonderwijs is er veel discussie over de reken-wiskundeprestaties van leerlingen. Hoe kunnen we die verbeteren? Je kunt je dan als (aankomend) leraar richten op goede antwoorden en hoge toetsscores. Het proefschrift van Jorine Vermeulen waarop zij 6 oktober is gepromoveerd, vraagt juist aandacht voor hoe kinderen tot hun antwoord komen. Jorine is lerarenopleider en onderzoeker bij de onderzoekslijn De Pedagogische Opdracht. Haar onderzoek geeft inzicht in het reken-wiskundig denken van jonge kinderen. Daarmee kunnen leraren passend onderwijs bieden dat aansluit op het denkniveau van de leerlingen. Een actueel inzicht dat ze als lerarenopleider graag doorgeeft aan haar pabo-studenten.
Jorine is lerarenopleider rekenen-wiskunde aan de opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) van Inholland. Haar promotieonderzoek is verbonden aan de Universiteit Twente en aan het Cito. Daarin onderzocht ze hoe je op een effectieve manier kunt achterhalen hoe een leerling in groep 5 gedacht heeft bij het oplossen van optel- en aftrekopgaven. Door te achterhalen hoe een leerling denkt, kan de leraar beter aansluiten op de onderwijsbehoeften.
Visueel maken hoe leerlingen denken
Het eerste deel van het onderzoek gaat over de lege getallenlijn. De getallenlijn is voor sommige leerlingen een geschikt instrument om visueel te maken hoe leerlingen van optel- en aftrekopgaven oplossen. Leerlingen moeten volgens Jorine ook leren praten over hoe je iets oplost en welke strategie is gebruikt. Dat praten stimuleert hun reken-wiskundig denken, wat belangrijk is voor de ontwikkeling van hun probleemoplossend vermogen.
Leraren spelen een cruciale rol om kinderen te helpen verwoorden welke strategie ze hebben gebruikt.
Cruciale rol voor leraren
De vaardigheid om je oplossing te verwoorden, is volgens haar onmisbaar om deel te nemen aan het vervolgonderwijs en straks in de samenleving. “Uiteindelijk gaat rekenen-wiskunde niet per se over het goed kunnen uitrekenen van kale sommen, maar om het functioneren in de maatschappij. Leraren spelen een cruciale rol om kinderen te helpen verwoorden welke strategie ze hebben gebruikt. Diagnostische opgaven om dit strategiegebruik te meten, helpen een leraar bij het voeren van klassikale gesprekken over strategiegebruik.”
Verrassend
In het tweede deel van het promotieonderzoek heeft Jorine gekeken naar welke soort opgaven ze kon ontwerpen om bepaalde fouten in groep 5 boven water te krijgen. Zo’n fout is bijvoorbeeld de zogeheten overbruggingsfout. Een leerling wil 83 - 57 = splitsend oplossen: via 80 - 50 = 30 en 7 - 3 = 4. Tot slot telt hij de tussenantwoorden op: 30 + 4 = 34. Maar de leerling heeft de eenheden 3 en 7 omgewisseld om het tekort aan eenheden op te lossen.
Een van de opvallendste dingen uit het onderzoek is dat deze fout verhoudingsgewijs vaker voorkomt bij leerlingen die goed kunnen rekenen. Jorine: “Dat komt doordat ze in groep 5 een ontwikkeling doormaken waarbij ze hun getalbegrip uitbreiden. In mijn proefschrift laat ik zien dat juist leerlingen met hoge scores voor rekenen en wiskunde iets in hun getalbegrip aan het ontwikkelen zijn, maar dit nog niet in hun strategiegebruik kunnen toepassen. Deze rekenfouten geven leraren belangrijke informatie voor het ontwerpen van hun lessen.”
Mijn keuze om nu onderzoek te doen binnen De Pedagogische Opdracht is omdat ik dan dichter bij het basisonderwijs sta, het werkveld waarmee wij als pabo samenwerken.
Professionele ontwikkeling van lerarenopleiders
Inmiddels is Jorine bezig met een onderzoek voor de onderzoekslijn De Pedagogische Opdracht. Voor Inholland onderzoekt ze hoe lerarenopleiders in het geven van feedback beter kunnen aansluiten bij het leerproces van studenten. Jorine: “Als lerarenopleider probeer ik via mijn feedback aan studenten de verbinding te maken tussen het leren van kinderen, het leren van studenten en mijn eigen professionele ontwikkeling. Mijn keuze om nu onderzoek te doen binnen De Pedagogische Opdracht is omdat ik dan dichter bij het basisonderwijs sta, het werkveld waarmee wij als pabo samenwerken.”
Ik vind het als lerarenopleider een interessant proefschrift.
Is het digitaal beschikbaar? Zou ik een exemplaar mogen ontvangen?
Mvg,
Henk Logtenberg