Interactief event New Scientist Live! richt de blik op preventie
Preventie als dé sleutel om onderwijs, onderzoek, werkveld en maatschappij te verbinden
Op 6 april wordt in het Patronaat in Haarlem New Scientist Live! Blik op Preventie georganiseerd door het Centre of Expertise Preventie in Zorg en Welzijn. Noor Christoph, programmamanager van het Centre of Expertise, en Jim Jansen, hoofdredacteur van New Scientist, lichten toe waarom preventie de sleutel is bij het doorbreken van een negatieve spiraal op het vlak van gezondheid en welzijn. Ook gaan ze in op hoe we methoden zoals innovatieve leerwerkplaatsen (Living Labs of LIN’s) hiervoor kunnen inzetten én wat we kunnen verwachten tijdens dit event.
Meld je alvast voor dit event!
Jim Jansen: “Lezingen over onderzoek en wetenschap zijn bij de meeste mensen wel bekend, maar dat blijkt iets te vaak te resulteren in mensen die dan voor een slechte powerpoint gaan staan. We hebben daarom het concept ‘New Scientist Live!’ bedacht waarbij we actuele onderzoeksresultaten op een onalledaagse manier willen presenteren. Bij voorkeur interactief, interdisciplinair en grensoverstijgend. We zijn 6 jaar geleden met dit concept begonnen op verschillende locaties met verschillende doelgroepen.”
“New Scientist Live! kun je bijvoorbeeld vinden op Lowlands, maar dus ook 6 april in het Patronaat. Het is een manier van communiceren over onderzoek, waarbij je iedereen betrekt: student, docent, onderzoeker, werkveld en burger. Een concept waarbij we het natuurlijk over de inhoud van onderzoek hebben, maar waarbij ook voldoende ruimte is om te lachen. Wetenschap gemixt met verschillende communicatievormen waardoor onderzoek niet alleen interessant is, maar ook op zo’n manier gepresenteerd wordt dat het je zeker bij blijft.”
Studenten leren samenwerken en innoveren
Noor Christoph: “De essentie van onze hogeschool is dat we jonge mensen opleiden tot beroepsprofessionals. Die moeten zo wendbaar en agile mogelijk zijn, want de werkomstandigheden veranderen snel, de skills die ze nodig hebben, de druk op de zorg… Dus je wil studenten leerwerkplekken bieden waarin ze zich én kunnen focussen op de kerntaken die passen bij hun latere beroep, én hen ook de kans geven te leren zich goed aan te passen aan veranderende omstandigheden.”
“Hoe mooi zou het zijn als dat hand-in-hand kan gaan met innovatie op de werkvloer?”, stelt Noor. “Dit evenement gaat erover hoe je leerwerkplaatsen kunt vormgeven, wat heb je aan leerwerkplaatsen en wat voor impact kan deze manier van samenwerken hebben? Er wordt ingegaan op de vraag hoe je als jonge professional kunt samenwerken vanuit onderwijs, onderzoek en werkveld om een maatschappelijk probleem gezamenlijk op te lossen door middel van co-creatie. Als daarbij ook vanuit burgers meegedacht wordt, dan wordt er vaak gesproken over ‘citizen science’. Dat biedt een hoop perspectieven vanwege al die verschillende inzichten die iedereen meebrengt en tegelijkertijd natuurlijk ook uitdagingen.”
Samen leren, werken en innoveren om de maatschappij een beetje beter te maken: dáár gaat het om.
Samenwerken in LIN of Living Lab
Noor: “Deze manier van samenwerken is op zich niet nieuw en wordt vaak ‘LIN’ (leer- en innovatienetwerk) of ‘Living Lab’ genoemd. Je stopt dan als het ware alle ‘bloedgroepen’ bij elkaar, waarbij iedereen over de grenzen van zijn eigen vakgebied heen kan kijken om direct aan de slag te gaan met maatschappelijke problemen. Zorginstellingen halen met deze samenwerkingsvorm direct de meest recente kennis in huis. Die unieke mix zorgt vaak voor innovatie en nieuwe toepassingen waar de samenleving direct baat bij heeft.”
“Tegelijkertijd kun je je voorstellen dat áls je deze verschillende bloedgroepen bij elkaar stopt, dit tot veel communicatiemisverstanden kan leiden. Een Living Lab is eigenlijk goed te vergelijken met een start-up. Ieder onderdeel heeft zijn eigen jargon, eigen stokpaardjes en het kan best lastig zijn elkaar te vinden en te leren verstaan in zo’n leerwerkvorm. Tijdens dit evenement gaan we hands-on laten zien hoe zo’n Living Lab of LIN er dan uit kan zien, tegen welke hindernissen je aan kunt lopen en vooral hoe je deze kunt oplossen.”
Geen one size fits all
Noor vertelt verder: “Hoewel ieder Living Lab minimaal bestaat uit de driehoek onderwijs, onderzoek en werkveld, en deze insteek niet nieuw is, is ieder lab wél maatwerk. Afhankelijk van waar het lab gesitueerd is en welke thematiek bekeken wordt, is meestal een van de drie poten wat sterker ontwikkeld. Er is dus geen ‘one size fits all’. Alleen al over de naam bestaat veel discussie, omdat het woord ‘lab’ bij sommige mensen de indruk wekt dat ze zelf in een experiment beland zijn, daar gebruikt men het woord ‘Living Lab’ dan ook niet. Op andere plekken denkt men dat het een eenmalig project is, in plaats van een langlopende samenwerking. Daarom zie je ook dat er diverse termen in omloop zijn die in feite allemaal over dezelfde manier van samenwerking gaan.”
“Er zijn wél gemeenschappelijk kenmerken die een lab tot een succes kunnen maken en die willen we identificeren en kunnen gebruiken, dus samengevat denk ik dat de beste omschrijving voor al deze vormen van samenwerking is: een innovatieve leer-werkplaats. Samen leren, werken en innoveren om de maatschappij een beetje beter te maken, dáár gaat het om.”
Hoe kunnen we er collectief voor zorgen dat we andere keuzes maken en dat onze samenleving anders wordt ingericht?
Preventie een ‘hot’ thema in onderwijs, onderzoek en actualiteit
“Preventie is traditioneel gezien een notoir ingewikkeld onderwerp, omdat je iets probeert te bewijzen dat niet gebeurt”, zegt Noor. “Op het moment dat mensen niet ziek worden en niet uitvallen, hoe meet je dat? Daarmee is het intrigerend onderwerp, maar in praktisch opzicht ook altijd een uitdaging om onderzoek naar te doen.”
“Daarnaast staat op dit moment natuurlijk alles onder druk in de maatschappij. Met name op het gebied van zorg en welzijn, maar ook op veel andere vlakken. Lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg, tekorten in de ziekenhuizen, de vergrijzing en uiteraard de effecten die de corona-pandemie nu met zich meebrengen zijn bekende issues.”
Jim: “Om inderdaad niet die olifant in de kamer te negeren, als je naar corona kijkt de afgelopen 2 jaar, had preventie daar óók een grote rol in kunnen spelen. ‘Had je corona met preventie kunnen voorkomen’ vind ik wel een hele grote vraag, maar met preventie kun je wel zorgen voor een betere basis-gezondheid, voor een betere sociale structuur, zodat de impact van corona wellicht nu minder groot was geweest. Voor veel mensen was de verleiding om ongezonder te eten, minder te bewegen, of van de stress weer te gaan roken vaak te groot. De impact van de ziekte zelf was ook groter op mensen die ongezonder leefden dan op gezonde mensen. Maar het gaat niet om individueel de vinger te wijzen, maar hoe we er als collectief gezamenlijk voor kunnen zorgen dat we andere keuzes maken en dat onze samenleving anders wordt ingericht.”
Noor: “Precies! Op het moment dat je meer aan voorzorg kunt doen en nadenkt hoe je problemen kunt voorkomen, kan je deze issues als maatschappij veel beter aan.”
Preventie kan een sleutelrol spelen in de oplossing voor veel actuele maatschappelijke problemen.
CoE Preventie stimuleert innovatie op het gebied van preventie
“Wat helaas nog niet veel mensen weten,” geeft Noor aan, “is dat het Centre of Expertise Preventie in Zorg en Welzijn twee keer per jaar stimuleringsrondes biedt om goede ideeën op het gebied van preventie te financieren. Je kunt dus als student, docent, werkveldpartner of zelfs als burger met die voorzorg aan de slag gaan als je daar ideeën over hebt.”
“Het Centre wil hiermee de diverse partijen verleiden om de samenwerking op te zoeken. Het punt is dat het op dit moment nog onvoldoende bekend is dat deze mogelijkheid er is. Tegelijkertijd is het uiteraard niet zo dat ieder idee op het gebied van preventie gefinancierd kan worden, er zit wel een procedure met enkele voorwaarden aan vast om te garanderen dat de middelen goed worden ingezet. Belangrijkste onderdeel is dat er sprake moet zijn van een interdisciplinaire samenwerking waarbij zowel onderwijs, onderzoek als werkveld een plek krijgen.”
“Overigens is het ook zo dat het Centre er niet alleen is voor financiering. Ook als je een goed idee hebt, maar het lastig vindt daar de juiste partners bij te vinden; ook dan kun je terecht bij het Centre. Dit evenement en de evenementen die nog gaan volgen hebben ook als doel om iedereen op het gebied van preventie bij elkaar te brengen. In die zin hebben deze events ook een duidelijke matchmaking en netwerkfunctie.”
“Tot slot gaat het bij het Centre niet alleen om het stimuleren van samenwerkingen, of het financieren van projecten maar uitdrukkelijk ook om de eigen expertise die in huis is actief in te zetten bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Binnen Inholland hebben we met onze lectoren, docenten en studenten eigenlijk een schatkist aan expertise aan te bieden op het gebied van gezondheid, welzijn en sport en hoe bruggen te bouwen tussen deze werelden.”
Preventie verbindt ons allemaal en kan vicieuze cirkel doorbreken
Jim vervolgt: “Preventie is heel erg een term van nu, een term die niet leeftijdsgebonden is of gekoppeld aan achtergrond of gender, een term die veel verschillende thema’s raakt en ons daarin verbindt in écht elke laag van de bevolking. Als je bijvoorbeeld kijkt naar Amsterdam, dan is eenzaamheid echt een probleem, in andere stadsdelen speelt obesitas bij kinderen weer een grotere rol. Je zou dat als twee verschillende problemen kunnen zien, maar als je er overkoepelend naar kijkt, dan zie je dat preventie een sleutelrol kan spelen in de oplossing voor veel actuele maatschappelijke problemen.”
“Al die problemen hangen namelijk onderling ook weer samen” geeft Jim aan. “Om een voorbeeld te geven: als een jongere het thuis niet breed heeft waardoor er te weinig geld is voor een sportabonnement, loopt hij misschien nét even meer kans om te zwaar te worden. Als hij te zwaar is, loopt hij misschien nét meer kans om gepest te worden op school. Als hij gepest wordt, is de kans op mentale problemen nét iets groter en misschien op uitval op school. De kans dat hij daardoor nog ongezonder gaat eten of later gaat drinken zijn weer nét iets verhoogd. En als hij dan later geen werk vindt omdat hij zijn school niet heeft afgemaakt en er daardoor niet voldoende financiën zijn om zijn kinderen naar de sportclub te laten gaan is dat niet verrassend…en zo is de cirkel weer rond.”
“En natuurlijk is dit slechts een voorbeeld, maar het geeft aan hoe al die op het eerste gezicht verschillende onderwerpen in elkaar grijpen en met elkaar samenhangen. Preventieve maatregelen bieden veel potentie om dit soort vicieuze cirkels te doorbreken en je ziet daardoor ook direct het nut van interdisciplinair samenwerken en dat het een complex geheel is.”
“Wat heel prettig is nu aan dit specifieke event en aan de samenwerking is met Inholland dat we dit aanvliegen vanuit een oplossingsgerichte aanpak en echt proberen iedereen vanuit het netwerk en samenwerking te betrekken: studenten, docenten, onderzoekers, werkveld, gemeenten, de samenwerking en het netwerk zijn belangrijkste voorwaarde voor succes.”
Focus op leefstijl en gezondheid, kansengelijkheid en technologie in de zorg
Noor: ”Bij dit event en vanuit het Centre focussen we op preventie in zorg en welzijn in de brede context. Dat betekent eigenlijk preventie voor tal van verschillende doelgroepen, variërend van jongeren die dreigen uit te vallen in de maatschappij tot aan ouderen die thuis willen revalideren. Het gaat over bewegen en sport en hoe we iedereen de kans geven om een plek te vinden en mee te doen. En hoewel die focus in eerste instantie ligt op gezondheid en welzijn kun je je ook voorstellen dat bijvoorbeeld een ‘groene’ omgeving óok bijdraagt aan onze gezondheid. Preventie is dan ook een heel breed thema waar we allemaal mee te maken hebben en dit specifieke event kan dus interessant zijn voor een brede doelgroep.”
“Hoewel het event voor een bredere doelgroep relevant kan zijn, focussen we bij het Centre zélf vooral op drie pijlers: leefstijl en gezondheid, kansengelijkheid en technologie in de zorg. Belangrijkste redenen om dit te doen is omdat we vanuit het Centre op deze drie thema’s de meeste kennis en expertise in huis hebben om een bijdrage te kunnen leveren en vanuit praktisch oogpunt ook om het onderwerp preventie wat meer concrete invulling te geven en onze kennis en kunde te clusteren. ”
Dit wordt geen ‘cognitieve-zend’-ochtend, maar een interactieve, ‘kijkje-in-de-keuken’- event.
‘Must-experience’ in plaats van ‘must-see’
Jim: ”De concrete invulling vind je ook terug in het zeer diverse programma van het event, variërend van iemand die in een boksschool in Haarlem werkt, tot aan een lector gespecialiseerd in (gedrags)verandering. Van stand-up filosoof tot aan muziek. Met als rode draad die blik op preventie.”
Noor vult aan: “Het is in feite geen ‘must-see’ evenement want dit is juist een event waar je heen moet om niet alleen te zíen, maar vooral te erváren hoe het is om in zo’n Living Lab te werken. De sprekers die zijn uitgenodigd gaan niet zozeer óver Living Labs praten, maar die gaan bezoekers van het event laten ervaren waar zij tegen aan lopen. Wat zijn succesfactoren, maar ook tegen welke problemen lopen zij aan. Het wordt geen ‘cognitieve-zend’ ochtend, maar meer een ‘kijkje-in-de-keuken’ bij diverse Livings Labs/LIN’s.”
“In de key-note van Marjolein Albers gaat zij wat dieper in op de vraag wat een Living Lab nu precies is en hoe ziet die vorm er in praktijk uit. Als je zelf wil starten met een Living Lab, dan krijg je daar handvatten aangereikt. Victor Lamme, bekend neuropsycholoog, gaat vervolgens meer in op de vraag hoe je meer van je eigen stokpaardjes kunt afstappen en samen kunt werken. Hoe verleid je ook anderen om meer out-of-the-box te denken? Jacco van Uden en theatermaakster Marjolijn Zwakman benaderen het onderwerp meer vanuit changemanagement en theater. Hoe kunt je toch de connectie houden als je bijvoorbeeld merkt dat er weerstand is bijvoorbeeld? Hoe kun je met je team een stap verder zetten als je bent vastgelopen?”
Jim: “En naast het inhoudelijke aspect is er natuurlijk ook gewoon het feit dat het nu kán en écht live is. Hoeveel Zoom en Teammeetings heeft iedereen er op zitten? Dit is ook weer een kans om elkaar, potentiële samenwerkingspartners in preventie weer ‘live’ te ontmoeten. Voor samenwerking is vertrouwen nodig en vertrouwen opbouwen gaat toch vaak beter als je elkaar even écht in de ogen hebt kunnen kijken.”
Natuurlijke samenwerking, wetenschap dicht bij de mens
“De samenwerking met New Scientist ligt voor het Centre eigenlijk heel erg voor de hand”, vertelt Noor. “Vanuit Hogeschool Inholland doen we praktijkgericht onderzoek en dat betekent met je voeten in de klei gaan staan. Niet alleen maar theorieën bedenken en deze toetsen, maar direct urgente maatschappelijke vraagstukken oppakken en deze vanuit een wetenschappelijke blik proberen te benaderen. Het betekent dus onderzoek heel dicht bij de mens in de samenleving. New Scientist brengt als populair wetenschappelijk platform wetenschappelijk nieuws dicht bij de mens. Zij zorgen met hun tijdschrift, maar ook met hun events zoals het jaarlijkse ‘Gala van de Wetenschap’ voor een laagdrempelige toegang voor iedereen tot onderzoek. In die zin is dit dan ook een hele natuurlijke samenwerking.”
“De focus van het event ‘Blik op preventie’ ligt in eerste instantie bij professionals en werkveld en de onderzoeks- en onderwijsprofessionals. Het event daarna, Gala van Preventie op 8 juni, gaat nog weer een stapje verder en neemt ook de uiteindelijke doelgroep mee; de burger, de patiënt, de cliënt enz. Het blijft niet bij 1 evenement.”
Mijn droom is dat we een samenwerkingsvorm vinden waarmee je écht het verschil kunt maken in gezondheid en welzijn.
Dromen over de toekomst
Jim: ”Ik rij vaak rond op de fiets in mijn woonplaats en wat me dan opvalt is dat zoveel mensen nog roken. En ik begrijp dat gewoon niet zo goed. Het kost mensen een hoop geld, het smaakt niet lekker, sigaretten stinken en het is zó schadelijk voor je gezondheid. En ik begrijp dat het lastig is om te stoppen. Maar ik denk dan: is er nou niet iets dat we gezamenlijk kunnen doen om dat roken de wereld uit te krijgen? Samen met studenten van Inholland, onderzoekers, ondernemers echt een rookvrije samenleving? Preventie is natuurlijk heel erg breed, maar dit is voor mij echt een onderwerp waarvan ik denk, als we nou eens met die mijlpaal beginnen, dan zijn we alweer een heel eind.”
Noor: “Dat zou inderdaad een mooie start zijn. Ik droom zelfs nog een beetje groter. Mijn droom is dat we over 10 jaar een samenwerkingsvorm hebben gevonden met een kritieke massa aan mensen waarmee je écht verschil kunt maken op het gebied van gezondheid, sport en welzijn. Als je werkelijk naar elkaar leert luisteren en samen werkt aan het grotere belang in plaats van het individuele belang, dan komt er echt ruimte voor innovatie. En kun je zoveel projecten oppakken op gezondheid en welzijnsgebied dat we er allemaal van profiteren. Niet alleen een rookvrije samenleving, maar een gezonde samenleving waarin iedereen mee kan doen.”
Preventie in beweging
Noor gaat verder: “De bedoeling is dit jaar te beginnen om de wereld te laten weten dat we vanuit het Centre of Expertise Preventie in Zorg en Welzijn er zijn en een oproep te doen, een appèl om met ons mee te doen. De volgende stap is om samen te kijken hoe we ons het beste kunnen organiseren, van hogescholen en universiteiten tot aan werkveldpartners, gemeenten om dit soort samenwerkingsprojecten te faciliteren.”
Jim: “New Scientist Live! Blik op Preventie is natuurlijk geen losstaand event, het zou niet passen na ons hele pleidooi dat we eenmalig iets neerzetten. We zijn ook bezig met artikelen, podcasts, video’s om veel meer mensen kennis te laten maken het thema.”
“Uiteindelijk allemaal met als doel om te laten zien wat er voor moois al gebeurt op het gebied van preventie,” vult Noor aan. “en welke kennis en expertise in huis is en om het preventienetwerk te vergroten en te versterken om samen partners in preventie te worden.”