Vakkennis én 21st century skills zijn nodig
Eenmalig kiezen voor een beroep is verleden tijd; blijven leren is een must
Hoe een baan er over een paar jaar uit ziet, is onduidelijk. Banen veranderen snel door allerlei (technische) ontwikkelingen. “Leid studenten daarom op met specifieke vakkennis én met 21st century skills in de context van het beroep”, is de boodschap van Jeany van Beelen.
“Hoe is het om hier te werken?” Zo start Edson zijn bezoek aan de kaasmakerij waar procesoperator Iris hem meeneemt in haar werk. Ze vertelt hem dat ze zelfstandig verantwoordelijk is voor een groot proces. Dat maakt Edson nieuwsgierig: “Zet mij aan het werk, kaas maken.” “Het lijkt wel of ik in een cockpit van een vliegtuig zit”, zegt hij als ze in de productieruimte achter drie schermen zitten. Iris legt uit: “Op de schermen zie je allerlei fases van kaas maken, zodat je alles wat in het proces gebeurt in de gaten kan houden.”
'Ga dingen vooral ervaren’
Jeany van Beelen, associate lector HRM & Persoonlijk Ondernemerschap, laat de video zien tijdens het mhbo-event bij Inholland Rotterdam op 9 februari. Aanwezig zijn docenten van Zadkine, Albeda en De Hogeschool Rotterdam die meewerken aan Keuzedeel mhbo. Terugkijkend op zijn bezoek aan de kaasmakerij maakt Edson de balans op: “Ik heb geleerd dat je oplettend moet zijn, de techniek goed moet kennen en dat je altijd veilig en hygiënisch moet werken.” Edson doet in zijn video’s voor Aan De Bak Garantie precies wat nodig is om een goed beeld te krijgen van een baan: erin duiken en ervaren.
Kleine stappen zetten is belangrijk
Daarvoor pleit Jeany als het gaat om loopbaanoriëntatie (LOB) voor mbo-studenten en leerlingen van het voortgezet onderwijs. “Het studiekeuzeproces gaat wél om op pad gaan, dingen doen en vooral ervaren. Kleine stappen zetten is dan belangrijk; daar leer je het meest van, ook over jezelf.” Inzoomend op studenten begeleiden in hun studiekeuze drukt Jeany haar publiek bovendien op het hart dat een keuze niet voor altijd is. “Het gaat er niet om een beroep te vinden dat je je hele leven moet gaan uitoefenen, want de jongere zelf verandert en de arbeidsmarkt en beroepen veranderen.
Beroepsbeelden zijn verouderd
In de praktijk ziet zij het misgaan op onjuiste beroepsbeelden. Beroepsbeelden spelen een belangrijke rol bij studiekeuze, maar die kloppen meestal niet met de (beroeps)werkelijkheid. Onjuiste beroepsbeelden zien we bij kiezende jongeren, maar ook bij degenen die hen adviseren: decanen, mentoren en studieloopbaanbegeleiders, en ook ouders, familie en vrienden. Zij kunnen vertellen over beroepen, maar dat beeld klopt vaak niet (meer) weet Jeany. Beroepsbeelden bij deze ‘beïnvloeders’ zijn te abstract, onvolledig, niet realistisch en/of verouderd. Dat komt doordat de arbeidsmarkt in hoog tempo verandert: beroepen verdwijnen en beroepen verschijnen. Bovendien verschuiven taken en veranderen beroepsrollen.
Robots kunnen niet álles
Tijdens haar presentatie bij het mhbo-event concludeerde Jeany dat veel beroepen een nieuw jasje krijgen. Tech, ICT-geletterdheid en de samenwerking tussen computer en mens gaan een grotere rol spelen. Het idee dat computers alles zullen overnemen weerspreekt Jeany, want: “Creativiteit, nieuwe ideeën bedenken en samenwerken kunnen mensen toch echt beter dan robots. Wat je nodig hebt aan kennis en vaardigheden voor een baan verandert continu.”
Wat vraagt het werkveld?
Volgens Jeany vraagt het werkveld in de eerste plaats om specifieke vakkennis. “Dat blijft de basis en combineer die met 21st skills in de context van het beroep. Elk beroep vraagt bepaalde skills, en ook die kunnen weer veranderen in de loop van de tijd.” Om hier flexibel mee om te gaan als je de arbeidsmarkt op gaat, is het belangrijk om tijdens je studie lerend vermogen te ontwikkelen. Met dat vermogen zul je je gemakkelijk aanpassen, bijscholen en doorgroeien. “Zie je carrière als klimwand of klimrek in plaats van als ladder. Je hoeft niet alsmaar omhoog, je kan en mag alle kanten op.”
Uiteindelijk word je toch wie je zelf bent
Onderwijs moet blik naar buiten richten
Als Jeany de sprong maakt naar onderwijs en onderwijsvoorlichting heeft zij vanuit haar onderzoek de volgende adviezen:
- Het onderwijs mag de blik meer naar buiten en minder naar binnen richten.
- Ontschotten: het onderwijs moet veel meer samenwerken met het werkveld om ervaring met het vak zo groot mogelijk te maken, voor aankomend én zittende studenten.
- Ga nauwer samenwerken binnen en tussen onderwijsinstellen, zoals nu bijvoorbeeld al gebeurt tussen mbo en hbo in Keuzedeel.
- Heb in curricula meer aandacht voor crossovers en multidisciplinariteit.
