Smart cities: Bouwen aan de toekomst

De onderzoekers van Finance & Accountancy, onderdeel van het Business Research Centre, organiseren met regelmaat (online) kenniscafe’s waarin een actueel thema centraal staat. Experts, collega’s en studenten worden uitgenodigd om na te denken over onderzoeksvragen en oplossingsrichtingen. Het thema van het online kenniscafé op 30 november was Smart and Sustainable Cities en werd vanuit verschillende perspectieven belicht door onze gastsprekers Roland van Keeken (Impact Institute), Nico van Hoogdalem (iCircl) en Vincent van Assem (Vadasu). 

In 2030 woont naar verwachting 60% van onze wereldbevolking in steden of stedelijke gebieden en de verwachting is dat dit percentage ook daarna zal blijven groeien. De Verenigde Naties hebben de Sustainable Development Goals (SDG’s) gedefinieerd en veel landen, organisaties en instellingen hebben zich gecommitteerd aan deze ambitie. Dat betekent dat er veel stappen genomen moeten worden in de centrale vraag voor deze sessie:

‘Hoe (kunnen) keyplayers sturen op het bouwen aan smart en sustainable cities en het realiseren van de SDGs en hoe (kunnen) keyplayers als woningbouwcorporaties de resultaten van hun acties aan hun stakeholders verantwoorden?’

Roland van Keeken nam de aanwezigen mee in de uitgangspunten van de impact economy en het verantwoorden van impact in het jaarverslag; de kern van het verhaal is dat deze tijd vraagt om organisaties die zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheden. Hoe zij laten zien dat zij bijdragen aan positieve impact op de SDG’s en beleid hebben op het voorkomen van effecten die het realiseren van de SDG’s ondermijnen.

Nico van Hoogdalem zette uiteen wat er zoal gebeurt op het gebied van circulariteit en hoe organisaties als iCircl bijdragen aan het realiseren van de doelstellingen rond circulariteit, ook onderdeel van de SDG’s. Partnerships zijn van cruciaal belang om stappen te maken; “samenwerking” geeft versnelling aan de innovatie. Waar het gaat om bouw moet circulariteit om ieder project heendraaien (circuleren), waarbij verder gekeken wordt dan alleen de levensduur van het project; ook de impact na de levensduur moet in ogenschouw genomen worden bij het nemen van besluiten.

Vincent van Assem nam ons mee in de financiële wereld en laat zien hoe keyplayers als banken betrokken zijn bij het realiseren van SDG’s en het bouwen aan Smart en Sustainable cities met hun activiteiten. SDG 11 is daarbij een belangrijke doelstelling in dit kader; duurzame steden en leefgemeenschappen, waarmee banken hun maatschappelijke rol ook willen invullen. Digitalisering en nieuwe technologie spelen daarin een belangrijke rol. Banken financieren veel activiteiten die nodig zijn om tot die gedroomde toekomst te komen.

In de breakoutgroepen werden ideeën uitgewisseld over de stappen die ondernomen moeten worden om te komen tot de begeerde stad van de toekomst en de wijze waarop keyplayers kunnen sturen en inzicht kunnen geven in de voortgang bij het bouwen aan de smart en sustainable cities en het realiseren van de SDG’s.

Vanuit de breakoutgroepen zijn er veel stellingen geponeerd door de deelnemers, waarvan er een aantal is voorgelegd aan het panel van experts. Een aantal van deze opmerkingen worden hieronder cryptisch zonder rangorde weergegeven.

• “Stel de mens centraal bij het ontwikkelen van leefgemeenschappen en steden”
• “Denk in oplossingen, er is technologisch heel veel mogelijk”
• “Ontwikkel een visie op het grotere geheel en voorkom versnippering door het benaderen van deelaspecten.”
• “Regelgeving is belangrijk voor stimuleren van gewenst gedrag en financiële prikkels zijn daarvoor een goed instrument (Co2 heffing, nieuwbouwnormering)
• “Er is veel geld nodig om doelen te realiseren en daarin speelt de overheid een rol”
• “De overheid moet met een stappenplan komen voor het realiseren van de sdg’s en keyplayers hierin meenemen”
• “Zorg dat de private sector (bouw) een grote verantwoordelijkheid krijgt, omdat woningbouwcorporaties de kosten anders weer moeten doorbelasten aan de huurder”
• “In de businesscases moet impact meegenomen worden”
• “Woningcorporaties in de sociale woningbouw niet als enige keyplayer aanwijzen als het gaat om het realiseren van SDG’s; Geef ze randvoorwaarden mee, waarbinnen zij hun sociale taak goed kunnen vervullen.”
• “Kijk ook naar andere businessmodellen”
• “Communities meer zeggenschap geven en blockchain gebruiken voor het veilig opslaan van gegevens”
• “Circulair bouwen o.a. het gebruik van herwinbare andere materialen maar ook het delen van transportmiddelen”
• “Laat alle stakeholders impactrapportages maken”
• “Veel aandacht voor groen, onderwijs en zorg, moderne communicatiemiddelen en gemeenschapszin”

De expertdeelnemers Wienke Bodewes (BODEWES&BODEWES), Chhay Lin Lim (Saxion Hogeschool), Jan de Groot (Ambassadeur Verstegen Accountants en Belastingadviseurs), Oscar Machielse (senior associate PWC) en Roland van der Post (RvC Onze Woning) hebben hun visie gegeven op de aan hen voorgelegde stellingen. Hoofdpunten die we kunnen meenemen:

• Een holistische visie waarin samengewerkt wordt aan oplossingen, de financiering van activiteiten en een kader aan regels en maatregelen die de uitvoering mogelijk maakt en gewenste ontwikkelingen stimuleert.
• Heb bij alle plannen oog voor de verschillende bestuurslagen (centrale overheid versus provincies gemeenten) met daarin ook hun verschillende verantwoordelijkheden
• Kijk in de nieuwe businessmodellen zeker ook naar het borgen van impact. Pas dan kunnen daadwerkelijk oplossingen inclusief zijn.
• Op een wereldschaal is heel Nederland een compleet netwerkstad van stedelijke kernen en groen. Door digitale ontwikkelingen en ontwikkelingen van efficiëntere transport zijn afstanden relatief in tijd veel korter geworden in de loop der jaren.
• Gezien deze samenhang in “de netwerkstad” is er behoefte aan een centrale aansturing en coördinatie boven het gemeenteniveau.
• Woningbouwcorporaties zijn onderworpen aan veel regelgeving maar spelen wel een grote rol. Het verlichten van de regeldruk zou meer ruimte kunnen geven aan corporaties. Daarbij is het wel belangrijk dat corporaties zich blijven richten op hun corebusiness en hun maatschappelijk belang. Door samenwerking met andere stakeholders ( bijvoorbeeld bij het bouwrijp maken van grond) kan de corporatie daarbij effectiever zijn door niet verantwoordelijk te zijn voor de hele keten.
• Bij het beschouwen van de financiële positie van corporaties wordt vaak het vermogen om bancaire financiering aan te trekken over het hoofd gezien. Voor de meeste corporaties is de financiële positie voldoende om hun rol te spelen.
• Om effectief bij te dragen aan de realisatie van de SDG’s geldt ook dat verantwoording over de impact nodig is.

In deze sessie werden betrokkenen ook nu weer geïnspireerd door het uitwisselen van ideeën, de ontmoeting en de dialoog. De uitkomsten van deze dialoog zijn weer input voor ons onderwijs en onderzoek. In de minor ‘Samen werken aan de toekomstbestendige stad’ gaat transdisciplinair gewerkt worden aan het uitwerken van oplossingsrichtingen om te komen tot de Smart en sustainable city waarin SDG’s gerealiseerd worden. In aanloop naar de minor die vanaf september 2021 van start gaat worden begin 2021 nog een aantal masterclasses gegeven.