Tijd en aandacht essentieel voor veilig bespreken diversiteitsvraagstukken

Wat is nodig om met elkaar in de klas veilig en goed vaak gevoelige onderwerpen op het gebied van diversiteit en inclusie te kunnen bespreken? En waarom is dit zo belangrijk voor toekomstige professionals? Deze en andere vragen waren onderwerp van gesprek tijdens de dialoogsessie vorige week van de Community of Practice (CoP) Diversiteit, waar 120 collega’s zich voor hadden aangemeld.  

Actueler dan ooit, zo bleek de discussie vorige week, met de recente gebeurtenissen in Frankrijk vers op het netvlies. Voor een breed online publiek ging moderator en debatleider Bahram Sadeghi enerverend het gesprek aan met de aanwezigen: Nino de Vries, student Business Innovation, Birol Ona, rechtendocent in Rotterdam, Arsjaad Imami, teamleider Facility Management, Mieke van den Berg, lid College van Bestuur en (nieuwe) voorzitter van de Community of Practice Diversiteit, en Somya Bouzaggou, onderzoeker bij de onderzoekslijn Diversiteitsvraagstukken. Samen gingen zij op onderzoek naar hoe je in de klas bespreekt wat er speelt onder studenten en wat hen raakt.   

Micro-agressie is een belangrijk thema, zo blijkt uit de discussie. Woorden, zinnen, clichés, grapjes die je in het dagelijks leven gebruikt en vaak niet beledigend of discriminerend bedoeld zijn, maar wel als zodanig geïnterpreteerd kunnen worden. Hoe ga je dan een gesprek aan over de verschillende achtergronden en identiteiten van studenten in de klas, of over bepaalde maatschappelijke thema’s en actualiteiten op het gebied van diversiteit en inclusie. 

Kies een goede setting om onderwerpen te bespreken
Vanuit zijn ervaring met het bespreekbaar maken van onderwerpen rond diversiteit ziet Arsjaad Imami debattoernooien als een goede manier om min of meer controversiële onderwerpen bespreekbaar te maken op een bijzondere manier. Neem de aanslagen in Frankrijk, het homohuwelijk of de zwartepietendiscussie. Door tijdens het debat studenten standpunten in te laten nemen en te laten verdedigen die zij niet per se voorstaan, leren zij juist begrip en respect te krijgen voor andermans standpunten.  

Hiermee laat Arsjaad zien hoe belangrijk het is om een goede vorm te kiezen om al dan niet controversiële onderwerpen op de hogeschool bespreekbaar te maken. Liever niet dus door zomaar studenten wat te laten delen of roepen in de klas. Maar liever in een speciale setting of op een specifiek gekozen moment, bedoeld om onderwerpen bespreekbaar te maken, geleid door een docent of moderator. Mede met aandacht voor de historische context van een bepaald onderwerp. Momenten kiezend ook: “Je hebt iemand nodig die in een klas met allerlei culturen het gesprek kan aangaan, met gevoel voor verschillende werelden.” 

Je inleven in de ander, begrip opbrengen voor een andermans standpunt, het zijn zaken die belangrijk zijn voor toekomstige professionals. In het werkveld kunnen zich tal van situaties voordoen waarin bepaalde uitspraken of meningen kwetsend kunnen overkomen. Hoe wapen je je daartegen en kweek je een ‘dikke huid’? Maar ook: hoe breng je kennis over, deel je verhalen en maak je duidelijk dat elk individu telt? 

Jonge mensen weerbaar maken
Inholland-collegelid én CoP-voorzitter Mieke van den Berg benadrukt dat daarin een belangrijke taak is weggelegd voor de hogeschool. “Het is goed om jonge mensen weerbaarder te maken, dat ze tegen een stootje kunnen, ongeacht het onderwerp en dat ze dat ook binnen Inholland leren. Dat onze studenten niet gelijk oordelen in discussies, maar oprecht geïnteresseerd zijn en leren doorvragen.”

Gezien de actieve rol die docenten hierin (kunnen) spelen, noemt Arsjaad een belangrijk aandachtspunt. Om bijvoorbeeld verdiepende gesprekken over taboes voor elkaar te krijgen, is het volgens hem belangrijk om docenten te professionaliseren op dit vlak. Dat docenten weten hoe zij een veilige context kunnen creëren om ‘het gesprek’ te voeren. Hoe zij in de rol van ‘moderator’ kunnen stappen.

Birol Ona, docent recht bij de opleiding HBO Rechten in Rotterdam en onderzoeker bij de onderzoekslijn Diversiteitsvraagstukken, is het eens met Arsjaad. Zelf voegt hij dan ook toe dat het belangrijk is om het gesprek te faciliteren. Dat er in het onderwijs ook tijd is om met elkaar stil te staan bij onderwerpen met betrekking tot inclusie en diversiteit. “Vaak schiet het erbij in door de drukte,” waarmee hij aansloot op de woorden van Arsjaad: “Het creëren van een veilige ruimte in de klas kost tijd, dat moeten we niet onderschatten.”

Een filosofisch vak voor diversiteitsvraagstukken
“Misschien is het een mooi idee om een filosofisch vak voor dit soort vraagstukken in te voeren”, oppert Nino de Vries, als student Business Innovation aangeschoven bij deze dialoog. “In deze tijd lijkt me dat steeds belangrijker worden, om studenten bewust met bepaalde vraagstukken bezig te laten zijn en te laten reflecteren op hun eigen standpunten.”

Op haar beurt geeft Somya Bouzaggou, onderzoeker bij de onderzoekslijn Diversiteitsvraagstukken, aan graag te willen onderzoeken welke taal studenten onderling gebruiken en wat wel en niet als kwetsend ervaren wordt. Dat kan helpen om studenten vervolgens in hun kracht te zetten, te empoweren. Ook in het toekomstige werkveld.