Transitiebeleid na corona: het belang van een Natuurlijk Sociaal Contract
De afgelopen maanden heeft Patrick Huntjens, lector Sociale Innovaties in het Groene Domein, samen met zijn collega's Prof. René Kemp (Maastricht Sustainability Institute) en Ger Jonkergouw (socioloog) gewerkt aan een essay voor de rubriek Corona Papers van Platform 31. Het artikel, Transitiebeleid na corona: het belang van een Natuurlijk Sociaal Contract, is inmiddels gepubliceerd. Een samenvatting, geschreven door Patrick Huntjens.
"Corona is als zodanig geen ‘game changer’ maar wel een crisis die, samen met de politieke crisis, benut kan worden voor een herstel van vertrouwen in politiek, overheid en bedrijven. Een ander sociaal contract is aan het ontstaan en wordt als zodanig ook benoemd en bepleit (Omtzigt, 2021, Huntjens, 2021). Transitiebeleid kan hiervan profiteren en daaraan actief bijdragen. We geven hiervoor aan het einde van het artikel een aantal ‘wenken’.
Kernstuk van het document is dat voor het verder brengen van de maatschappelijke transities die gaande zijn, of beter gezegd, die elkaar in toenemende mate voor de voeten lopen, een nieuw maatschappelijk verbond is vereist. Dat noemen we, in het verlengde van mijn boek, een Natuurlijk Sociaal Contract. Want met enkel een sociaal óf duurzaam contract komen we er niet. De maatschappelijke transities moeten met elkaar worden gesynchroniseerd zodat ze elkaar op een constructieve wijze gaan versterken en versnellen.
Ons betoog is dat net als de sociale transities (een eerlijker en meer sociale samenleving, met zinvol werk, een meeregerend parlement en een overheid die burgers - letterlijk - hoort en met hen rekening houdt), ook duurzaamheidstransities niet zullen slagen zonder een andere economie en een ander sociaal contract: een ander verbond tussen burger, samenleving, economie en overheid, met de daarbij behorende rechten en plichten van zorg. Een ander sociaal contract is niet alleen wenselijk vanuit het oogpunt van duurzaamheid en sociale transitie, maar is ook nodig voor het herstellen van het vertrouwen van burgers in politiek, overheid en elkaar.
Daarnaast stellen we dat nagedacht moet worden over hoe de maatschappelijke ruimte gedefinieerd kan worden waarin de transities plaatsvinden.
Daarvoor is de dichotomie ‘staat versus markt’, zoals die nu voor transities veelal wordt gehanteerd, naar onze mening veel te beperkt en moeten tenminste de civil society (burgers) en de kennisinstellingen worden betrokken als essentiële spelers. Zo ontstaat dan een ‘hybride sfeer’ waarin zeer uiteenlopende vormen van samenwerking en organiseren geplaatst kunnen worden: niet enkel ‘business’ óf ‘overheidsorganisaties’. In onze ogen is er een alternatief voor de neoliberale economie, deze bestaat deels zelfs al, in de vorm van coöperatieven, Teal bedrijven, purpose-driven leadership, burgerinitiatieven en een grotere oriëntatie van investeerders op maatschappelijke waardecreatie."