‘Werken aan zorg met focus op de mens als geheel’
Interprofessionele LIN’s krijgen vervolg na succesvolle integrale ouderenzorg
Integrale zorg leveren aan thuiswonende kwetsbare ouderen met aandacht voor hun gezondheid én welzijn. Dat was het doel van een uniek, door ZonMW gefinancierd project met twee Interprofessionele Leer- en Innovatienetwerken in de regio Amsterdam. Nu 2,5 jaar verder zijn de uitkomsten bekend van deze leergemeenschap. Waarin Inholland-studenten Verpleegkunde en Social Work intensief samenwerken met mbo’ers en het werkveld. “Het project is zo goed ontvangen dat we nu zonder subsidie verdergaan.”
Mooi om te zien dat studenten én professionals op basis van praktijkervaringen meer zicht krijgen op elkaars werkwijze, denkwijze en deskundigheid. Hierdoor is de stap kleiner om elkaar te consulteren en elkaar in te schakelen. Dit maakt zowel de zorg als de welzijnskant aandacht krijgen, hetgeen ten goede komt aan het welbevinden van de bewoners.
Zes jaar geleden vatte Robbert Gobbens, lector Hogeschool Inholland en Zonnehuisgroep Amstelland, het idee op om bij zorgorganisaties leer- en innovatienetwerken van studenten, docenten en zorgmedewerkers in het leven te roepen, met als doel zorg en welzijn voor cliënten binnen de instellingen te verbeteren, en te leren van en met elkaar. Elders in Nederland bestond dit fenomeen al, maar hoe mooi zou het zijn om dit ook in de regio Amsterdam te introduceren? Dankzij een subsidietoekenning van ZonMw werden vanaf eind 2015 de eerste leer- en innovatienetwerken (LIN’s) in de regio Amsterdam opgestart. Inmiddels zijn er elf LIN’s in de wijkverpleging, verpleeghuizen, een revalidatiecentrum en een ziekenhuis.
Het LIN bevordert de samenwerking tussen verschillende disciplines en zorgtakken. Disciplines weten elkaar daardoor veel beter en sneller te vinden, al is het alleen maar om even samen te sparren over een (ingewikkelde) casus.
Twee interprofessionele leergemeenschappen in Amstelveen
Twee van deze LIN’s zijn interprofessioneel en opgezet in de gemeente Amstelveen. De eerste ‘IP-LIN’ bestaat uit professionals van Zonnehuis Wijkverpleging en Participe (organisatie voor welzijn en maatschappelijk werk in Amstelveen), studenten en docenten van Social Work en Verpleegkunde van Inholland en mbo-verpleegkunde studenten van ROC-TOP. Het tweede LIN bestaat uit dezelfde deelnemers maar in plaats van de Zonnehuisgroep participeerde hier stichting Brentano als thuiszorgleverancier.
“Integrale zorg leveren met aandacht voor gezondheid én welzijn willen we allemaal graag, maar de praktijk is weerbarstig”, legt Carin de Boer uit. Vanuit haar rol als lecturer practitioner heeft zij de studenten de afgelopen jaren begeleid binnen dit project. “Integrale zorg leveren is helemaal niet zo gangbaar en ook niet zo eenvoudig.”
Het LIN betekent voor de wijkteams dat zij kritische studenten/collega’s krijgen waar zij het mooie vak van verpleegkunde aan mogen leren. Ook kunnen ze samen vraagstukken en knelpunten bespreken en oppakken. Wel een uitdaging is om dit op gang te houden naast de hoge werkdruk.
‘Kijken over de muren van je vakgebied is heel verfrissend’
Het mooie volgens Carin in deze IP-LIN’s is dat studenten en professionals van beide disciplines in contact met elkaar zijn over de zorg en welzijn die zij bieden aan hun cliënten. Het gaat om thuiswonende ouderen die thuiszorg nodig hebben. De (aankomende) zorgprofessionals krijgen in hun werk onder andere te maken met beginnende dementie, toedienen van medicatie, verzorgen van wonden, en injecties die gegeven moeten worden. Maar daarnaast hebben deze mensen ook welzijnszorg nodig. Carin: “Vaak zijn dat aparte werelden, maar door die met elkaar in contact te brengen, in gesprek met elkaar te laten gaan zie je dat men elkaar vindt. Het is heel verfrissend om over de muren van je eigen vakgebied heen te kijken.”
Uitdaging in het project is voor studenten van beide disciplines om elkaar te leren kennen en te begrijpen. “Je ziet dat verpleegkundigen meer geneigd zijn in oplossingen te denken, sneller willen, terwijl ‘social workers’ veel beschouwender zijn: waar heeft meneer of mevrouw nu écht behoefte aan? Op hun beurt is het interessant voor social work-studenten om te zien hoe de zorg nuttig en aanvullend kan zijn.”
Een verpleegkundestudent verwoordt in de onderzoeksresultaten (Petra Boersma, onderzoeker onderzoekslijn Gezondheid & Welzijn van Kwetsbare Ouderen) hoe zij geleerd heeft van de welzijnsprofessionals: “Ik heb echt banden opgebouwd met bepaalde cliënten, ook door meer naar ze te luisteren. Ik heb geleerd niet te komen met oplossingen maar gewoon alleen het verhaal aan te luisteren.”
LIN heeft meer samenwerking en inzicht in elkaars werk opgeleverd. Wat hierbij steeds terugkwam is het thema dat we de vraag van de cliënt/patiënt steeds als uitgangspunt nemen en niet meteen in oplossingen denken.
Focus op de mens als geheel
Belangrijk uitgangspunt in het project is om zo goed mogelijk bij de persoonlijke behoefte en situatie van de cliënten aan te sluiten. En om zoveel mogelijk de eigen regie van de ouderen in stand te houden. “Mooi en positief is dat zorg- en welzijnsprofessionals elkaar makkelijker weten te vinden, er breder wordt gekeken en er meer focus is voor de mens als geheel.”
De volgende quote van een betrokken verpleegkundige is veelzeggend: “Ik had vorig jaar een cliënt, en we waren alleen maar bij haar voor het verzorgen van haar teen, een wondje. En toen zag ik dat mevrouw zich ook eenzaam voelde en alleen en zodoende heb ik toen de ouderenadviseur van Participe gebeld. Kom eens langs.”
Alle deelnemers aan de IP-LIN’s hebben aangegeven dat er vooral voordelen zijn om op deze manier te werken, al is de werkdruk een aandachtspunt. “Het IP-LIN is een leerzaam proces geweest en leverde een plezierige samenwerking op, gepaard met een grotere arbeidstevredenheid. Alle partijen zijn enthousiast over de IP-LIN’s en de meerwaarde ervan om integrale zorg aan ouderen te leveren. Daarom willen we nu door, en streven naar een meer gelijkwaardige inbreng van de inzet van zorg en welzijn. Een prachtig resultaat van twee jaar interprofessionele noeste arbeid!”
Door de LIN heb ik dichter bij cliënten kunnen staan dan ‘normale’ verpleegkundigen. Samen met studenten Social Work hebben we hard gewerkt is het ons gelukt een aantal cliënten zo te helpen dat zij zich in hun thuissituatie minder eenzaam voelen. De cliënten vonden het fijn dat zij ook ‘opener’ konden zijn over hun gevoelens over eenzaamheid.