Dr. Elke Miedema is gespecialiseerd in gezondheidsbevorderende gebouwen. Ze is docent-onderzoeker bij het domein Techniek, Ontwerpen & Informatica en voorzitter van de aan de WHO-gelieerde taskforce HealthPromoting Built Environment. Elke is expert in gezonde architectuur en onderzoekt hoe het ontwerp van gebouwen onze gezondheid en ons welzijn kan verbeteren. Haar werk richt zich op ziekenhuizen, gezondheidscentra, zorgwoningen, woonwijken en werkplekken.
Elke ontwerpt vanuit de behoeften van patiënten, zorgverleners, bezoekers en omwonenden, met speciale aandacht voor toegankelijkheid en het stimuleren van gezond gedrag. Daarbij werkt ze nauw samen met professionals uit de sociale, gezondheids- en zorgsector om bewoners en gebruikers actief te betrekken bij hun leefomgeving.
"De wachtkamer is geen neutrale ruimte. De inrichting beïnvloedt onder andere hoe patiënten het consult ingaan, hoe goed ze luisteren en hoe trouw ze adviezen opvolgen."
In het radioprogramma Villa VdB op NPO Radio 1 gaat Elke in gesprek over gezondheidsbevorderende zorggebouwen met huisarts Iris de Vries en host Jurgen van den Berg. Elke legt uit waarom de inrichting van de wachtkamer meer is dan een detail: “Als je de wachtkamer goed inricht – met positieve afleiding zoals kunst, natuur, daglicht en een prettige plek om te zitten – dan worden mensen daar echt rustiger van.” Dat leidt tot minder stress en betere zorg. “Daardoor gaan ze gemakkelijker de spreekkamer in, kunnen ze beter vertellen wat er speelt en luisteren ze aandachtiger naar de arts.”
Meer aandacht voor de inrichting van een wachtkamer kan grote voordelen opleveren, zowel voor de patiënt als de zorgverlener. In deze aflevering van EditieNL gaat Elke in op het belang van een gezonde wachtkamer: een ruimtelijke omgeving met veel groen, licht, kunst en een gezellig interieur. Dat zorgt voor meer ontspanning en efficiëntere consulten. "Een prettigere wachtkamer zorgt voor een verlaging van het aantal herhaalbezoeken. Dat zorgt voor flinke besparingen in zorgkosten," zegt Elke.
De inrichting van een wachtkamer heeft meer invloed op de zorgervaring dan vaak wordt beseft. Hoe de ruimte voelt en functioneert, beïnvloedt het gedrag en het welbevinden van patiënten nog vóór het consult begint. In haar bijdrage aan Arts en Auto pleit Elke ervoor om de wachtkamer structureel mee te nemen in het ontwerp van toekomstbestendige zorg: "Onderzoek toont aan: een doordacht ingerichte wachtkamer vermindert stress en draagt bij aan betere gezondheidsuitkomsten." Al met kleine, eenvoudige en goedkope aanpassingen zijn merkbare effecten te behalen.
Gebrek aan privacy, storende geluiden en weinig daglicht: de inrichting van veel wachtkamers in huisartsenpraktijken laat te wensen over. Volgens Elke kan dit leiden tot stress bij patiënten, wat zorgt voor minder effectieve gesprekken met de arts en uiteindelijk hogere zorgkosten. "Verbetering kan al met een paar simpele aanpassingen," benadrukt ze in haar interview met De Telegraaf. Als mensen niet ontspannen zijn, luisteren ze slechter, stellen minder goede vragen en kunnen minder duidelijk aangeven wat er echt aan de hand is. Ook bestaande praktijken kunnen met relatief kleine ingrepen, zoals meer daglicht, planten of betere akoestiek, een groot verschil maken.
Nederland vergrijst snel en wordt minder gezond oud: we leven langer, maar kampen vaker met overgewicht en chronische aandoeningen. De vraag naar woonzorgplekken groeit sterk; tot 2040 stijgt het aantal ouderen dat niet zelfstandig kan wonen met 66 procent. Dit vraagt om 110.000 extra plekken, verdeeld over circa 2000 nieuwe woonzorgcentra. Partijen zoals PVV en BBB willen terug naar traditionele bejaardentehuizen, maar Elke waarschuwt dat het creëren van verouderde, geïsoleerde woonvormen een gemiste kans is. Zij pleit voor woonzorgcentra als buurtgerichte ontmoetingsplekken die de vitaliteit van ouderen en de sociale weerbaarheid van de wijk versterken.
Elke onderzoekt hoe de inrichting van zorginstellingen actief kan bijdragen aan gezondheid en welzijn. Ze kijkt daarbij niet alleen naar patiënten, maar ook naar zorgverleners en bezoekers. In een tijd van toenemende druk op de zorg pleit ze voor gebouwen die gezond gedrag stimuleren, stress verminderen en herstel ondersteunen. Met haar kennis van gezonde architectuur werkt ze samen met professionals aan ruimtes die gezondheid bevorderen.
