‘Elk sociaal werk zou ecosociaal moeten zijn’
Richard de Brabander houdt lectorale rede over sociaalecologische rechtvaardigheid
Het Rotterdamse debatpodium - en Remonstrantse Kerk - Arminius was het culturele decor van de lectorale rede van Richard de Brabander. Dat sluit mooi aan bij de waarde die Richard toekent aan de inzichten van culturele en maatschappelijke vorming binnen het sociaal werk. Nog meer belang hecht hij aan de rol die het sociaal werk kan spelen in vraagstukken die met duurzaamheid en sociaalecologische rechtvaardigheid samenhangen. Een logisch gevolg van deze focus is de naamswijziging van het lectoraat die Richard presenteert: van Dynamiek van de Stad naar Ecosociaal werk.
De kerkbanken stroomden 24 november vol met belangstellenden voor Richards lectorale rede. Als hij plaatsneemt achter het spreekgestoelte, refereert hij allereerst aan de religieuze setting: “Ik ga geen donderpreek geven of het evangelie verkondigen, maar jullie wél onderdompelen in het ecosociaal werk. Het wordt nog in geen enkel handboek over sociaal werk in Nederland besproken. Wat beoogt het? Hoe realiseren we dat? Wat levert het op? Elk sociaal werk zou ecosociaal moeten zijn. Ik besef dat ik met deze stelling een grote broek aantrek. Toch wil ik het erop wagen. Ik betoog dit tegen de achtergrond van de centrale vraag van het lectoraat: Hoe kunnen we een duurzame samenleving creëren die sociaal én ecologisch rechtvaardig is en welke rol kan het sociaal werk daarin spelen.”
Ik besef dat ik met deze stelling een grote broek aantrek. Toch wil ik het erop wagen: elk sociaal werk zou ecosociaal moeten zijn.
Klimaatrechtvaardigheid
“Als we het verbeteren van kwaliteit van leven centraal stellen, dan moeten we niet alleen opkomen voor gekwetste groepen, maar ook voor het behoud van natuur en ecosystemen. Die noodzaak wordt nu meer dan ooit én op pijnlijke wijze duidelijk.” Richard refereert hier aan de diverse (mondiale) crisissen, zoals de klimaatcrisis: “Deze crisis brengt het recht op voedsel en water, huisvesting, onderwijs, gezondheid en leven in gevaar. Zij vergroot sociale ongelijkheid, kansenongelijkheid, gezondheidsverschillen en voedselproblemen. De klimaatcrisis is een maatschappelijke crisis. Kwetsbare groepen lijden het meest onder de gevolgen van weersextremen en hittestress. Zij profiteren het minst van maatregelen die de klimaatcrisis tegen moeten gaan. Iemand met een bijstandsuitkering rijdt immers geen Tesla. Daarom benadruk ik het belang van klimaatrechtvaardigheid. Ook om scherpte aan te brengen in het begrip duurzaamheid, dat aan inflatie onderhevig is.”
Transformatie van het sociaal werk
Richard stelt dat we moeten gaan kijken naar wat sociale en ecologische rechtvaardigheid betekent voor de uitgangspunten, kernwaarden en werkwijzen van het sociaal werk. En wat dit vraagt van toekomstig professionals en van de studenten die wij opleiden. “We moeten niet terugdeinzen voor een totaal andere benadering van leren en van sociaal werk. De transitie naar een duurzame en sociaalecologisch rechtvaardige samenleving vraagt om fundamentele veranderingen. In de manier waarop we ons leven organiseren, in de manier waarop we denken. Het vereist een collectieve gedragsverandering en transformatie van dominante waarden die met de marktsamenleving zijn verbonden. Dat kost tijd, leidt niet van de ene op de andere dag tot een gewenst resultaat én levert politieke discussie op.”
In je rol als lector mag je prikkelen, het maatschappelijk debat voeren en aanjagen. Dat is jou op het lijf geschreven.”
Een echte Inhollander
Marije Deutekom had als lid van het College van Bestuur de eer om Richard officieel te installeren als lector. “Er zijn drie redenen waarom we ontzettend trots zijn op jou. Een: je bent een echte Inhollander. Je hebt hier sinds 1998 diverse rollen vervuld en bent tot wasdom gekomen. Twee: in ons strategisch plan benoemen we de pijlers duurzame leefomgeving en veerkrachtige samenleving. Jij laat vandaag horen dat deze twee onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. En drie: de waarden waaruit jij handelt; inclusief, persoonlijk en van elkaar durven leren, sluiten perfect bij onze organisatie aan. In je rol als lector mag je prikkelen, het maatschappelijk debat voeren en aanjagen. Dat is je op het lijf geschreven.”
Filosofisch en maatschappijkritisch
Tom de Witt Hamer, directeur domein Gezondheid, Sport en Welzijn, wijdde eveneens enkele woorden aan Richards installatie. “Je was het totaal niet van plan, maar hier sta je dan toch. Met jouw filosofische en maatschappijkritische blik ga je de rol van lector met verve vervullen.” Die blik zag je ook terug in de vier parallelle workshops waar de dag mee begon. Van artistieke sociale interventies tot participatief theater rondom de ecologische crisis. En van een klimaatspel met discussie over de klimaatcrisis tot aan hoe de inzichten van permacultuur toepasbaar zijn op het sociaal domein. Onderwerpen die aan de onderzoeksthema’s van het lectoraat raken.
Heb je de lectorale rede gemist of wil je er meer over lezen? Download de publicatie van de lectorale rede van Richard.