Living labs geven boost aan ontwikkeling studenten én werkveld
Opleiden binnen het Inholland-domein Business, Finance & Law
Het beroepsonderwijs optimaal aan laten sluiten op een snel veranderende arbeidsmarkt: het is een van de grote uitdagingen die hoger onderwijsinstellingen voor zich zien. Deze vraag houdt ook de opleidingen van het Domein Business, Finance & Law (BFL) van Inholland bezig. Living labs – leergemeenschappen – zijn in korte tijd een onmisbare schakel geworden om die aansluiting te behouden. Of het nu gaat om de inzet van drones om gewasopbrengst in de tuinbouw te verbeteren; een duurzaam verdienmodel voor het hergebruik van afval; of geluidschermen die zichzelf terugverdienen door groene energie op te wekken: in living labs maken studenten uit het Domein BFL kennis met de snel veranderende en verduurzamende beroepspraktijk, en ontdekken ze hoe ze hun kennis en vaardigheden kunnen inzetten.
Die aansluiting tussen onderwijs en werkveld vinden en vooral ook houden, dat is ook het centrale thema van de conferentie Toekomst Economisch Beroepsonderwijs Rotterdam die vandaag door de Rotterdamse hoger onderwijsinstellingen Albeda, Hogeschool Rotterdam, Inholland en Zadkine georganiseerd wordt. “De wereld om ons heen verandert continu en wordt steeds complexer”, legt Nahied Rezwani uit, directeur van de Inholland-vestiging Rotterdam en het Domein BFL. “Uitdagingen in het bedrijfsleven en de maatschappij vragen om sectoroverstijgende kennis en samenwerkende disciplines. Hbo-studenten moeten dus leren om nieuwe kennis, inzichten en competenties te verwerven en toe te passen in de praktijk, en over de muren van hun eigen vakkennis heen te kijken.” Living labs zijn daarvoor bij uitstek geschikt: onderzoekers, docenten, studenten en de beroepspraktijk werken er rondom een onderzoeksvraag samen. In de complexiteit van een living lab leren studenten herkennen welke kennis en competenties er in de beroepspraktijk nodig zijn om zichzelf te blijven ontwikkelen.
Professionals voor morgen
De implementatie van living labs betekent voor het Domein BFL en ook Inholland-breed een afscheid van de traditionele manier van onderwijs en een andere samenwerking met het beroepenveld. Daarmee vraagt het ook een aanpassing van curricula. “Leren = durven is niet voor niets een belangrijk motto bij Inholland”, aldus Nahied Rezwani. ”De nauwe samenwerking tussen onderwijs (docenten), onderzoek (lectoren) én de praktijk maakt het mogelijk de curricula steeds aan te laten sluiten bij nieuwe inzichten uit het werkveld.”
Een leven lang leren
Natuurlijk blijft ook in het ‘nieuwe onderwijs’ inhoudelijke bagage van groot belang. Studenten krijgen een brede basis aan (vak)kennis en algemene vaardigheden zoals samenwerken, reflecteren, en probleemoplossend denken. Maar kennisoverdracht alleen is niet voldoende, zeker niet in een wereld waarin kennis sneller verandert dan leerplannen kunnen worden aangepast. Rezwani: “Studenten moeten ook leren om een leven lang te leren, daarom is het van belang studenten tot onderzoekende professionals op te leiden. Dat kan bij uitstek in een living lab.”
In de leer-werk-onderzoekomgeving van het living lab ervaren studenten hoe ze vanuit hun eigen vakgebied kunnen bijdragen aan een innovatie of uitdaging in een bedrijfstak. De economische opleidingen van het Domein BFL vormen hier een belangrijke aanvulling op technische en IT-opleidingen, die vaak vooroplopen als het om innovaties gaat. Rezwani: “Business-, finance- en law-professionals zijn onmisbaar om technische en IT-innovaties succesvol te maken. De economische studenten vormen ‘de olie’ in de machine, en die olie moet voortdurend ververst worden. Ook de beroepspraktijk profiteert hiervan.”
Praktijkvoorbeelden
Dat de wisselwerking tussen onderwijs, onderzoek en werkveld zijn vruchten afwerpt, bewijst de praktijk al in bestaande leergemeenschappen. Neem kassen in Naaldwijk, waar studenten van verschillende technische en agrifoodopleidingen onderzoek doen naar de inzet van drones om gewasopbrengsten in de tuinbouw te verbeteren.
Een ander voorbeeld is een project waarin verschillende partijen, waaronder studenten van Inholland, een gezamenlijk verdienmodel ontwikkelden voor het inzamelen en recyclen van afval. Zo’n vraagstuk is inherent complex, omdat mensen met verschillende achtergronden en perspectieven samen op zoek gaan naar een oplossing. Wat voor de één afval is, kan voor een ander grondstof zijn. Ze moeten dealen met verschillende kennisgebieden, businessmodellen, tegenstrijdige belangen, onbekende regelgeving, noem maar op.
Dit zijn voorbeelden van processen waarin de deelnemers gezamenlijk leren, werken en innoveren. Rezwani: “Dan vormt een Living lab een ideale omgeving voor studenten om te ontdekken hoe zij in real life hieraan kunnen bijdragen. Ook komt deze werkwijze de innovatie van de beroepspraktijk ten goede. Om zo samen te werken aan oplossingen van maatschappelijke vraagstukken voor een duurzame, gezonde en creatieve samenleving.”
Van onderwijsinstelling naar kennisinstituut
De hogeschool transformeert hiermee van onderwijsinstelling naar kennisinstituut waar kennis vergaard, geëvalueerd en verspreid wordt. Praktijkgericht onderzoek levert immers kennis op die benut kan worden voor innovaties in het werkveld én voor vernieuwing van het onderwijs. “Neem de inzichten rondom een circulaire economie, waar we zien dat het redeneren in kosten en rendement aan het kantelen is. Bedrijven maken steeds vaker duurzame keuzes terwijl dat niet direct rendabel lijkt. Dat komt omdat zij vanuit een breder perspectief gaan redeneren: ze nemen de impact op mens en milieu mee in hun calculaties. Die impact laat zich ook steeds beter in geld uitdrukken.”
Professionalisering docenten
Dan last but not least: de docenten. Zij vormen een van de belangrijkste succesfactoren om living labs te implementeren. “Docenten hebben een grote invloed op studenten, gekeken naar hun discipline, het werkveld en hun enthousiasme om zich in te zetten voor een living lab. Daarom is een professionaliseringstraject dat docenten voorbereidt op hun rol bij de living labs een belangrijke voorwaarde voor de leereffecten en de effectiviteit van living labs.