Mascha Enthoven: ‘Zorg als leraar dat je vormende invloed een vormende waarde wordt’
Lectoraat De Pedagogische Opdracht organiseert symposium over actuele vragen in het onderwijs.
Kansenongelijkheid, kwaliteit- en vrijheid van onderwijs zijn actuele thema’s in het publieke debat. Centrale vragen bij deze verschillende thema’s hebben vaak te maken met de vorming van leerlingen. ”Hierbij moeten we de gedachte dat de kwaliteit van het onderwijs bij de leerling wordt getoetst omdraaien: het gaat er juist om dat de leraar de inhoud en kwaliteit zelf onderzoekt, monitort, verantwoordt, toetst en verbetert.” Aan het woord is Mascha Enthoven, lector van lectoraat De Pedagogische Opdracht.
“Het gaat erom dát iedereen die in het onderwijs werkzaam is een pedagogische opdracht ervaart en daarnaar handelt. Het is dus van groot belang te expliciteren wat je als vorming van kinderen beoogt omdat dit je als professional stuurt in de ontelbare pedagogische interacties op een dag.” Volgens Mascha uit deze vorming zich in de keuzes van de inhoud van ons onderwijs, maar ook in de niet ’gekozen’ of ’vooraf geplande momenten’.
“We zien dat de vormende waarde van de inhoud van ons onderwijs, zoals het rekenonderwijs vaak te weinig wordt benut. Zo sluit goed reken-wiskundeonderwijs aan bij de ontwikkeling van kinderen en heeft het voor hen een grote vormende waarde. Deze waarde is praktisch en maatschappelijk, zoals het zichzelf financieel kunnen redden in de maatschappij, maar ook cultureel en historisch. Mascha Enthoven pleit er dan ook voor dat leraren vaardiger worden in het leren herkennen en interpreteren van signalen die kinderen tijdens reken-wiskundeonderwijs geven. ”Onderzoek met elkaar wat je dagelijks doet in interactie met je leerlingen. Vanuit het lectoraat helpen we je aan instrumentarium en aan werkwijzen die betrouwbare en valide data opleveren. Wanneer je met elkaar in kaart brengt wat je doet, krijg je inzicht in wat je belangrijk vindt, wat je eigenlijk zou ’moeten’ doen, of wat je eigenlijk zou ’willen’ doen. En ook: waarom je dat zou moeten of willen.”
Professionaliteit
Deze onderzoekende werkwijze hanteert lectoraat De Pedagogische Opdracht vanaf dag één, bij de samenwerking met leraren en schoolteams. Leraren worden aangesproken op hun professionaliteit. In deze professionaliteit zit de door hen ervaren pedagogische opdracht diep verankerd. Na een periode op deze manier werken concludeert en verwoordt het schoolteam de pedagogische opdracht die zij ervaren, wat blijkt uit hun handelen en de pedagogisch didactische keuzes die zij maken. Een uitrol van een visie of missiestatement is dan niet meer nodig.
Wel is het nodig, en dat is de volgende stap in het proces van samenwerking met het lectoraat , dat het schoolteam de ervaren pedagogische opdracht en de daaruit voortkomende pedagogisch didactische keuzes kritisch onder de loep neemt. Dit houdt in dat individuele leraren enkele ervaringen uit hun primaire proces met het hele team onderzoeken Het lectoraat helpt vervolgens om de perspectieven waarmee het team naar de ervaringen kijkt, te verruimen, mede met behulp van wetenschappelijke en maatschappelijke inzichten.
Op de vraag wat de relatie hierin tussen pedagogiek en didactiek is, antwoordt Mascha: “Didactiek is een prachtig instrumentarium om de vorming van kennis, vaardigheden en houding te sturen. Didactiek is daarmee een fantastisch hulpmiddel in de pedagogische verantwoordelijkheid om kinderen te vormen tot volwassenen die met kennis, vaardigheden en vertrouwen in de wereld kunnen en willen zijn.”
Mascha wenst het onderwijs toe dat zij een brede vormende opdracht krijgt en ruimte om zich professionalisering toe te eigenen en vervullen. ”Dat we manieren en instrumentarium ontwikkelen om brede vorming met behulp van objectieve data in kaart te brengen en te waarderen en dat er een goede aansluiting komt tussen pedagogisch didactisch handelen en deze resultaten.”
Tot slot vroegen we Mascha hoe zij aankijkt tegen het zijn van een leraar: ”Het leraarschap is weggelegd voor de groten der aarde die in staat zijn om al deze intelligente kanten van de professie te belichamen in een primair handelingsproces met kinderen die in ontwikkeling zijn, die afhankelijk zijn van jou als volwassene en voor wie je een onbeschrijfelijk grote rol kunt spelen voor hun verdere leven.”