Minder uitval door meer flexibiliteit

Nahied Rezwani

Een nieuw jaar vol nieuwe kansen en mogelijkheden, maar helaas voorlopig nog wel mét virusdreiging. De school blijft dicht, de meeste studenten en medewerkers zitten thuis. Toch heeft de coronacrisis ook een lichtpuntje opgeleverd. Doordat het bindend studieadvies (BSA) vorig jaar is uitgesteld heeft een aantal studenten langer de tijd gekregen om zich de eerstejaarsstof alsnog eigen te maken. Binnen mijn Domein Business, Finance & Law lukt het met extra begeleiding velen in die verlengde tijd hun achterstand in te halen. Dat zij daardoor niet van school hoeven is een onverwacht coronacadeau. Het is ook een goede aanleiding om verder na te denken over manieren om schooluitval te voorkomen. Daar was ik al mee bezig toen ik betrokken was bij de Aanpak Voortijdige Schoolverlaters bij het ministerie van OCW. Het uitvalpercentage bedroeg aanvankelijk 2,9%; toen ik zes jaar later stopte was dat gedaald naar 1,6%. Wat ik daar deed, zou ik hier ook graag willen doen.

Tijd voor verandering
Iedere overgang binnen een studieloopbaan is lastig, of je nu van het basis- naar het voortgezet onderwijs gaat, van het vo naar het hbo of van het hbo naar het wo. Je moet wennen en op een nieuwe manier leren werken, temeer daar alle onderwijsvormen zuilen op zich zijn en doorlopende leerlijnen ontbreken. De meesten redden dat wel. Maar niet iedereen is een zondagskind. Als je met meerdere uitdagingen in je leven te maken hebt – vanwege je privésituatie, je achtergrond of je leervermogen – dan kost zo’n overstap je meer tijd. Die tijd kunnen we bieden door deze studenten de mogelijkheid te geven hun propedeuse in twee jaar te doen. Daarmee voorkomen we dat ze van de ene naar de andere hbo hoppen – nóg een overgang, zonder dat de kans op een positief studieadvies groter wordt. Dat doorpompen van hbo naar hbo is voor overheid, student én onderwijsinstelling een dure grap.

De studenten zijn echter niet de enige bron van de uitval. Het ligt ook aan ons onderwijssysteem bij BFL: dat is voor jongeren niet uitdagend en flexibel genoeg. Wij houden nog steeds vast aan het oude hbo-concept zoals dat ooit is bedacht. We sleutelen elke paar jaar een beetje aan onze curricula, maar ze zijn niet wezenlijk veranderd. Terwijl zowel de student als het beroepenveld dat wel zijn. De achttienjarige van nu heeft vanaf zijn vroege jeugd veel meer toegang tot informatie en kennis dan zijn leeftijdsgenoot uit de vorige eeuw. Dat hoeven wij er niet allemaal in te pompen. Zij hebben andere uitdagingen nodig. Tegelijkertijd heeft deze Generatie Z – te midden van alle taken en zaken die de aandacht vragen - behoefte aan meer regie over het eigen leven en aan flexibiliteit om de tijd zelf in te delen. Ik denk dat we dat we studenten daarom ook meer de regie over hun eigen studie moeten geven en de ruimte om die deels zelf in te richten.

Uitdagend onderwijs: een uitdaging voor het onderwijs
Binnen BFL proberen we op verschillende manieren ons onderwijs te flexibiliseren. Studenten kunnen meedraaien in verschillende projecten die in samenwerking met het beroepenveld worden uitgevoerd en kwesties van deze tijd aanpakken. Een mooi voorbeeld is het Legal Design-project van de rechtenopleiding dat gericht is op het toegankelijker maken van het recht voor burgers*. Daarnaast kunnen BFL-studenten kiezen voor 30 vrije studiepunten die zij mogen invullen zoals zij zelf willen. Bijvoorbeeld door een heel ander vak te volgen of te kiezen voor een project buiten het onderwijs. Dat daagt studenten uit. En daar begint ook de uitdaging voor het onderwijs. Want hoe moet een examencommissie dat allemaal beoordelen? Hoe bepaal je of het werk van een student in die vrije ruimte voldoet aan de eisen? Om met al die veranderingen mee te kunnen gaan, moeten ook onderwijsmedewerkers meer ruimte krijgen. Ruimte om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen; als het curriculum potdicht zit, heb je die mogelijkheid niet. En ruimte voor verdere professionalisering ten behoeve van dat ‘nieuwe’ onderwijs. Ik heb er alle vertrouwen in dat het ons ook hier gaat lukken!

*)Andere voorbeelden zijn onder meer de proeftuinen bij AZ en ADO, het project Energieleverend Geluidsscherm dat zichzelf deels terugverdient vanwege de opgevangen zonne-energie en diverse duurzaamheidsprojecten.