Guido Walraven 15 jaar lector Dynamiek van de Stad
‘We zijn een kritische vriend van bestaande praktijken’
Guido Walraven hoort bij de eerste groep lectoren van Hogeschool Inholland. In 2005 richtte hij zich op de Dynamiek van de Stad. En ‘dynamisch’ was het de afgelopen 15 jaar. Met name in het sociaal domein, met name in Rotterdam, de stad die voor hem als onderzoeker een thuishaven werd. Welke ontwikkelingen neemt Walraven er waar en wat betekent dit voor huidige studenten en professionals?
In anderhalf decennium kan er veel gebeuren. Zo nam Nederland min of meer afscheid van de klassieke verzorgingsstaat. De centrale overheid trad steeds verder terug om plaats te maken voor de participerende burger. Ondertussen kwamen er door decentralisaties extra zorgtaken te liggen bij gemeenten. Als lector staat Guido Walraven met zijn neus bovenop die ontwikkelingen in een stad waar ze duidelijk voelbaar zijn: Rotterdam.
Wat speelt er in een stad als Rotterdam?
“Rotterdam is een van de drie steden in Nederland waar geen meerderheden meer zijn: iedereen maakt deel uit van een minderheidsgroep. De vraag is dan hoe je je als burger verhoudt tot die diversiteit. Stedelijk burgerschap is hierin een belangrijk begrip en voor ons een onderzoeksthema. Mensen identificeren zich namelijk heel sterk met hun eigen stad. In Rotterdam wil men daarom in het onderwijs werken aan ‘Rotterdammerschap’. Hoe kun je die identificatie als uitgangspunt nemen voor een participerend, democratisch burgerschap?”
Hoe zorg je ervoor dat mensen dat burgerschap omarmen in een diverse omgeving?
“Dat begint bij aandacht in het onderwijs, zo ook bij onze hogeschool. Ik werk nauw samen met het onderzoek bij Inholland naar diversiteitsvraagstukken. Hoe ervaren studenten diversiteit bij ons en op hun stageplekken? Goed is ook dat Inholland bij monde van collegevoorzitter Jet de Ranitz de kracht van diversiteit keer op keer benadrukt.”
Op welke andere sociaal-maatschappelijke vraagstukken richt je je?
“De transformatie van het sociaal domein is ons tweede thema. Een van de grootste veranderingen voor burgers én professionals zijn decentralisaties geweest. Daardoor zijn veel verantwoordelijkheden bij de gemeenten komen te liggen. In 2008 hebben we nog een thema toegevoegd: sociaal ondernemerschap en sociale innovatie. We ontdekten razend interessante initiatieven in de stad, van burgers en professionals die op een zakelijke manier iets aan maatschappelijke kwesties willen doen, bijvoorbeeld aan armoede of eenzaamheid. Prachtig is bijvoorbeeld de Zorgvrijstaat in Rotterdam West waar bewoners en organisaties voor elkaar hun voorzieningen opzetten.”
Welke invloed hebben deze sociaal-maatschappelijke veranderingen voor de studenten als toekomstige professionals?
“De complexiteit en taaiheid van maatschappelijke problemen vragen om professionals die aan de ene kant heel goed in hun vak zijn. Ze moeten een grote gereedschapskist hebben en maatwerk kunnen leveren. Aan de andere kant moeten professionals snappen wat andere disciplines kunnen bijdragen en goed interprofessioneel kunnen samenwerken, bijvoorbeeld omdat zorg en welzijn nu lokaal moeten worden geregeld. Dit wordt wel een T-shaped professional genoemd. De verticale lijn van de letter T staat voor kennis en netwerken binnen de eigen discipline, de horizontale voor samenwerken met andere disciplines.”
De complexiteit en taaiheid van maatschappelijke problemen vragen om professionals die aan de ene kant heel goed in hun vak zijn en daarnaast goed interprofessioneel kunnen samenwerken
Welke veranderingen in de stedelijke omgeving komen er nu aan?
“Waar ik me zorgen om maak is de toenemende ongelijkheid. Denk aan werkende armen die door flexibilisering van de arbeidsmarkt zichzelf en hun familie nauwelijks kunnen onderhouden. We kunnen er iets aan doen door zaken anders te organiseren. Professionals in welzijn en zorg mogen de problemen die systematisch voorkomen aan de orde stellen. Ik ben voor politiserend sociaal werk. Het is goed dat de houding van kritische professional in het nieuwe curriculum van de opleiding Social Work verankerd is. De toekomstige professionals van Inholland mogen hun signaalfunctie best serieus nemen.”
Is ook jullie onderzoek kritisch van aard?
“Jazeker. Ik noem onszelf wel eens de kritische vriend van bestaande praktijken. Een goed voorbeeld is de tegenprestatie die de gemeente Rotterdam instelde voor mensen die een uitkering ontvingen. Zij moesten bijvoorbeeld papier prikken in het Kralingse Bos. Maar is dat het beoogde opstapje naar de arbeidsmarkt? En klopt het idee wel dat iedereen zichzelf in de participatiemaatschappij staande kan houden? Op basis van onderzoek onder de doelgroep wisten we die veronderstellingen deels te ontkrachten en aan te kaarten bij de wethouder.”
Hoe zijn studenten bij het onderzoek betrokken?
“Studenten kunnen bijdragen door leeronderzoek te doen of bij ons af te studeren. Soms kunnen ze ook deelnemen aan een project, bijvoorbeeld onlangs bij een onderzoek naar de kracht van diversiteit. Dat geldt in het bijzonder voor studenten van de opleiding Social Work waaraan we organisatorisch verbonden zijn. Een bijzonder initiatief dat bij ons ontstond is de Actieacademie. Hier werken studenten Social Work direct met opdrachtgevers aan echte sociaal-maatschappelijke vraagstukken. Zo gingen ze onlangs verschillende wijken van Rotterdam in om kansen en problemen in beeld te brengen. Ze komen direct in contact met lokale professionals om tot verbetervoorstellen te komen. Goed is dat we die kant met studenten steeds meer opzoeken om ze nog beter voor te bereiden als toekomstige professionals.”