Windsurfen op gerecycled piepschuim, plastic flesjes en schimmel
Innovatielab bouwt mee aan surfplank van de Plastic Soup Surfer
Merijn Tinga, alias de Plastic Soup Surfer, is deze maand begonnen aan een gewaagde expeditie. In ruim een maand surft hij van Oslo naar Londen. Het is een missie met een boodschap: a message in a bottle. Want bij aankomst zal hij de Britse minister van Milieu een petitie aanbieden om met statiegeld het probleem van plastic zwerfafval aan te pakken. Letterlijk door aangespoelde flesjes verwerkt in zijn board terug te surfen naar de afzender. In het Innovatielab van Hogeschool Inholland Alkmaar bouwden studenten, onderzoekers en partners uit het werkveld een duurzame surfplank geheel in shape voor deze duurzame missie. Zo dragen we concreet bij aan een duurzame leefomgeving.
Foto's: Marjolein Vinkenoog Fotografie
Merijn is bioloog, kunstenaar, activist en enthousiast surfer. Als surfer ergert hij zich aan de plastic troep die hij in en langs het water aantreft, als bioloog kent hij de gevolgen daarvan en als kunstenaar en als activist wil hij dit probleem op een originele en effectieve manier aankaarten: door als Plastic Soup Surfer op missie te gaan. Op het water en bij bedrijven en beleidsmakers. “Want zij kunnen het verschil maken”, zegt hij.
Statiegeldwet aankaarten in Westminster
Merijn maakt zich hard voor de invoering van statiegeld. “In het Verenigd-Koninkrijk is dit systeem helaas nog niet ingevoerd. Het gevolg is tot in Noorwegen te merken. Want daar spoelen de afgedankt flesjes aan. Vandaar mijn reis vanuit Oslo om met lessen over statiegeld van andere Europese landen en een petitie op bezoek te gaan bij de Britse minister in Westminster.”
Innovatielab als proeftuin biologische materialen
Uiteraard wilde Merijn te water met een verantwoord surfboard, bijvoorbeeld van gerecycled plastic of biologische materialen. Mark Wokke, docent-onderzoeker bij het lectoraat Slimme materialen voor de energietransitie: “We hadden eerder een surfplank ontwikkeld op basis van mycelium, een netwerk van schimmeldraden. Het is één van de projecten in het Inholland Innovatielab in Alkmaar: een proeftuin waarin we samen met studenten en partners uit het netwerk onderzoek doen naar en experimenteren met nieuwe biocomposieten.”
Gerecycled piepschuim als basis
“Aanvankelijk was het idee om opnieuw een board te maken van mycelium”, zegt Twan Defesche, docent-onderzoeker en directe collega van Mark. “Maar zo’n biobased surfboard werd te zwaar en bovendien te kwetsbaar. Je wilt niet dat er onderweg scheurtjes ontstaan en het board water gaat maken. Daarom besloten we over te stappen op 100 procent gerecycled piepschuim als basis. In een uitsparing aan de punt voegden we een deel toe met aangespoelde plastic flessen bijeengehouden met mycelium. Het board lamineerden we vervolgens met een biobased epoxy van vlas.”
Ik had al veel ervaring opgedaan met het inscannen van ingewikkelde vormen.
Surfplank inscannen
Meerdere partijen sprongen aan boord in een gezamenlijke missie om Merijn te voorzien van het best mogelijke materiaal. Zo maakte het bedrijf Synprodo de eerste grove vorm van piepschuim op basis van een surfboard van oud-olympisch kampioen Stephan van den Berg. Sam Borst, vierdejaars Werktuigbouwkunde, speelde hierin een sleutelrol. “Ik mocht dit legendarische board inscannen. Tekendocent en onderzoeker Frank Iliopoulos had eerder als beheerder van het Innovatielab ervoor gezorgd dat we een scanner kregen. En voor een vorige stage had ik al veel ervaring opgedaan om allerlei onderdelen met ingewikkelde vormen in te scannen voor een solarboat. Nu ging het voor het eerst om een heel groot object, waarbij ik reflecterende plakkers zorgvuldig op de surfplank moest bevestigen zodat er een web van punten en lijnen ontstaat bij het scannen.”
In ons lab zijn onderzoek en onderwijs onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Meer recepturen en toepassingsmogelijkheden voor biocomposieten
“Op basis van de scan heeft de beroemde surfplank shaper Ron van den Berg, de broer van oud-olympisch kampioen Stephan, een echt superboard gemaakt”, zegt Mark. “We laten met elkaar zien dat we nieuwe hoogwaardige bio-composieten kunnen maken die bestand zijn tegen de meest extreme omstandigheden, zoals zo’n surftocht van een maand over zee.” Twan knikt enthousiast: “Onze projecten laten zien wat er allemaal mogelijk is met biocomposieten. Zo gaan we bijvoorbeeld in een volgend project aan de slag met isolatiematerialen op basis van lokale reststromen uit de tuinbouw en mycelium. Dan zijn weer andere eigenschappen van belang. Zo stellen we stap voor stap een bestand samen van biocomposieten met verschillende recepturen voor verschillende toepassingen.”
Het is geweldig hoe de mensen van Inholland hebben geholpen.
Onderzoek en onderwijs ook verbindend voor biocomposiet
Hoe een biocomposiet ook is samengesteld, vast ingrediënt in het Innovatielab is de nauwe betrokkenheid van studenten. “Het is belangrijk dat ze als hbo-professionals leren hoe je onderzoek doet en dat het voor hen zelfsprekend wordt om met biomaterialen te werken”, zegt Mark. “Voor de energietransitie zijn deze materialen hard nodig, net zoals voldoende mensen die hiermee kunnen werken en innoveren. Vandaar dat we bij elk onderzoeksproject nagaan hoe we studenten mee laten onderzoeken en experimenteren. In ons lab zijn onderzoek en onderwijs onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het is een kenniswerkplaats waarmee projecten als dit mycelium windsurfboard voor Merijn mogelijk worden.”
We hebben in het lab nu een prachtige, nieuwe wikkelbank waarmee we graag een mast van nieuw biocomposiet maken.
Met enthousiaste groep op naar een betere toekomst
“Het is geweldig hoe de mensen van Inholland hebben geholpen”, zegt Merijn. “En het is fijn om je activiteiten voor een betere toekomst te ondernemen met een enthousiaste groep gelijkgestemden. Met elkaar hebben we momentum gecreëerd om zoiets concreets als dit surfboard af te leveren.” Nu dit ‘stokje’ is overgedragen aan Merijn is het aan hem om de zware overtocht heelhuids te volbrengen. Twan kijkt alvast stiekem naar een volgende expeditie van de Plastic Soup Surfer. “Als hij weer wil gaan windsurfen; we hebben in het lab nu ook een prachtige, nieuwe wikkelbank waarmee we graag een mast van nieuw biocomposiet maken.”
Benieuwd naar de expeditie van Merijn? Surf naar: www.plasticsoupsurfer.org.
Bekijk ook het interview met Merijn Tinga op de Amsterdamse zender AT5.