Lectoraat Interprofessionele zorg in de GGZ met 4 jaar verlengd
Studenten blijven proeven van interprofessioneel werken in de GGZ
Het bijzonder lectoraat Interprofessionele zorg in de GGZ is met vier jaar verlengd. In 2018 startte lector Wilma Swildens aan de opdracht om te onderzoeken hoe mensen met ernstige psychische aandoeningen thuis betere zorg en ondersteuning kunnen krijgen.
De zorgbehoefte bij mensen met ernstige psychische aandoeningen is vaak complex. Zo is er hulp nodig bij klinische behoeften. Denk aan psychiatrische behandeling en crisisopvang. Maar ook bij humanitaire behoeften, zoals fysieke veiligheid, een geschikte woning, acceptatie als persoon, gezondheid en leefstijl, en bij rehabilitatiebehoeften, zoals zelfstandig wonen, sociale contacten en werk. Om in deze behoeften te voorzien wordt de zorg steeds vaker ambulant en gebiedsgericht, in de wijk en interprofessioneel georganiseerd. Interprofessionele zorg betekent dat meerdere werkers binnen de zorg met verschillende professionele achtergronden samenwerken met de patiënt en familie om de best mogelijke te bieden. Gebiedsgerichte en interprofessionele zorg blijkt in de praktijk nog geen eenvoudige opgave. Want hoe doe je dat in nauwe samenwerking met ervaringsdeskundigen en met inzet van verschillende professionals en naasten?
Bijzonder lectoraat
Het bijzonder lectoraat is ingesteld in samenwerking met de GGZ-instelling Altrecht. Daar doet Wilma een groot deel van de week onderzoek, onder meer naar zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen. “In de meeste gevallen gaat het om mensen met psychosen, maar er kan ook sprake zijn van verslaving- of persoonlijkheidsproblemen. Ze wonen in de meeste gevallen thuis en een deel krijgt begeleiding bij wonen. Naast hun specifieke klinische zorgbehoeften, hebben ze vaak ondersteuning nodig bij zelfstandig functioneren. Een deel van de cliënten heeft problemen bij zelfstandig wonen, sociale contacten en meedoen in werk of dagbesteding en ook houden ze er vaak een ongezonde leefstijl op na en krijgen ze te maken met het stigma op psychische aandoeningen.”
Studenten van opleidingen zoals Verpleegkunde en Social Work en Sportkunde doen interessante en nuttige ervaring op met interprofessioneel werken en met het werken in de GGZ.
Studenten ervaring laten opdoen
De opeenstapeling van problemen bij mensen met ernstige psychische aandoeningen vraagt om een interprofessionele aanpak. Verschillen in de aard van de problemen vragen om hulpverleners met verschillende professionele achtergronden om hier iets aan te doen. De zorg wordt dan vollediger, beter toegankelijk en effectiever en het blijkt ook dat patiënten er tevredener over zijn. “Het interprofessionele karakter van het domein Gezondheid, Sport en Welzijn van Hogeschool Inholland was een reden om hier het lectoraat in te stellen”, zegt Wilma. “Want zo combineren we de expertise vanuit de GGZ met de expertise van en het onderzoek door Hogeschool Inholland rond bijvoorbeeld GGZ-verpleegkunde en in het sociaal domein. Bovendien kunnen we studenten van opleidingen zoals Verpleegkunde, Social Work en Sportkunde interessante en nuttige ervaring laten opdoen met interprofessioneel werken en met het werken in de GGZ. Dit draagt bij aan een goede voorbereiding op de toekomstige werkwijze.”
Interprofessionele, gebiedsgerichte zorg
Tot haar genoegen ziet Wilma een groeiende belangstelling voor interprofessionele, gebiedsgerichte zorg voor cliënten. “Naast de inzet van ambulante outreachende teams (FACT-teams: Flexibele Assertive Community Treatment teams, red) wordt vanuit de psychiatrie ook meer gewerkt volgens een netwerkbenadering: het sociale netwerk van individuele cliënten wordt daarin aangesproken naast de formele structuur van professionals. En er komen steeds meer GGZ-gebiedsteams die in de wijk aanwezig zijn, dichtbij cliënten." Onderzoek van onder meer Wilma en studenten wijst erop dat professionals daardoor cliënten beter leren kennen, onderling beter samenwerken en dat cliënten gebruikmaken van een breder aanbod van activiteiten.
Samenwerken met studenten
Gert Schijven is sociaal-psychiatrisch verpleegkundige en manager van een gebiedsteam bij Altrecht en Lister. Hij begeleidde de studenten binnen het Leernetwerk in Utrecht. “Jammer was dat we bijna het gehele project te maken hadden met corona. Daardoor was fysiek contact – een heel belangrijk onderdeel van de zorg – onmogelijk. Ik had de studenten gegund dat ze wat meer van het werk in de praktijk hadden meegekregen, want het is belangrijk dat ze zien wat de zorg in de GGZ inhoudt. Toch ben ik blij dat ik met ze heb samengewerkt. Hun nieuwsgierigheid, frisse blik en de tijd om ergens goed in te duiken leveren echt wat op. Zo hebben ze de contacten tussen de wijkorganisaties en maatschappelijke instanties en professionals geïnventariseerd. Fijn is ook dat we met hun advies structureel overleg hebben ingevoerd tussen het Gebiedsteam GGZ en de buurtteams in ons werkgebied. Die coördinatie is heel belangrijk voor herstelgerichte én preventieve zorg.”
Ik ben blij dat ik met studenten heb samengewerkt. Hun nieuwsgierigheid, frisse blik en de tijd om ergens goed in te duiken leveren echt wat op.
Psychiatrie interessant voor studenten
Ondanks corona heeft het project studenten veel bijgebracht, stelt teamleider Verpleegkunde Patricia Kaiser. “Zij hebben in theorie heel goed doorgekregen hoe complex de zorg voor de cliënten is en welke verschillende disciplines en organisaties daarbij een rol spelen. Ze hebben de taken van de organisaties en de rol van de cliënt zelf onderzocht en gekeken hoe ze de samenwerking kunnen opzoeken en zaken aan elkaar kunnen overdragen.” Patricia denkt dat de praktijk aantrekkelijker voor studenten is geworden. “Studenten vinden die hoge complexiteit van zorg leuk. Dat ze met een helikopterview naar de situatie van een cliënt kunnen kijken wat verder gaat dan alleen patiëntenzorg. Hiermee komt echt het hbo-niveau om de hoek kijken. De psychiatrie blijkt dan toch wel heel interessant te zijn.”
Studenten vinden hoge complexiteit van zorg leuk. Hiermee komt echt het hbo-niveau om de hoek kijken.
Toekomstig onderzoek
Wilma is van plan om de komende vier jaar binnen het lectoraat onderzoek naar wijkgericht werken verder te ontwikkelen. “Daarnaast wil ik me onder meer richten op leefstijlondersteuning, waar GGZ-instellingen gelukkig ook steeds meer aandacht voor hebben en op interventies gericht op sociale participatie van cliënten in wonen, werk, opleidingen en sociale contacten. Maar ook op zorgbehoeften van cliëntengroepen die onderbelicht zijn en op de verbinding tussen formele en informele zorg.” Genoeg te doen dus, ook voor studenten. “Ik wil hen blijven betrekken bij het onderzoek in de vorm van innovatieopdrachten. Juist ook om ze te interesseren voor het werk in de GGZ. Want daar hebben we goede professionals hard nodig.”