In dit project onderzoeken we hoe we in het onderwijs inclusieve publieke ruimtes kunnen creëren die recht doen aan een breed scala aan neurodivergente ervaringen. Onder neurodivergentie wordt onder andere autisme, ADHD, dyslexie en hoogbegaafdheid verstaan. Iemand met dyslexie is misschien meer visueel georiënteerd en iemand met autisme heeft misschien een meer prikkelarme omgeving nodig. Dat vraagt om uiteenlopende manieren om publieke verblijfsruimten als een studieruimte of huiscafé in te richten.
Om inzicht te krijgen in neurodivergente verschillen in de manier waarop kennis wordt vergaard of emoties en behoeften worden geuit, organiseren we workshops, tentoonstellingen en andere creatieve interventies waarin deelnemers hun emoties, perspectieven en ervaringen rond neurodiversiteit in kaart brengen. We onderzoeken ook de maatschappelijke, culturele en emotionele barrières die mensen met neurodivergentie ervaren.
Met dit project investeren we vanuit Inholland in inclusiever onderwijs en in onderzoekspraktijken waarin ruimte is voor diverse communicatievormen, behoeften en manieren van verbinden.
De stem van ondervertegenwoordigde neurodivergente mensen staat centraal in dit project. We nodigen studenten, docenten en anderen die zich verbonden voelen met het onderwerp neurodivergentie – ongeacht hun achtergrond – uit om deel te nemen of aanwezig te zijn tijdens workshops, tentoonstellingen en andere creatieve interventies die we organiseren.
Onlangs vond een reeks van drie workshops plaats waarin de Emotion Networking-gespreksmethode werd toegepast. Deze methode helpt deelnemers om tegenstrijdige emoties en perspectieven rond een complex maatschappelijk vraagstuk zichtbaar, bespreekbaar en hanteerbaar te maken door middel van gesprekken, tekeningen en visuele kaartvorming.
We gebruiken dit project om te onderzoeken hoe belichaamde ervaringen – leren en onderzoeken via zintuigen, emoties en lichamelijke interactie – kunnen bijdragen aan onderwijs en onderzoek binnen het neurodiversiteitsparadigma. Dit paradigma gaat uit van neurodiversiteit als een waardevolle variatie in denken, voelen en communiceren, in plaats van een afwijking die ‘hersteld’ moet worden. Door bewust ruimte te maken voor uiteenlopende manieren van ervaren en uitdrukken, bouwen we aan een onderwijs- en onderzoekscultuur waarin neurodivergente perspectieven niet alleen worden geaccepteerd, maar daadwerkelijk gewaardeerd en benut.
Het project sluit ook aan bij initiatieven van studentenmedia in Den Haag. We onderzoeken hoe AI en immersieve technologieën (zoals virtual reality) kunnen worden ingezet om de ervaringen van neurodivergente mensen invoelbaar te maken.
"Wat mij interesseert is het kruispunt van neurodivergentie en diversiteit in brede zin; als bron van kennis, creativiteit en verbinding. Er is nog veel onbenutte neurodivergente creativiteit en kennisproductie, en mijn werk is erop gericht dit zichtbaar te maken binnen het onderwijs en de creatieve sector."
We benaderen neurodiversiteit niet vanuit een medisch of probleemgericht perspectief, maar zien het juist als een bron van creativiteit, kennis en sociale innovatie. Daarmee sluiten we aan bij het neurodiversiteitsparadigma en -beweging. Dit maakt het project bijzonder relevant voor het onderwijs.
We nodigen studenten en docenten uit om hun eigen perspectieven en emoties te delen, en die van anderen beter te begrijpen. Dit biedt ruimte voor kritische inzichten in wat nodig is voor een inclusieve leeromgeving.
We dragen met het project bij aan een onderwijspraktijk waarin neurodivergente ervaringen als waardevol worden gezien en waarin studenten zichzelf herkennen en gehoord voelen.
We voeren het project uit in samenwerking met SLUISlab en OBA Next Lab Sluisbuurt. Beide partners zijn nauw betrokken en bieden ondersteuning als ontmoetingsplek voor deelnemers uit de lokale gemeenschap en de bredere stad Amsterdam.
Daarnaast werken we intensief samen met Rosa Mul, onderzoeker en facilitator aan de Universiteit voor Humanistiek en actief in de culturele sector. Ook werken we samen met onderzoekers en professionals in participatieve methoden (zoals Audience Research en Participatory Action Research aan de Universiteit van Amsterdam) die het professionele perspectief op dit thema aanvullen.
Door de interactie tussen de Openbare Bibliotheek (OBA), diverse hogescholen en universiteiten en maatschappelijke organisaties, creëren we een sterk netwerk waarin dit project goed tot z’n recht komt. We zijn voor dit project ook in gesprek met andere lokale partners die via community boards op Zeeburgereiland interesse hebben getoond in de Neurodiversity Series.
Op korte termijn leveren de workshops inzichten op dankzij de kaarten, citaten en visuele documentatie die we ophalen gedurende de workshops. Deze materialen kunnen dienen als gespreksstarters binnen onderwijsinstellingen, culturele organisaties en bij beleidsontwikkeling.
De uitkomsten van het emotion networking-onderzoek gebruiken we om een gemeenschap van Amsterdammers te vormen die ideeën en media willen delen in een neuro-inclusieve omgeving. Daarnaast willen we, in samenwerking met Flann Naji, een "Museum van Neurodivergente Ervaringen" opzetten, die in 2025-2026 te zien zal zijn op verschillende Inholland-locaties.
Ook delen we naar aanleiding van elke workshop een reflectie via LinkedIn. Daarin reflecteren we op de gebruikte pedagogiek en de relatie met zintuiglijke aspecten van plaats en ruimte.
Met deze uitkomsten stimuleren we inclusie in publieke en onderwijskundige ruimtes, en het ontwikkelen van methoden waarmee andere organisaties effectiever kunnen inspelen op neurodiversiteit in onderwijs en samenleving. De opgedane ervaringen kunnen worden verwerkt in beleid, curricula en culturele initiatieven. We willen het project verdere invulling geven in 2025-2026.
