Onderwijsvernieuwing waarin technologie een rol speelt, is vaak een ingewikkeld en langdurig proces. Het gaat bij dat type innovaties namelijk niet alleen om didactische vernieuwing. De inzet van technologie maakt het proces extra complex. Uit onderzoek naar het proces van succesvolle onderwijsinnovatie waarbij technologie betrokken is, blijkt dat pioniers een belangrijke rol vervullen in het wel of niet slagen van een innovatie.
Een innovatie start meestal bij een pionier die experimenteert en die daarna collega’s weet mee te nemen. Maar een pionier kan in de praktijk alleen succesvol zijn als ook wordt voldaan aan belangrijke condities in de context waarin hij of zij werkzaam is. In het ontwerpgericht onderzoek werken we vaak met pioniers, maar toch blijkt niet elke pionier even succesvol te zijn in het genereren van draagvlak in de eigen praktijksituatie.
In een evaluatie van de rol van de pioniers in eerdere onderzoeksprojecten zochten we naar de reden hiervan. We probeerden te achterhalen wat de kenmerken van de pioniers zijn én van de contexten waarin ze opereren. Daarnaast keken we naar de invloed die deze kenmerken hebben op de effectiviteit van de pionier.
Teaching, Learning & Technology is als lectoraat op het gebied van onderwijstechnologie betrokken bij diverse onderwijsinnovaties binnen Inholland. Daarbij maken we gebruik van ontwerpgericht onderzoek waarbij we pioniers inzetten. Door deze pioniers te bevragen, krijgen we inzicht in onderwerpen zoals de pionier als persoon, de pionier in relaties, kenmerken van het team, en kenmerken van de leidinggevende.
Een pionier experimenteert en creëert een ‘emergent practice’, die deze vervolgens met enkele collega’s ontwikkelt tot een ‘good practice’. Als vervolgens andere teamleden deze werkwijze overnemen, ontstaat een ’shared practice’. Bij een ‘shared practice’ is de innovatie overgenomen en duurzaam geïmplementeerd.
Om succesvol een vernieuwing door te voeren, zijn er vijf voorwaarden waar een pionier aan moet voldoen. Een daarvan is het zorgen dat de ict-toepassing gebruiksvriendelijk is. In het artikel ‘De pionier als bruggenbouwer’ lees je ook de andere vier voorwaarden.
Ons onderzoek leverde inzichten op in wat stimulerende en beperkende factoren zijn voor onderwijsinnovatie in de context waarin pioniers werkzaam zijn. Ook de cruciale kenmerken van een pionier brachten we in kaart.
