Het gastvrijheidsdomein - toerisme, leisure, horeca en cultuur - staat onder druk. Deze sector levert veel banen en omzet op, maar veroorzaakt ook overlast, hoge druk op woningen, afvalstromen en CO₂-uitstoot. Tegelijk is de sector zelf afhankelijk van gezonde, aantrekkelijke steden en landschappen. Zonder ingrijpen verslechtert de leefomgeving en de basis voor de sector.
Met het project Gastvrije Transities versnellen we de noodzakelijke omslag naar een toekomstbestendig gastvrijheidsdomein. Acht lectoraten van vier hogescholen werken dankzij de SPRONG-subsidie aan de transitiethema’s: klimaatneutraal, brede welvaart, healthy region en regeneratieve gebiedsontwikkeling. Deze vier thema’s hebben een directe link met de complexe maatschappelijke vraagstukken in de deelnemende regio's. Het doel van het project is om samen te werken aan duurzame en innovatieve oplossingen voor een toekomstbestendige sector.
Vanuit het lectoraat New Urban Tourism richten we ons op regeneratieve gebiedsontwikkeling in de Metropoolregio Amsterdam: onderzoeken en testen hoe toerisme en leisure plekken kunnen versterken in plaats van belasten. Denk aan projecten die natuur herstellen, sociale cohesie vergroten en bezoekersstromen spreiden. Zo kunnen we toerisme inzetten als middel voor positieve verandering; als bijdrage aan de natuur, het landschap en de leefbaarheid van de Metropool Regio.
We werken binnen Gastvrije Transities samen met NHL Stenden, BUas, Hogeschool Zeeland en een breed netwerk van werkveldpartners. Maandelijks komt het transitieteam bijeen om te reflecteren en zo - al lerend - richting te geven aan het project. We ontwikkelen een landelijk transitieforum om knelpunten te bespreken, kennis te bundelen en succesvolle werkwijzen te delen. Zo worden lokale innovaties opgeschaald en ontstaan oplossingen die ook buiten de regio toepasbaar zijn.
In de Metropool Regio Amsterdam werken we aan regeneratief toerisme, oftewel: reizen op een manier die niet alleen schade voorkomt, maar de natuur, gemeenschap en cultuur actief helpt herstellen en versterken. Dit doen we in verschillende transitiearena’s. In een transitiearena komen pioniers, gemeenten, bewoners, ondernemers en bracheorganisaties samen om aan nieuwe ideeën en initiatieven te werken. Samen leren en experimenteren we hoe we verandering in gang kunnen zetten.
We werken vanuit de behoefte van lokale gemeenschappen en plekken, centraal staat de vraag: ‘Hoe kan toerisme waarde toevoegen?’ Onze aanpak sluit hierbij aan bij wat nodig is; inspirerende voorbeelden verzamelen en delen, partnerschappen stimuleren tussen pioniers en toeristische partijen of nieuwe initiatieven ontwikkelen.
Een paar voorbeelden hiervan zijn:
"Transities vragen om samenwerking, lef en praktische oplossingen die werken voor mens, milieu en economie."
Binnen Gastvrije Transities combineren we onderzoek en onderwijs in een praktijkgerichte setting: studenten van Inholland werken in de transitiearena’s aan actuele uitdagingen in toerisme, leisure en gebiedsontwikkeling. Ze doen dat via stages, afstudeeropdrachten, onderzoeksprojecten en living labs.
Deze projecten laten studenten ervaren hoe complexe maatschappelijke opgaven zoals leefbaarheid, duurzaamheid en inclusieve groei zich vertalen naar concrete oplossingen in het werkveld. Ze werken samen met gemeenten, ondernemers en maatschappelijke organisaties en leren daarbij systemisch en interdisciplinair denken.
De inzichten en methodieken uit het project verwerken we in de curricula van opleidingen zoals Tourism Management, Creative Business en Leisure & Event Management. Daarnaast versterkt de Gastvrije Transities Academie de kennis en vaardigheden van docenten en onderzoekers. Zo leiden we studenten op tot changemakers die het gastvrijheidsdomein mee richting geven.
Het werkveld is vanaf de start mede-eigenaar van het project. In elke transitiearena werken lokale frontrunners - innovatieve ondernemers, beleidsmakers en maatschappelijke organisaties - actief mee aan het ontwikkelen en testen van nieuwe werkwijzen.
In de arena Regeneratieve Gebiedsontwikkeling van Inholland werken partners als Amsterdam & Partners, gemeenten, brancheverenigingen en ondernemers samen aan initiatieven die toerisme inzetten als motor voor sociale en ecologische meerwaarde. Denk aan het spreiden van bezoekersstromen, het versterken van lokale economieën of het herstellen van natuur en erfgoed.
Het landelijk transitieforum deelt de resultaten van deze experimenten, ondersteunt opschaling en koppelt ze aan beleidsprocessen. Zo ontstaan oplossingen die niet alleen lokaal werken, maar ook toepasbaar zijn in andere regio’s en sectoren, en die structureel bijdragen aan een toekomstbestendig gastvrijheidsdomein.
Na vier jaar verwachten we vier goed functionerende transitiearena’s en een landelijk transitieforum te hebben opgezet, gebaseerd op een gedeelde visie op Gastvrije Transities met een bijbehorende actieagenda. Hiermee geven we richting aan de structurele verandering van de sector: een heldere aanpak en toekomstvisie, ondersteund door concrete handvatten, inspirerende praktijkvoorbeelden en een breed netwerk van betrokken partijen. Dit stimuleert en ondersteunt overheden, ondernemers en andere stakeholders bij het ontwikkelen van regeneratief toerisme. Daarnaast bouwen we aan een sterke verbinding tussen onderzoek, onderwijs en het werkveld, zichtbaar in gezamenlijke projecten.
Na acht jaar verwachten we dat de SPRONG-groep is uitgegroeid tot het nationale kenniscluster voor duurzaamheidstransities in het gastvrijheidsdomein. We hebben dan structurele samenwerkingen met universiteiten en internationale partners gerealiseerd, gericht op duurzame transities die lokaal verankerd zijn en schaalbaar naar andere regio’s en sectoren.
