De chemische industrie in Nederland werkt aan innovatietrajecten voor een veilige, circulaire, duurzame en klimaatneutrale samenleving. Deze trajecten brengen nieuwe veiligheidsrisico’s met zich mee. Safety Delta Nederland (SDN) en het programmateam van de KIA Maatschappelijk Verdienvermogen (KIA MV) lieten daarom een project uitvoeren waarin onderzoek werd gedaan naar nieuwe vormen van participatie en kennisdeling.
In dat project, dat Safety in the Spotlights heette, richtten we ons op het verbeteren van samenwerking en kennisdeling over veiligheid binnen de chemische industrie. Door middel van Systemisch Co-Design onderzochten we hoe verschillende stakeholders – zoals bedrijven, hun medewerkers en toezichthouders – effectiever kunnen samenwerken aan een gedeelde veiligheidscultuur. Het project maakte gebruik van co-design tools zoals het Co-Design Canvas van het lectoraat Societal Impact Design en het ISLE-model van de Haagse hogeschool, die beiden helpen bij het structureren van dialogen over het visualiseren van veiligheidsuitdagingen.
We voerden het project uit op het Chemelot-cluster, een industriecomplex rond het kruispunt van de A2 en de A76 waar veel veiligheidsissues spelen, met als doel een systemische dialoog op gang te brengen om de veiligheidscultuur te versterken. Daarbij ging het vooral om het bevorderen van een houding en het gedrag van mensen, waarin veiligheid een integraal onderdeel is van het dagelijkse denken en handelen.
Het project Safety in the Spotlights leverde een praktische Systemisch Veiligheidsdialogen-toolkit op, die bij Chemelot heeft bijgedragen aan een betere veiligheidscultuur. De toolkit is ontworpen als een flexibel en praktijkgericht instrument dat ook in andere chemische clusters ingezet kan worden om met betrokkenen een dialoog te voeren over veiligheidsthema’s, gezamenlijke knelpunten en inzichten te ontwikkelen en verbeteracties vorm te geven.
De Systemische Veiligheidsdialogen toolkit bestaat uit:
• Het Co-Design Canvas voor het in kaart brengen van het systeem en de betrokken partijen
• Het ISLE-model om het leerproces binnen het systeem te ondersteunen
• Storytel-kaarten om persoonlijke verhalen en perspectieven op veiligheid op tafel te krijgen
Daarnaast gaven betrokkenen aan nieuwe inzichten te hebben opgedaan over hoe Systemisch Co-Design kan bijdragen aan maatschappelijke transities en veilgheidsvraagstukken.
"Echte verhalen maken veiligheid tastbaar. Dit project verbond verschillende perspectieven voor een veiligere industrie"
We maakten binnen dit project gebruik van een Systemisch Co-Design aanpak, waarbij onderzoekers, bedrijven en andere stakeholders samen in co-creatieve sessies nieuwe manieren van samenwerken verkenden.
Het onderzoeksteam werkte met design-interventies zoals het Co-Design Canvas en het ISLE-model om structuren en gedragingen in de veiligheidscultuur beter in kaart te brengen en aan te passen. Door middel van co-design sessies bij Chemelot werden medewerkers uit verschillende lagen van verschillende organisaties samengebracht om op een reflectieve manier naar hun veiligheidsprocessen te kijken.
Een belangrijk onderdeel van de aanpak was het verzamelen van authentieke verhalen van werknemers en stakeholders. Dit hielp bij het identificeren van knelpunten en het formuleren van verbeteringen die breed gedragen werden. De inzichten uit deze sessies vertaalden we vervolgens naar een Systemische Veiligheidsdialogen-toolkit, die ook inzetbaar is in andere chemische clusters.
Daarnaast droegen we vanuit Inholland bij aan kennisdeling door het ontwikkelen van een methodologie die niet alleen binnen Chemelot, maar ook in andere chemische sectoren toepasbaar is. Dit gebeurde in samenwerking met Safety Delta Nederland (SDN), Chemelot en het Expertisenetwerk Systemisch Co-Design (ESC) .
We werkten nauw samen met Chemelot, Safety Delta Nederland (SDN) en diverse industriële partners. Binnen het project werden co-design sessies georganiseerd waarin werknemers, managers en andere stakeholders actief deelnamen aan reflectieve dialogen over veiligheidscultuur.
We zetten de sessies op als living labs, waarin bedrijven en stakeholders gezamenlijk werkten aan innovatieve oplossingen. We richtten ons op het verbinden van verschillende belanghebbenden, zoals operators, veiligheidsmanagers, toezichthouders en omwonenden. Dit gebeurde via de Systemische Veiligheidsdialogen-toolkit, die methodes biedt om perspectieven te delen en gezamenlijk te werken aan verbeteringen.
