Hoe ga je als stedeling om met de snelle transformaties van je eigen woon- en/of werkomgeving? We zien diverse stedelijke transities in Nederland in het algemeen en in Amsterdam(-Noord) in het bijzonder. Daarbij valt op hoe onevenredig dat bevolkingsgroepen raakt. Niet iedereen kan zich vinden in deze ingrijpende veranderingen. Zij zien de herkenbaarheid van de omgeving verloren gaan, missen de gebouwen waar nostalgische herinneringen aan kleefden of ervaren dat de gemeenschap verandert. We noemen dit gebiedsrouw.
Gebiedsrouw is een reactie op verandering en kan diepgaande effecten hebben op het welzijn van bewoners, ondernemers tot bezoekers, kortom alle gebruikers van de ruimte. Desondanks is gebiedsrouw een relatief onbekend begrip bij de verschillende partijen die betrokken zijn bij grootschalige stedelijke transities en omdat gebiedsrouw de aandacht niet heeft, zijn er ook geen interventies bekend.
Met dit project willen we aandacht vragen voor deze vorm van rouw. Met behulp van creatieve en plaatsgebonden interventies werken we samen met de verschillende betrokkenen aan een gezamenlijke toekomst die een wow-gevoel aanjaagt. Centraal staan de vragen: hoe kun je samen actieve hoop (oftewel: samen betrokken zijn bij transformaties) vormgeven tot een betekenisvolle belevenis door middel van een wow-experience? Hoe kun je door gezamenlijke rituelen te ontwerpen of uit te voeren, of samen kunstobjecten te maken en te presenteren, verbondenheid en connectie creëren? Hoe kun je de veerkracht van een lokale community versterken?
Door in het ontwerpproces het gevoel van verlies en hoop zichtbaar te maken en met elkaar te delen, kan er een uitwisseling tussen betrokkenen tot stand komen die hard nodig is. Dankzij de opgedane kennis ontwikkelen we interventies die een plek krijgen in het onderwijs en onderzoek van Inholland om het thema gebiedsrouw verder te agenderen.
In 2024 hebben we vanuit het Urban Leisure and Tourism Lab (ULT Lab) initieel onderzoek en ontwerp gerealiseerd naar gebiedsrouw & wow, waarna we - samen met regenerative placemaking-expert Dominique Hes (Australië) - een workshop ontwikkelden rond dit thema. We merkten bij deelnemers een grote mate van interesse in het thema gebiedsrouw en de behoefte om dit thema verder te integreren in het werkveld. Daarom geven we met dit project een vervolg aan het thema gebiedsrouw.
In het kader van haar PD-onderzoek voert Roos Gerritsma kwalitatief onderzoek uit naar de impact van interventies, samen met studenten van het ULT Lab. In haar onderzoek richt ze zich op deelnemers en organisatoren van drie activiteiten die tussen april en september plaatsvinden.
De inzichten benutten we voor onderzoek en gebruiken we voor de doorontwikkeling van interventies die we vervolgens opnemen in het onderwijs.
"Gebiedsrouw laat zien hoe diep mensen verbonden zijn met hun omgeving en waarom elke transformatie om zorg en aandacht vraagt"
Wij vinden het van belang dat studenten besef hebben van de impact van stedelijke transformaties op bewoners. In diverse studieprogramma’s staan we stil bij stedelijke transities. Onderwijsmethoden over gebiedsrouw zijn nog niet voor handen, terwijl het adresseren van de gevolgen die passen bij gebiedsrouw bijzonder uitdagend kan zijn. Vanuit dit project ontwikkelen we concrete tools die het makkelijker maken voor studenten om het gesprek hierover te openen.
De Toolkit die we hiervoor ontwikkelen, zal worden getest binnen de opleiding Leisure & Events Management en worden gebruikt bij het onderdeel Placemaking als ook binnen de lab minor van het Urban Leisure & Tourism Lab. Bovendien bieden we de toolkit open source aan, zodat andere betrokken bij stedelijke transities er ook van kunnen profiteren.
Dit project is een initiatief van Hogeschool Inholland: Urban Leisure & Tourism Lab Amsterdam en de opleiding Leisure & Events Management. We werken onder andere samen met Museum Amsterdam-Noord, Amsterdam&partners en de lokale gemeenschap rondom het Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord.
Ook werken Roos Gerritsma en Nadja van der Weide (Hogeschool van Amsterdam) beiden aan een promotietraject (Professional Doctorate) in Amsterdam-Noord: kunst & creatief en leisure, tourism & hospitality. Zij besloten om de krachten te bundelen en voor dit project gezamenlijk op te trekken, zoals rond de tweede interventie tijdens Zonder Stof. Ook haken we aan bij bestaande lokale evenementen om bewoners en bezoekers van Amsterdam-Noord te bereiken.
De inzichten die we opdoen tijdens de verschillende interventies vormen de basis voor een toolkit. Deze toolkit bevat templates voor het creëren van “art based methods to analyse places and connect” en uitgewerkte workshops. Ook bevat het een facilitator-gids voor onderwijs en sociaal culturele organisaties, zoals buurthuizen en musea, waarmee zij zelfstandig aan de slag kunnen met het thema gebiedsrouw.
Ter afronding van dit project beschrijven we de impact en verspreiden we de opgedane kennis via PD-onderzoekers’ papers en congressen. Bijvoorbeeld tijdens het Caring for the City congres in Wenen. Roos Gerritsma zal daar de inzichten van dit onderzoek delen met internationale vakgenoten met als doel meer aandacht voor de sociaal-maatschappelijke gevolgen bij grote stedelijke transities.
Via diverse kanalen, zoals de website van het lab, via presentaties op (inter)nationale congressen (zoals: Pakhuis de Zwijger over Regeneratief Toerisme, European Placemaking Week) en dankzij deelname aan communities of practice (onderwijs/regeneratief ontwerp) beogen project-betrokkenen dit naar een groter publiek naar buiten te brengen.
