Koos Zwaan is lector van het lectoraat Innovation in the Music Industry en lab lead van het International Music Industry Lab. Daarmee is hij verbonden aan het kenniscentrum Applied Research x Creativity. Zijn onderzoek richt zich op het creëeren van een gezondere en duurzamere muziekindustrie. Hij behaalde zijn PhD met een proefschrift over de loopbaanontwikkeling van Nederlandse popmuzikanten. Zijn onderzoeksinteresses omvatten populaire muziek en populaire cultuur, de muziekindustrie en nieuwe media.
Het lectoraat werkt samen met studenten, docentonderzoekers, organisaties en instellingen aan diverse projecten. Het onderzoek focust zich onder meer op hoe stakeholders (eindgebruikers zoals bewoners of de klanten of cliënten van de werkveldpartners) kunnen worden betrokken. Denk hierbij aan verschillende vormen van evaluatieonderzoek en ‘participant design’ onderzoek: een methode waarbij de eindgebruikers van het ontwerp betrokken worden bij het ontwerpproces.
De muziekindustrie verandert ingrijpend door technologieën zoals streaming, AI en immersive technology, terwijl makers worstelen met nieuwe verdienmodellen en digitale afhankelijkheid. Hoe kunnen we deze ontwikkelingen benutten om de industrie te versterken? Hierover sprak Koos tijdens zijn lectorale rede in maart 2025. Rede gemist? Bekijk de opname van de rede via onderstaande link en ontdek meer over de toekomst van de muziekindustrie.
Het onderzoek van Koos is gericht op creatieve, technologische en sociale innovatie in de muziekindustrie. Deze plaatst hij binnen de bredere context van productie en perceptie van cultuur en media, en technologiestudies. Zijn werk verkent hoe technologische vernieuwing en de opkomst van nieuwe media de manier waarop muziek wordt gecreëerd, verspreid en beleefd, fundamenteel veranderen.
Als mediawetenschapper met een diepe liefde voor popmuziek ziet Koos een urgente noodzaak voor een revolutie in de muziekindustrie. Hij pleit voor een sector die duurzamer, eerlijker en inclusiever is, waarin niet alleen de creatieve processen, maar ook het welzijn van alle betrokkenen centraal staat. Volgens Koos hebben digitale platformen zoals Spotify, TikTok en de opkomst van generatieve AI niet alleen de traditionele rollen drastisch veranderd, maar zorgen ze ook voor nieuwe uitdagingen, zoals een toenemende mentale druk op artiesten. Met zijn onderzoek wil hij helpen het muziekecosysteem te transformeren om zo structurele verbeteringen in de sector mogelijk maken.
Koos heeft verschillende publicaties op zijn naam staan met betrekking tot de creatieve industrie in het algemeen en de muziekindustrie in het bijzonder. Daarnaast is hij een actief lid bij de International Association for the Study of Popular Music (IASPM) en was hij bestuurslid van de regionale Benelux Branche. Koos is enige tijd hoofdredacteur geweest van het tijdschrift van de vereniging: IASPM@Journal. Voor dit tijdschrift is hij nog altijd reviewer en lid van de adviesraad. Onder zijn publicaties vallen boeken over het internationale televisieformat Idols, music fandom en fan culture.
Onderzoeksprojecten
Verder was Koos onderzoeker in Europese onderzoeksprojecten gewijd aan de creatieve industrieën in de regio Haarlem (gefinancierd met een subsidie van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling), Local Welcome Policies for EU Mobile Citizens (geproduceerd met financiële steun van het programma Fundamental Rights and Citizenship van de Europese Unie). Ook was hij een van de onderzoekers in een studie die zich richtte op de praktijken van beeldend kunstenaars en was hij projectleider voor een studie naar de waarde van Nederlandse muziek in het online domein.
Bij Inholland
In de tijd dat Koos associate lector was, was hij ook betrokken bij verschillende studieprogramma's bij Inholland: International Communication Management en International Music Management. Ook was hij een van de kernontwikkelaars en medewerkers van het Business Innovation-programma.
Het was al langer bekend dat er meer Rijkssubsidie naar klassieke muziek dan naar popmuziek gaat. Maar onderzoek van Koos laat nu zien hoe goot dat verschil is. Van de 100 miljoen euro aan subsidies voor de muziekindustrie, gaat maar liefst 93 procent naar klassieke muziek en slechts 7 procent naar popmuziek. Koos vertelt op Radio NPO 1 hoe dat komt.
Samen met onderzoeker Maartje Houtzager bracht Koos in kaart hoe popmuziek structureel achterblijft in de toekenning van subsidies. Koos pleit voor een eerlijker en diverser subsidiebeleid, waarin ook genres als pop, wereldmuziek en jazz de structurele ondersteuning krijgen die ze verdienen.
In de hitlijsten barst het van de kleur, energie en diversiteit – precies zoals popmuziek hoort te zijn. Maar wie verder kijkt dan de spotlights en de bestuurskamers induikt, ziet een minder rooskleurig beeld, stelt Koos in zijn column op Entertainment Business. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat de top van de muziekindustrie nog steeds vooral bestaat uit witte mannen. En hoewel de cijfers uit Nederland ontbreken, zou het naïef zijn te denken dat het hier heel anders is.
De mentale gezondheid van mensen in de muziekindustrie staat onder druk. Dat geldt niet alleen voor atiesten, maar ook voor technici, organisatoren en muzikanten. Onder andere tijdens het festivalseizoen zijn er vele ingrediënten voor een risico-cocktail: lange dagen, verre reizen, prestatiedruk, en de aanwezigheid van drank en drugs. In zijn opiniestuk schrijft Koos over de mentale gezondheidsrisico's in de muziekindustrie.
"Generatieve AI opent nieuwe deuren voor muzikale creativiteit," zegt Koos. Maar hoe zit het met de rechten van artiesten? De onlangs aangenomen Europese AI-wet moet auteurs bescherming bieden, maar het is zeer de vraag of die wet voldoende houvast biedt.
Koos schreef samen met Sem Bakker, advocaat bij Backstage Legal en popmuzikant, een opiniestuk over generative AI en de impact ervan op de muziekindustrie in Trouw.
"Toegepast onderzoek is nooit af, daarom wil ik nieuwsgierig blijven en in samenwerking met het werkveld werken aan innovatieve oplossingen."
