'Het Co-Design Canvas geeft op speelse wijze houvast in aanpak grootse vraagstukken'
Inholland onderzoekt: Duurzame veranderingen in perspectief plaatsen én in gang zetten
Wat maakt maatschappelijke vraagstukken zo complex? Ze vragen om verandering, raken velen van ons en niemand is volledig verantwoordelijk. Om deze vraagstukken succesvol op te pakken heeft het lectoraat Societal Impact Design het Co-Design Canvas ontwikkeld, een verander- en ontwikkeltool dat mensen en ideeën verbindt, hun collectieve kennis benut en hen aanzet tot daadwerkelijke actie. Inmiddels wordt het Canvas al op verschillende plekken ingezet in het onderwijs en werkveld en draagt het concreet bij aan de veerkracht van mensen en onze samenleving. “Met het Canvas kom je letterlijk tot één overzicht van het iteratieve veranderproces.”
Wina Smeenk, lector Societal Impact Design, is grondlegger van het Co-Design Canvas. “Met het Canvas doorloop je iteratief acht ontwerpbeslissingen rond een vraagstuk. Zo verdiep je je met elkaar onder meer in de context, de stakeholders en het doel van het verandertraject. H komen ze gezamenlijk in actie? Het is een iteratief proces waarin mensen telkens heen en weer bewegen tussen de verschillende ontwerpbeslissingen. Mooi is dat je met het Canvas letterlijk tot één overzicht komt van dit co-designproces, namelijk op één groot vel. Het leidt vervolgens tot een portfolio aan concrete projecten om samen aan het complexe, taaie vraagstuk te werken.”
Je verdiept je met elkaar onder meer in de context, de stakeholders en het doel van het verandertraject.
Master Leren en Innoveren
Nynke Bos, lector Teaching, Learning & Technology, was bij de eerste kennismaking meteen gecharmeerd van het Canvas. “We hebben het curriculum van de master Leren en Innoveren vernieuwd. Een belangrijke reden was dat we merkten dat onze studenten, die de opdracht hebben hun opleiding te vernieuwen, binnen hun eigen organisatie nogal solistisch bezig waren. Maar als je in je eentje innoveert, sla je geen deuk in een pakje boter. In het Canvas zag ik daarentegen precies de elementen die we voor het nieuwe curriculum nodig hadden om wel te kunnen innoveren met impact, zoals een overzicht van de belanghebbende stakeholders. Pluspunt is ook dat je het niet kunt platslaan tot een stappenplan, want zo werken innovaties niet. Je houdt juist inzicht in het iteratieve proces en weet als student wanneer je wat nodig hebt. Het is ook een mooi visueel en actiegericht instrument dat onze studenten aanspreekt.”
Canvas als rode draad
Het Co-Design Canvas vormt nu de rode draad in de vernieuwde master Leren en Innoveren. Na een workshop ter introductie, pakken de studenten het Canvas er telkens bij om te reflecteren op de voortgang van hun opdracht. En zo aan het eind van de opleiding stil te staan bij de daadwerkelijke implementatie van hun vernieuwingen.
Gerichte vragen om behoeftes en rollen in kaart te brengen
“Het Canvas geeft mij houvast om het vraagstuk rond onderwijsvernieuwing aan te gaan”, zegt Lotte Kuin. Zij volgt de master om haar collega-docenten Verpleegkunde en Verzorgende IG op het Horizon College in Alkmaar te helpen in onderwijsontwikkeling. “Waar lopen ze tegenaan bij hun nieuwe, coachende rol? Wat hebben ze nodig om die rol te vervullen? Het Canvas gebruik ik nu vooral om ons vraagstuk met het hele docententeam en haar stakeholders scherp te krijgen. Op het Canvas staan heel gerichte vragen die we in een sessie met geeltjes beantwoordden. Zoals: welk belang heb je zelf bij het vraagstuk? Daaruit kwam naar voren dat docenten vooral behoefte hebben aan handvatten op papier waarin precies staat wat er van hen wordt verwacht binnen de vernieuwde opleiding.”
Het Canvas is een mooi visueel en actiegericht instrument dat onze studenten aanspreekt.
Grote glimlach
Een andere masterstudent is Ingrid Roks, docent software engineering bij de Hogeschool van Amsterdam. “We zijn onze ICT-opleiding aan het vernieuwen. Het vraagstuk waarop ik me focus is hoe we als nieuwe onderwijskundige teams de kwaliteit van het onderwijs bewaken. Het Canvas is echt een goed hulpmiddel om hiermee gezamenlijk aan de slag te gaan, om voor teambuilding te zorgen en om stil te staan bij vragen als: wie zijn we, wat is onze rol, waar willen we heen en welke impact willen we maken? Met het Canvas benader je die belangrijke en gevoelige onderwerpen op een luchtige, speelse manier; niet top-down maar van onderop. Zo visualiseerden we de impact: al snel kwamen we tot de conclusie dat we gaan voor blije, leergierige studenten. Na afloop kwam ik echt met een grote glimlach uit die sessie.”
Regie op Dementie
Ook buiten het onderwijsveld wordt het Co-Design Canvas gebruikt, bijvoorbeeld door Hilma van Slooten, sociaal ondernemer en oprichter van Regie op Dementie: een platform voor kinderen van ouders met dementie. “Met behulp van het Canvas wilde ik onderzoeken waar ons platform zich op richt. Door daar in gezamenlijke sessies met anderen over te praten, werd het scherper dan ooit dat we ons vooral op de mantelzorgende kinderen richten. We willen dat zij tijdige ondersteuning krijgen waarmee hun ouders langer op een prettige manier thuis kunnen blijven wonen.” Het Canvas hielp ook om na te gaan welke financiering past om Regie op Dementie te versterken. “Het heeft geleid tot een subsidieaanvraag bij ZonMw waarvan ik goede hoop op gunning heb.”
Het Canvas heeft geleid tot een subsidieaanvraag bij ZonMw waarvan ik goede hoop op gunning heb.
Elkaar vasthouden
Volgens Hilma is niet alleen het resultaat maar ook het veranderproces een groot pluspunt van het Canvas. “Als je echt gezamenlijk bezig bent met het Canvas, dan houd je elkaar vast. Je weet welk uitgangspunt en welk beoogd resultaat elke stakeholder heeft en vanuit dat gedeelde belang houd je het ook vol om de komende jaren met elkaar in te zetten op verandering.”
Doorontwikkeling Canvas
Zoals het Canvas zelf aanzet tot verandering, verandert het Canvas zelf ook. “We onderzoeken welke werkvormen we zowel voor het fysieke als het online Canvas kunnen toepassen”, zegt Wina. “We experimenteren bijvoorbeeld met een rollenspel, lego of muziek uploaden. Het is nog lang niet klaar!”
Benieuwd naar dé verandertool voor hedendaagse uitdagingen? Bekijk deze video over de heldere aanpak van het Co-Design Canvas en lees hier meer over het Co-Design Canvas.