Studenten werken aan beter eten voor ouderen
Inholland onderzoekt: voorkomen van ondervoeding bij ouderen
Een op de acht thuiswonende ouderen is ondervoed. Van hen die gebruikmaken van thuiszorg is dat zelfs meer dan een derde. De afgelopen twee jaar hebben (docent-)onderzoekers en studenten van Hogeschool Inholland samen met een brede groep werkveldpartners gewerkt aan bewustwording van dit onderbelichte probleem. Het onderzoek leidde onder meer tot nieuwe foodconcepten. Immers: the proof is in the eating.
De impact van ondervoeding drukt zwaarder op de zorgeconomie dan obesitas.
Ondervoeding heeft niet alleen te maken met te weinig eten. Een oudere kan ook een te eenzijdig dieet hebben. Het is dus mogelijk dat je overgewicht hebt en toch ondervoed bent. En dat kan kwalijke consequenties hebben. Want wie ondervoed is, herstelt minder of niet van een ziekte en verblijft gemiddeld gesproken langer in het ziekenhuis, waardoor de zorgkosten stijgen. “De impact van ondervoeding drukt zwaarder op de zorgeconomie dan obesitas”, weet Feike van der Leij, Inholland-lector Health & Food. Veerkracht van ouderen gaat daarmee voor een belangrijk deel door de maag.
Samenwerking tussen zorg en food
Met het pas afgeronde tweejarig onderzoeksproject PLINT Ondervoeding wilde Feike iets aan het gezondheidsprobleem doen. En hij niet alleen. Het project is een samenwerking van de lectoraten Health & Food en Gezondheid & Welzijn van Kwetsbare Ouderen van Inholland samen met onderzoekers van twee andere hogescholen en twee mbo’s. Daarnaast zijn zorginstellingen, foodbedrijven en netwerkorganisaties gericht op de ontwikkeling en het aanbieden van foodconcepten betrokken.
Verpleegkundigen en verzorgenden kunnen ondervoeding helpen voorkomen. Als zij zich maar bewust zijn van het probleem.
Kennis onder verpleegkundigen en verzorgenden
“Doel is om kennis onder verpleegkundigen en verzorgenden te vergroten”, zegt Robbert Gobbens, lector Gezondheid & Welzijn van Kwetsbare Ouderen. “Zij kunnen ondervoeding helpen voorkomen, waarbij de eerste stap is om zich bewust te worden van het probleem. Onder leiding van onze collega en promotieonderzoeker Jellie Zuidema zijn we de professionals gaan bevragen om na te gaan hoe we hun meer handelingsperspectief kunnen geven. Het mooie is dat alleen al het vragen stellen tot bewustwording leidt.”
Muffins en bokkenpootjes
Een ander deel van het project richtte zich op de voedingswereld. Hoe kunnen bedrijven met nieuwe concepten de ouderen voldoende, gezond en lekker laten eten? “Studenten van de opleiding Food Commerce & Technology bedachten onder meer prachtige nieuwe producten, zoals eiwitrijke muffins en bokkenpootjes gemaakt van veldboonmeel”, zegt Feike. Tot slot is het de bedoeling de resultaten van het project kenbaar te maken aan een breed publiek (zie onderstaand kader). Iedereen kan namelijk met ondervoeding te maken krijgen: bij zichzelf of als mantelzorger voor een naaste.
Leer- en InnovatieNetwerk
“Het is een heel bijzonder project geweest vanwege de complexiteit ervan en de brede, interprofessionele samenwerking”, zegt Robbert. “Voor de studenten was het een mooie vorm van buitenschools leren in een zogeheten Leer- en InnovatieNetwerk, waarbij ze samenwerkten met zorg- en foodprofessionals en studenten van andere hbo- en mbo-opleidingen. In de vorm van een bedrijfsopdracht gingen derdejaarsstudenten bijvoorbeeld aan de slag met de vraag welke methode goed werkt om ondervoeding te diagnosticeren.”
Belangrijk is dat je niet alleen kijkt naar de voedingswaarde van je product maar vooral ook hoe je het aanbiedt. Eten is een beleving.
Nieuwe foodconcepten
Bijzonder waren ook de trajecten waarin studenten multidisciplinair samenwerkten met foodbedrijven om met nieuwe concepten iets te doen tegen ondervoeding. Ze werkten onder meer samen met Louis Meisen van foodconceptbureau We Design Food. “Belangrijk is dat je niet alleen kijkt naar de voedingswaarde van je product maar vooral ook hoe je het aanbiedt. Eten is een beleving: is het product avontuurlijk genoeg, zorg je voor variatie en niet altijd de combi aardappelen-groente-vlees? Creëer je een aantrekkelijke sfeer?” In een van de onderzoeksprojecten met studenten stond daarom ook eenzaamheid centraal. In een ander project werkten studenten van idee en onderzoek tot conceptvorming en toetsen aan een aantrekkelijke foodbox voor ouderen.
Graag een vervolg
Louis vond het een mooi, breed opgezet onderzoeksproject, maar – om in foodtermen te blijven – het is wat hem betreft slechts een appetizer. “Vanuit het samenwerkingsverband van PLINT zouden we bij de overheid moeten lobbyen om ondersteuning te krijgen voor een groot vervolgproject. Studenten van Inholland hebben kwalitatief goede, spannende, ambachtelijke en lekkere foodproducten ontwikkeld. Laat dit soort foodconcepten bij een groep van zeg tienduizend ouderen testen om de impact goed te meten. Zo kunnen we met harde cijfers aantonen wat investeren in goede foodconcepten oplevert.”
Het was leerzaam om in contact te komen met ouderen, in hun wereld te duiken en het belang te zien van stadsmarkten.
Rol van stadsmarkten
Yu Yan Brockhoff is derdejaarsstudent Food Commerce & Technology. Tijdens een bijeenkomst van FICA (de Food Innovation Community Amsterdam, een samenwerkingsverband tussen onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven waarbinnen studenten met allerlei praktijkgerichte onderzoekvragen aan de slag gaan) kwam zij meer te weten over PLINT Ondervoeding. “Ik heb samen met student Janat Ali een bedrijfsopdracht opgepakt die zich richt op de rol van de stadsmarkten bij het voorkomen van ondervoeding van ouderen. Daar hebben we verschillende oudere mensen geïnterviewd om een beeld te krijgen van hun eetpatronen en de toegankelijkheid van stadsmarkten. Als vrijwilligers zijn we ook gaan werken in een verzorgingshuis waar we ook een goed beeld kregen van wat oudere mensen voor gerechten geserveerd krijgen. Het was een leerzaam project. Sowieso om zo’n onderzoeksproject aan te pakken: wat is het vraagstuk en hoe pakken we het onderzoek het beste aan? Maar ook om in contact te komen met ouderen, in hun wereld te duiken en het belang te zien van stadsmarkten. Die zijn er niet alleen voor goede voeding, maar ook om als eenzame oudere een babbeltje te kunnen maken.”
Op woensdag 8 november, tijdens de Week tegen Ondervoeding, vindt de uitreiking plaats van Vitaal & Voedzaam, hét eenmalige magazine voor ouderen en mantelzorgers over ondervoeding. Het magazine is het eindresultaat van het onderzoeksproject PLINT Ondervoeding en staat boordevol weetjes, tips, recepten en verhalen van experts en ervaringsdeskundigen.
Programma (14.00 tot 15.00 uur):
- Welkom door lectoren Feike van der Leij en Robbert Gobbens
- Terugblik op PLINT Ondervoeding
- Uitreiking Vitaal & Voedzaam
- Proeverij door Vers aan Tafel
- Afsluiting
Plaats:
Brentano Nieuw Vredeveld
Rembrandtweg 428, Amstelveen
Meld je aan
Inholland onderzoekt
Bij Inholland focussen we op oplossingen die bijdragen aan een veerkrachtige samenleving. Daarin staan we in verbinding met elkaar om schokken op te vangen en deze ook te benutten als kans om ons verder in te ontwikkelen. De campagne Inholland onderzoekt laat je zien waar we mee bezig zijn.