Zorgrobots laten ouderen niet onberoerd
Multidisciplinaire samenwerking opleidingen zorgen voor snellere revalidatie ouderen na beroerte
Hoe kan de inzet van robots ervoor zorgen dat patiënten die na een beroerte halfzijdig verlamd raken sneller revalideren? Met die vraag zijn studenten, (docent-)onderzoekers en professionals vanuit zorginstellingen aan de slag gegaan onder de hoede van het lectoraat Robotica en het bijzonder lectoraat Geriatrische Revalidatie. Het multidisciplinaire project Zorgrobots helpt niet alleen patiënten, maar ook studenten en docenten op weg binnen het nieuwe expertisegebied geriatrische revalidatie. Derdejaarsstudent Werktuigbouwkunde Fenno Walta: “Ik studeer nu Werktuigbouwkunde, maar wilde ook Geneeskunde gaan studeren. Die combinatie komt in dit project mooi samen!”
Zorgrobots ter ondersteuning van fysio aan huis
De aanleiding voor het project Zorgrobots komt uiteraard uit de praktijk. Geriatrische revalidanten zijn vaak beperkt in hun mobiliteit (bijvoorbeeld na een beroerte), waarbij de fysiotherapeut bij hen thuis komt en een zelfstandig oefenprogramma voor de revalidanten opstelt. Echter blijkt het voor revalidanten vaak moeilijk om zichzelf te motiveren om te oefenen. Daarnaast wordt een grote toename verwacht van het aantal geriatrische revalidanten dat thuis gaat revalideren terwijl er maar beperkte beschikbaarheid is van therapeuten. Voor herstel is het juist nodig om regelmatig te oefenen. Zorgrobots kunnen hier mogelijk een rol in vervullen.
Actieve rol studenten en docenten bij innovaties geriatrische revalidatie
Marije Holstege, bijzonder lector Geriatrische revalidatie licht dit toe. “Geriatrische revalidatie is een relatief jong expertisegebied”, vertelt Marije. “Ook hierin moeten we meer digitaal en blended gaan werken. Dat vraagt om een andere manier van het inrichten van de zorg: meer interdisciplinair in de keten, en multidisciplinair met nieuwe technologie die is geïntegreerd in het zorgpad. Het is belangrijk dat de huidige professionals én die van de toekomst worden meegenomen in de uitdagingen waar we voor staan. Daarom wil ik het onderwijs nauw betrekken in het onderzoek naar innovaties in de praktijk, zoals de bruikbaarheid en toepasbaarheid van deze zorgrobot. Door studenten een actieve rol te geven in dit onderzoeksproject kan dat. Daarnaast zal het onderzoek nieuwe kennis opleveren die in curricula kan worden meegenomen en bijdraagt aan de professionalisering van docenten en professionals in de geriatrische revalidatie. Doel is optimalisatie van de geriatrische revalidatie voor toekomstbestendige zorg.”
“Ik wil het onderwijs nauw betrekken in het onderzoek naar innovaties in de praktijk, zoals de bruikbaarheid en toepasbaarheid van deze zorgrobot. Onder meer door studenten een actieve rol te geven.”
Gepersonaliseerde aanpak per patiënt
Wat gaat de robot straks precies doen? Daarover kan Astrid Preitschopf, fysiotherapeut bij Omring, meer vertellen: “Revalidanten geven aan dat ze thuis stimulatie missen voor het doen van oefeningen. Men heeft liever een therapeut of iemand die zegt ‘doe nu je oefeningen’. De robot kan dat. Hij rijdt voor als autonoom device. De robot geeft instructies voor oefeningen en neemt de hele sessie op, de ogen zijn camera’s. De fysio kan later of realtime meekijken en terugkoppeling geven. Mensen vinden robots vaak eng. Het zou dus mooi zijn als hij zich goed aanpast aan de patiënt.” Laat dat nu precies zijn waar de studenten op dit moment aan werken.
Kenmerken en functionaliteiten robot
Student Werktuigbouwkunde Fenno Walta werkt aan de behuizing van de robot. “Hij moet handig in gebruik en vriendelijk zijn en geen dominant gevoel geven. Samen met studenten Geneeskunde maken we drie verschillende vormen; dierlijk, menselijk en industrieel. Die gaan we aan patiënten voorleggen.” Christian Alade, student Verpleegkunde, richt zich juist op de uiterlijke kenmerken. “We onderzoeken welke uiterlijke kenmerken een motiverend effect hebben. Die moeten zo effectief mogelijk zijn zodat revalidanten thuis goed hun therapie kunnen volgen.” Robin Deijlen, student Technische Informatica, is bezig met gezichtsherkenning. “Zo kan de robot op basis van gezichtsherkenning patiënten koppelen aan de juiste oefeningen of gepersonaliseerde reacties geven. De ene patiënt moet je strenger en de andere juist rustiger benaderen. Het moet makkelijk zijn om hierin aanpassingen te maken.”
“Op basis van gezichtsherkenning moet de robot straks gepersonaliseerde reacties geven en geschikte oefeningen aanbieden.”
Boeiend voor studenten uit diverse opleidingsrichtingen
Het project biedt ruimte voor stage-, afstudeer- en ontwerpopdrachten van verschillende opleidingen. Studenten met interesse in zorg en techniek vinden hier bijvoorbeeld hun plek. “Na het vwo wilde ik óf werktuigbouwkunde óf geneeskunde studeren, ik vond beide interessant. Omdat ik al iets langer de opleiding Werktuigbouwkunde op het oog had, koos ik uiteindelijk daarvoor. Deze stage is voor mij ideaal omdat al mijn interesses hierin samenkomen,” aldus Fenno. Robin bewandelde de omgekeerde weg. “Ik heb een jaar geneeskunde gestudeerd aan de Vrije Universiteit maar dat was het niet helemaal voor mij. Nu ik Technische Informatica studeer, blijft de zorg kriebelen. Zorg en techniek komen binnen het project Zorgrobots mooi samen.” Verpleegkundestudent Christian is oorspronkelijk opgeleid tot software engineer. “Dat betekende niet alleen veel coderen van websites en webshops, maar ook het programmeren van algemene robots. Omdat ik graag voor mensen wil zorgen, studeer ik nu Verpleegkunde. Dit project past goed bij mij.”
Elkaars taal leren spreken
Margo van Kemenade is associate lector bij het lectoraat Robotica en verantwoordelijk voor het onderdeel zorgrobotica. Zij geeft aan dat in dit project techniek wordt ingezet om een veerkrachtige samenleving mogelijk te maken, zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen wonen. “Daarmee is de techniek van absolute meerwaarde. Het project biedt studenten Werktuigbouwkunde, Technische Informatica en Verpleegkunde de mogelijkheid om kennis vanuit deze verschillende opleidingen met elkaar uit te wisselen en de taal van ieders vakgebied beter te laten begrijpen. Dit ter voorbereiding op hun uiteindelijke rol in organisaties.” Marije vult aan: “Daarin moeten we niet alleen de studenten meenemen maar ook de docenten die weer zorgen voor de informatie naar de studenten toe. Die kruisbestuiving en integratie in de praktijk van geriatrische revalidatie is heel erg belangrijk.”
Uitdagingen multidisciplinaire onderzoeksprojecten
Op onderwijsgebied zijn er nog wel uitdagingen om dit soort multidisciplinaire onderzoeksprojecten vorm te geven. Denk daarbij aan leerdoelen en -uitkomsten die verschillen per opleiding. Maar ook timing; op welk moment kan je buiten jouw opleiding een stage, minor et cetera volgen. “Vanuit de opleidingen moet het proces van leerdoelen flexibeler worden gemaakt”, stelt Margo. “De opleidingen zijn al bezig om de leeruitkomsten niet meer zo strak te definiëren, om maatschappelijk een bijdrage te kunnen leveren. Voor mij is het ideale toekomstmuziek als je straks stage kunt lopen bij zorgorganisaties zoals Omring en daar vraagt wat er nodig is, zodat je dingen kunt ontwerpen en meteen kunt testen in de praktijk. Die toekomst krijgt ook al vorm via een nieuw onderzoeksproject, waarin Inholland in samenwerking met kennisorganisatie Vilans werkt aan een automatische was- en tilrobot. “Aan het prototype dat we nu binnen Omring testen willen we ook graag studenten koppelen”, zegt Marije enthousiast.
Margo van Kemenade onderzoekt al langere tijd de inzet van zorgrobots, zoals Alice, een robotmaatje voor ouderen. De NPO heeft hierover de documentaire ‘Ik ben Alice’ gemaakt, over een oudere dame die ‘vriendschap’ sluit met de zorgrobot Alice.