Oekraïense vluchtelingen en hun toegang tot basisvoorzieningen

Lectoraat
Toegankelijkheid van het Recht
Duur
Oktober 2022 t/m oktober 2023
Locatie
Rotterdam
Contact
Martin Blaakman

Inzicht in de toegang van Oekraïense vluchtelingen tot basisvoorzieningen

Door de invasie van Rusland in Oekraïne zijn miljoenen Oekraïners naar het buitenland gevlucht, waarvan inmiddels meer dan 95.000 naar Nederland. Naarmate de oorlog voortduurt, houden steeds meer Oekraïense vluchtelingen rekening met een langer verblijf hier. Ze staan daarbij voor grote uitdagingen en ervaren veel onzekerheid.

Nederland biedt basisvoorzieningen, zoals huisvesting. De vraag is of deze voorzieningen wel aansluiten bij Oekraïense behoeften. Wat vinden Oekraïense vluchtelingen zelf belangrijk voor het opbouwen van een goed leven in Nederland? Met dit project willen we bijdragen aan inzicht hierin. Geografisch gezien leggen we voor dit onderzoek de nadruk op Rotterdam en omgeving.

Werkervaringsplaatsen voor Oekraïners

Onderdeel van het project is het aanbieden van werkervaringsplaatsen aan Oekraïense vluchtelingen in Nederland. De Oekraïense onderzoekers Yaroslava Chebanova, Snizhana Savko, Alina Stepanenko en Anna Golub (op de foto hieronder) hebben deze rol vervuld. We keken daarbij naar plekken die bij hun kwalificaties en ervaringen passen. In de werkervaringsplaatsen trainen we de vluchtelingen in onderzoekstechnieken. Daarnaast bieden we ze ondersteuning, waar nodig en gewenst. Bijvoorbeeld bij het wegwijs worden in de Nederlandse arbeidsmarkt. 

De resultaten van het onderzoek

Het lectoraat onderzocht aan de hand van interviews en vragenlijsten welke waarden Oekraïense vluchtelingen belangrijk vinden. Op basis daarvan onderzochten we hoe ze een goed leven denken te kunnen leiden in Nederland. Welke basisvoorzieningen denken ze daarvoor nodig te hebben? En welke (juridische) problemen ondervinden de vluchtelingen als ze deze voor elkaar proberen te krijgen? Daarnaast onderzocht het lectoraat welke (juridische) problemen professionals ondervinden in het ondersteunen van Oekraïense vluchtelingen.

Samenvatting van resultaten en conclusies

Benieuwd naar de resultaten? Hieronder lees je de belangrijkste hoofdconclusies. In de samenvatting gaan we daar dieper op in. Daarnaast geven we daarin belangrijke aanbelevingen voor onder andere burgers, werkgevers, de overheid en gemeenten. 

Download de samenvatting hier

Het volledige onderzoeksrapport

In het volledige onderzoeksrapport lees je alles over de onderzoeksopzet en de resultaten. We gaan dieper in op de interviews met de Oekraïense ontheemden en weiden uit over onze onderzoeksconclusies en -aanbevelingen. 

Download het volledige rapport hier

Associate lector Martin Blaakman (midden) met Oekraïense onderzoekers Yaroslava Chebanova, Snizhana Savko, Alina Stepanenko en Anna Golub (v.l.n.r.)

Hoofdconclusies

Oekraïners in niemandsland: tussen bescherming en integratie

Tijdens hun verblijf in Nederland vormen veiligheid, werken, wonen, rondkomen met inkomen, zorg ontvangen en zich kunnen ontwikkelen belangrijke basisbehoeften voor Oekraïners. Hier lees je meer over de belangrijkste hoofdconclusies uit ons onderzoek. 

Lees de volledige samenvatting

Huisvesting

Oekraïners in Nederland zijn, gemiddeld genomen, ontevreden over huisvesting in Nederland. Zo’n 50% van de Oekraïners is ontevreden of heel ontevreden over de mate waarin hun huisvesting passend is voor hun gezinssituatie.

Werk

Oekraïners in Nederland zijn, gemiddeld
genomen, ontevreden over werk in Nederland. Zo is 59% van de Oekraïners ontevreden of heel ontevreden over de kansen om in Nederland een baan op het eigen vakgebied of niveau te vinden.

Zorg

Gemiddeld genomen zijn Oekraïners in Nederland ontevreden over toegang tot medische zorg in Nederland. Zo’n 50% van hen is ontevreden, of heel ontevreden, over toegang tot zorg in het ziekenhuis.

Rondkomen met inkomen

Veel Oekraïners in Nederland hebben financiële
zorgen, nu en voor de toekomst. Zo zegt zo’n 99% net genoeg, of niet genoeg, geld te hebben om vandaag rond te komen.

Ontwikkelkansen

Oekraïners in Nederland zijn gematigd tevreden
zijn over hun kansen in Nederland om zich te
ontwikkelen (bijvoorbeeld via taalcursussen of
werktrainingen). Van hen is 43% zonder meer
ontevreden, of heel ontevreden, of deze kansen.

Veiligheid

Oekraïners in Nederland zijn tevreden over
hun veiligheid in Nederland. Zo’n 74% van de
Oekraïners voelt zich bijvoorbeeld veilig.

Aanbevelingen uit het onderzoek

Oekraïense ontheemden tonen veel veerkracht. Niettemin kunnen zij ondersteuning gebruiken om hun weg te vinden naar integratie: naar meedoen in onze samenleving zolang de oorlog in hun thuisland voortduurt. Ons onderzoek bevat dan ook aanbevelingen voor ondersteuning van Oekraïense ontheemden in hun integratie.

Naar hun aard zijn sommige aanbevelingen vooral uitvoerbaar door de rijksoverheid en gemeenten. Maar ook werkgevers of zelfs burgers kunnen soms bijdragen aan de ondersteuning van Oekraïense ontheemden.

Lees onze aanbevelingen in de samenvatting

"Voorheen kochten we alles zelf. Het voelt minderwaardig dat je dit nu niet zelf kunt. Alsof je zwak bent, maar we zijn niet zwak. We hebben de oorlog overleefd."

- Snizhana Savko, Oekraïense vluchteling met werkervaringsplaats

Wat is het belang voor het onderwijs?

Studenten HBO - Rechten en Sociaal Juridische Dienstverlening voeren deelonderzoeken uit als afstudeerproject. Ze onderzoeken bijvoorbeeld hoe de Richtlijn tijdelijke bescherming, of de toegang tot medische zorg in Nederland, in de praktijk geregeld is. Oekraïense onderzoekers die betrokken zijn bij het project vertellen in de klas over hun ervaringen in Nederland.

Hoe wordt het werkveld betrokken?

Het lectoraat wil bereiken dat de basisvoorzieningen die Nederland biedt, beter aansluiten bij wat Oekraïeners belangrijk vinden. Hiervoor werkt het lectoraat samen met Ukrainians in the Netherlands Foundation. De onderzoekers zijn benieuwd welke (juridische) problemen zij aantreffen en adresseren aan de hand van die uitkomsten de relevante organisaties.

Studenten doen voor hun afstuderen onderzoek in de praktijk, bijvoorbeeld bij huisartsen, het COA of de Vraagwijzer van de gemeente Rotterdam.

"Ik wil ook het liefst terug naar het leven dat ik had, maar dat gaat niet meer. Ook niet als de oorlog over is. Ik hoop dat we uiteindelijk terug kunnen, maar veiligheid, ook voor onze dochter, is nu het belangrijkste."

- Alina Stepanenko, Oekraïense vluchteling met werkervaringsplaats

De media over dit onderzoek

'Voorkom uitbuiting en gebrekkige integratie, geef Oekraïners meer rechten'

Ontheemden uit Oekraïne krijgen veel te weinig hulp in Nederland. Dat stellen associate lector Martin Blaakman en onderzoeker Snizhana Savko in hun opiniestuk op Trouw.nl. "Uit ons onderzoek blijkt dat Oekraïense ontheemden de weg naar juridische hulp nauwelijks vinden. Gemeenten en rechtshulporganisaties moeten samen optrekken om betere toegang tot rechtsbescherming te realiseren. Oekraïense ontheemden in Nederland zijn kwetsbaar,"schrijven zij.

Lees verder op Trouw.nl

'Rechtsbescherming Oekraïense vluchtelingen schiet tekort'

Uit onderzoek van het lectoraat Toegankelijkheid van het Recht blijkt dat Oekraïense ontheemden weinig juridische hulp zoeken. Volgens associate lector Martin moet er meer worden gedaan om de juridische positie van Oekraïners te verbeteren. “Recht hebben gaat ook over bescherming krijgen van die rechten.”

Lees verder op Advocatie

‘Oekraïners in Nederland kunnen juridisch beter worden beschermd'

Organisaties voor rechtshulp kunnen meer betekenen in het bieden van juridische bescherming van Oekraïners in Nederland. Dit stelt Martin in zijn artikel op Mr Online. ‘Zonder juridische voorlichting of steun dreigt uitbuiting van Oekraïners op de arbeidsmarkt en een gemankeerde toegang tot basisvoorzieningen.’

Lees verder op Mr Online

Onzekerheid over verblijfsstatus Oekraïners

In een interview met Elsevier uit Martin Blaakman zijn zorgen over de onduidelijkheid van de toekomstige verblijfsstatus van Oekraïners. Nu vallen ze onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming, maar die loopt na 4 maart 2025 definitief af. En dan? Dat is nog onduidelijk. De Europese Unie bereidt zich voor op verkiezingen. Ons land wacht op een nieuw kabinet. En de oorlog? Die zal ook dan nog woeden.

Lees het opiniestuk (voor Elsevier-abonnees)

Slechts 30 procent van Oekraïners is tevreden over eigen baan in Nederland

BNR schrijft over dit project: "Inholland concludeert dat zonder langetermijnvisie vanuit het volgende kabinet Oekraïners slecht aangesloten blijven op de arbeidsmarkt, waardoor integratie trager zal verlopen."

Lees verder op BRN.nl

Zo goed vergaat het Oekraïners niet op de Nederlandse arbeidsmarkt

Ook Trouw gaat in op de resultaten van dit onderzoek: "Zonder langetermijnvisie blijven Oekraïners slecht aangesloten op de arbeidsmarkt en ontevreden over hun werk."

Lees verder op Trouw.nl

Ruim helft Oekraïners is hier aan het werk, maar meesten zijn ontevreden over niveau

"Oekraïense vluchtelingen doen het goed op de arbeidsmarkt. De helft van de 68.000 vluchtelingen tussen de 15 en 65 jaar heeft werk, maar de meerderheid is niet tevreden over het werk dat ze doen," schrijft het AD. 

Lees verder op AD.nl

Oekraïense vluchtelingen dreigen in Nederland te verdwijnen in niemandsland

"De problemen met werk en wonen houden ook de samenleving een spiegel voor," schrijft Nu.nl over dit onderzoek. "Als Nederland geen maatregelen neemt, verdwijnen Oekraïense vluchtelingen in een niemandsland tussen alleen bescherming krijgen en meedraaien in de maatschappij."

Lees verder op Nu.nl

“De diepte-interviews door de Oekraïense vrouwen zijn zo waardevol, omdat ze in dezelfde situatie zitten. Zij begrijpen de mensen die ze interviewen en dat geeft vertrouwen."

- Martin Blaakman, associate lector Toegankelijkheid van het Recht

Nieuws over het project

Samenwerkingspartners van Hogeschool Inholland

Werk samen met Martin

Kom in contact en stel al je vragen

Telefoon
06 12 75 01 59