In – al dan niet – wetenschappelijke discussies rondom bildung, brede vorming en socialisatie krijgt persoonsvorming de laatste jaren veel aandacht. Maar dit betekent niet dat ideeën rondom vorming ook automatisch de plaatsen bereiken waar ze nodig zijn. Namelijk: de praktijk van het basisonderwijs waar leerkrachten iedere dag bezig zijn met het vormen van leerlingen.
Persoonsvorming, door ons gedefinieerd als de vorming van persoonlijkheid, identiteit en karakter, is geen apart vakgebied, maar gebeurt de hele dag door op allerlei momenten. Al deze momenten zijn in zekere zin uniek. Het is dit kind dat boos met een potlood gooit omdat het een som niet snapt. En bij dit kind voel je aan dat je even niets moet doen, terwijl je bij een ander kind meteen zou moeten ingrijpen. En dan is het ook nog deze klas waarin dit moment zich voordoet. Bij de klas van vorig jaar had je als leerkracht meteen publiekelijk duidelijk moeten maken dat we zo niet met potloden omgaan. Maar deze klas begrijpt dat Mark soms uitbarst.
En al die factoren maken dat je als leerkracht doet wat je doet. Je voelt hoe ze naar je kijken, en je kiest intuïtief een rustige toon als je zegt ‘werk maar rustig verder allemaal, laat Mark maar even.’ Je geeft een knipoog aan het meisje naast Mark om te laten weten dat de situatie veilig is. Dat was wat nu nodig was, in deze groep met deze kinderen. En het was wat jij als persoon kon bijdragen, met jouw stijl en jouw mogelijkheden. Want een andere juf had het anders gedaan. En een meester weer anders. Met een grap, of een waarschuwing. Beter misschien, of niet. Uniek in elk geval. Dit is hoe persoonsvorming werkt. Hoe we elkaar in een klas op honderden manieren op een dag beïnvloeden. Dit is hoe we kinderen leren wat goed is en wat niet, wat belangrijk, mooi en waar is. Door de concrete momenten waarin we elkaar iedere dag als personen ontmoeten.
Persoonsvorming is dus niet zomaar een didactische vaardigheid die aan te leren is zodat er goed les in gegeven kan worden. Het is een voortdurende manier van omgang met kinderen waarbij je als leerkracht met huid en haar betrokken bent. Een belangrijk vraagstuk is dan ook hoe (aankomend) leerkrachten zelf gevormd kunnen worden voor deze ingewikkelde taak. Hoe je als leerkracht grip krijgt op het proces van persoonsvorming, dat zich vaak onbewust afspeelt.
Ons onderzoek richt zich op de volgende vragen:
Het doel van dit onderzoek is om op basis van de dagelijkse ervaringen van leerkrachten meer helderheid te scheppen rondom persoonsvorming. Deze inzichten zijn belangrijk voor de verdere invulling van het curriculum van de pabo, zodat (aankomend) leerkrachten beter toegerust worden voor deze wezenlijke taak.
We zijn voor ons onderzoek op zoek naar leerkrachten die over bovenstaande vragen in gesprek willen gaan. Werk jij als leerkracht in het onderwijs en heb jij interesse in deelname? Er is geen voorkennis vereist over persoonsvorming en het maakt niet uit in welke groep of op wat voor type school je werkt. Het is wel van belang dat je minstens vijf jaar ervaring hebt met lesgeven in het basisonderwijs.
We interviewen iedere deelnemer twee keer op zijn of haar eigen werkplek. Ieder interview duurt ongeveer 45 minuten. Voor het eerste interview hoef je je niet voor te bereiden. Voor het tweede interview vragen we je een dagboekje bij te houden met korte aantekeningen over momenten in de klas waarop er volgens jou sprake was van persoonsvorming. De opgehaalde data gebruiken we voor verdere analyse in dit onderzoek, met als doel curriculumverbetering van de pabo en publicatie van artikelen in vakbladen. Deelnemers blijven daarbij volledig anoniem.
Heb je interesse in deelname aan dit onderzoek, of wil je meer informatie ontvangen? Geef dan je gegevens door via onderstaande link. We nemen dan zo spoedig mogelijk contact op.
Kom in contact en doe mee!
"Door de dag heen is het toch zoals je zelf in het leven staat, dat geef je toch op de een of andere manier wel door. Misschien zelfs onbewust."
Deze manier van kijken naar persoonsvorming levert een frisse blik en nieuwe vragen op, die we in de toekomst wellicht in het onderzoek kunnen betrekken. Zo spelen er vragen rondom de identiteit van schoolteams (hoe bepalend is deze schoolidentiteit voor persoonsvorming in de groep?) en de ervaring van kinderen zelf (hoe ervaren zij momenten van persoonsvorming, en hoe verhoudt dit zich tot de ervaring van de leerkracht?). Ook is het een belangrijke vraag op welke manier het grip krijgen op persoonsvorming opgenomen kan worden in het pabo-curriculum.
Het krijgen van grip op persoonsvorming door momenten waarop het plaatsvindt te leren herkennen en benutten, is in onze ogen een prachtige manier om dit ingewikkelde onderwerp vanuit de dagelijkse praktijk van het onderwijs te bestuderen.
We kunnen een workshop verzorgen om meer bewustwording te creëren op scholen die interesse hebben in dit thema. Of neem contact op met ons zodat we je op de hoogte kunnen houden over dit thema.
