Het lectoraat Toegankelijkheid van het Recht maakt deel uit van het kenniscentrum Business, Finance & Law (BFL) waarvan ook het lectoraat Publiek Vertrouwen in Veiligheid een onderdeel is. Met praktijkgericht onderzoek draagt het kenniscentrum Business, Finance & Law bij aan inzicht in, en oplossingen voor, maatschappelijke vraagstukken over recht en veiligheid.
Toegankelijkheid van het recht is toegang tot een rechtvaardige samenleving. Sommige mensen ervaren een gebrek aan sociale rechtvaardigheid. Zij missen gelijke kansen op basisvoorzieningen, zoals voldoende inkomen, huisvesting of werk, als gevolg van bijvoorbeeld een handicap, laaggeletterdheid, armoede of afkomst.
Het rechtssysteem kan een belangrijke rol spelen om het gemis aan gelijke kansen te herstellen. Het lectoraat onderzoekt daarom welke verbetering van het rechtssysteem kan bijdragen aan meer gelijke kansen en daarmee aan toegang tot een meer rechtvaardige samenleving. Het lectoraat hanteert daarbij een democratische benadering. Centraal daarin staat onder andere de subjectieve beleving van mensen zelf: hoe ervaren en waarderen zij hun toegang tot het recht?
Het lectoraat heeft de ambitie om samen met onderwijs en werkveld meer mensen toegang te bieden tot een rechtvaardige samenleving. Het lectoraat verbindt onderwijs en werkveld in bijvoorbeeld Living Labs. Daarin krijgen studenten de kans om te werken aan praktijkgerichte oplossingen. Dat doen ze op verzoek van instellingen, bedrijven of overheden, op basis van concrete vraagstukken en onder begeleiding van het lectoraat.
We nodigen het werkveld en het onderwijs dan ook graag uit met ons in gesprek te gaan over vormen van samenwerking, bijvoorbeeld voor:
Uit onderzoek onder Oekraïense ontheemden blijkt dat werken vaak niet genoeg is om financieel rond te komen. Veel Oekraïners werken hard, maar blijven kwetsbaar: een derde heeft meer uitgaven dan inkomsten, en velen maken zich zorgen over hun inkomen. Met de geplande invoering van de eigen bijdrage voor gas, water en elektra vanaf 2025 ontstaat extra druk, vooral voor Oekraïense alleenstaande ouders. Dit onderzoek van lector Martin Blaakman laat zien dat werken weliswaar bijdraagt aan zelfredzaamheid, maar dat financiële zekerheid voor deze groep verre van vanzelfsprekend is.
Ontheemden uit Oekraïne krijgen veel te weinig hulp in Nederland. Dat stellen lector Martin Blaakman en onderzoeker Snizhana Savko in hun opiniestuk op Trouw.nl. "Uit ons onderzoek blijkt dat Oekraïense ontheemden de weg naar juridische hulp nauwelijks vinden. Gemeenten en rechtshulporganisaties moeten samen optrekken om betere toegang tot rechtsbescherming te realiseren. Oekraïense ontheemden in Nederland zijn kwetsbaar,"schrijven zij.
Uit onderzoek van het lectoraat Toegankelijkheid van het Recht blijkt dat Oekraïense ontheemden weinig juridische hulp zoeken. Volgens lector Martin moet er meer worden gedaan om de juridische positie van Oekraïners te verbeteren. “Recht hebben gaat ook over bescherming krijgen van die rechten.”
Organisaties voor rechtshulp kunnen meer betekenen in het bieden van juridische bescherming van Oekraïners in Nederland. Dit stelt Martin in zijn artikel op Mr Online. ‘Zonder juridische voorlichting of steun dreigt uitbuiting van Oekraïners op de arbeidsmarkt en een gemankeerde toegang tot basisvoorzieningen.’
Het lectoraat onderzoekt hoe mensen hun toegang tot de samenleving ervaren en waarderen.
We onderzoeken welke groepen mensen gelijke kansen missen op bestaanszekerheid en op voorzieningen die zij minimaal nodig hebben om mee te doen aan de samenleving.
In het lectoraat onderzoeken we hoe professionals in het rechtssysteem kunnen en mogen werken aan rechtvaardige oplossingen, ook wanneer deze (lijken te) schuren met bijvoorbeeld de regels van hun organisatie of werkveld.
In het lectoraat maken we gebruik van de capability-benadering. Deze benadering biedt een kader om te onderzoeken hoe mensen op basis van hun eigen vaardigheden een hoge mate aan persoonlijk welzijn kunnen bereiken. We kijken hoe de capability-benadering en de toegankelijkheid van het recht elkaar kunnen aanvullen en versterken. Een bijzondere focus ligt op de juridische vaardigheden van mensen (legal capabilities).
Het lectoraat onderzoekt maatwerkgerichte (lokale) experimenten en initiatieven om het rechtssysteem dichterbij mensen te brengen voor wie toegang tot het recht niet vanzelfsprekend is, en te leren van wat werkt.
